Vlaams Haïti Overleg

Op 4 oktober overleed Jean-Claude Duvalier aan een hartfalen. Baby Doc, zoals hij genoemd werd, volgde zijn vader, dictator François Duvalier, op in 1971. Na een volksopstand in 1986 vertrok hij in ballingschap naar Frankrijk. Op 16 januari 2011 keerde hij – enigszins onverwacht – terug naar Haïti. Hij werd na aankomst aangeklaagd voor verduistering van staatsgelden en corruptie. Verschillende slachtoffers van folteringen in de dictatuurperiode groepeerden zich en legden ook klacht neer voor misdaden tegen de menselijkheid. Na het overlijden overwoog de huidige president Martelly aanvankelijk een staatsbegrafenis, maar door het felle protest hiertegen zag men af van dit plan. Baby Doc werd in beperkte kring begraven. Op 20 februari 2014 bepaalde het gerecht nog dat Jean-Claude Duvalier diende terecht te staan voor zijn misdaden tegen de menselijkheid. Na zijn overlijden riepen mensenrechtenorganisaties op om de medeplichtigen aan Duvaliers misdaden niet zomaar vrijuit te laten gaan.

Verkiezingen

President Martelly slaagde er niet in om zes senatoren over de streep te trekken en dus op 26 oktober verkiezingen te kunnen houden. De senatoren weigerden amendementen van de kieswet goed te keuren omdat deze volgens hen tegen de grondwet in gingen. Op 15 januari eindigt het mandaat van de meerderheid van de senatoren en wordt het parlement automatisch ontbonden. President Martelly zal dan niet anders kunnen dan via decreten te regeren. Vele organisaties verzetten zich hiertegen. Ze vrezen dat Martelly zich dan als een dictator zal gaan gedragen.
Eind 2015 moeten er ook presidenstverkiezingen gehouden worden. Volgens de grondwet kan een president geen twee termijnen na elkaar het land leiden. Er komt dus een einde aan het presidentschap van Martelly. Verwacht wordt dat Martelly zijn eerste minister Laurent Lamothe naar voren zal schuiven als presidentskandidaat. Martelly zelf moet een termijn wachten en kan zich ten vroegste in 2020 opnieuw kandidaat stellen voor het presidentschap.
Om uit de impasse te geraken hield president Martelly consultaties met de verschillende politieke partijen wat resulteerde in een verslag opgesteld door een door hem aangestelde consultatieve Commissie. In dit rapport wordt het ontslag gevraagd van de regering Lamothe, de vorming van een nieuwe Voorlopige Kiesraad, het ontslag van de Voorzitter van de Hoge Raad van Justitie en de in vrijheidstelling van de politieke gevangenen. Op 14 december kondigt eerste minister Lamothe zijn ontslag aan en stopt onmiddellijk. Een interim minister wordt aangeduid voor opvolging van de lopende zaken. Het wordt een moeilijk eindejaar voor de complexe situatie in het land.

Betogingen

De voorbije maanden waren er veel betogingen. Op 30 september manifesteerden aanhangers van Fanmi Lavalas, de politieke partij van oud-president Aristide, in de straten van Port-au-Prince. Ze herdachten hiermee de 23ste verjaardag van de staatsgreep tegen Aristide in 1991. De betoging startte aan de ruïnes van de Sint Jan Boscokerk en doorkruiste de stad met als eindbestemming de residentie van Aristide in Tabarre. Dat eindpunt werd niet bereikt, want de politie dreef de menigte uiteen met traangas.
Een betoging van de oppositie op 17 oktober, ter gelegenheid van de 208ste verjaardag van de moord op Jean-Jacques Dessalines, de stichter van Haïti, werd eveneens brutaal beëindigd door de politie. De betogers hadden kritiek op de machthebbers. Ze beschuldigen hen van wanbeleid en ze eisen het aftreden van president Martelly. Sommigen bekritiseren de kloof tussen de sociale klassen, meer bepaald tussen de hogere klasse en de misdeelde massa.
Ook op de voorgestelde verkiezingsdag van 26 oktober waren er betogingen. Daarbij werden in Port-au-Prince twee fervente politieke tegenstanders van de huidige machthebbers opgepakt en gevangen gezet.
Tijdens een betoging van chauffeurs van moto-taxi’s die protesteerden tegen de verhoging van de tarieven voor de nummerplaten, werd een journalist van AlterPresse brutaal aangepakt door twee politieagenten. Hij diende opgenomen te worden in een ziekenhuis. De twee agenten dienden nadien wel te verschijnen voor de correctionele rechtbank.
Op 18 november, dag van de 211de verjaardag van de slag van Vertières, die leidde tot de onafhankelijkheid in 1804, werd een betoging van de oppositie andermaal uiteengedreven door de politie die daarbij traangas gebruikte en schoten loste.
Betogingen op 25 en 28 november stootten op een aanzienlijke politiemacht toen ze probeerden te manifesteren voor de ruïnes van het presidentieel paleis. Bij enkele manifestaties vielen in totaal een 5-tal doden.
In Ouanaminthe stierf een baby van 3 maanden na het inademen van traangas dat gebruikt werd door de politie om een menigte uiteen te drijven.
Zowat overal zijn er betogingen die zich als een olievlek over het land verspreiden.

Mensenrechtenorganisaties

Verschillende mensenrechtenorganisties eisen de vrijlating van betogers en politieke militanten die opgepakt werden tijdens de vele betogingen van de afgelopen maanden en beschouwd worden als politieke gevangenen.
De organisaties vinden dat het recht op de vrijheid van meningsuiting wordt geschonden. Ze protesteren tegen de machthebbers die er een gewoonte van maken om de parketten en sommige onderzoeksrechters te gebruiken om politieke tegenstanders te vervolgen. Deze praktijken creëren een klimaat waarbij politici van de oppositie helemaal niet geneigd zijn om aan de onderhandelingstafel te gaan zitten.
De mensenrechtenorganisaties roepen de politieke leiders op om de rechten van het volk te respecteren en zo te vermijden dat er chaos en anarchie ontstaat.
Niet alleen Haïtiaanse, maar ook internationale mensenrechtenorganisaties zijn bezorgd over de situatie in Haïti. In haar laatste rapport stipt het mensenrechtencomité van de Verenigde Naties verschillende tekortkomingen aan zoals de traagheid in het aanpakken van de misdaden bedreven door Jean-Claude Duvalier en zijn medeplichtigen, het geweld tegen vrouwen, de discriminatie van mensen met een andere sexuele geaardheid, de intimidatie van journalisten en verdedigers van de rechten van de mens en tenslotte de vertraging op het vlak van de organisatie van verkiezingen.
Het mensenrechtencomité van de VN dringt er bij de autoriteiten op aan om verkiezingen te organiseren en om het dossier rond Duvalier op te volgen en medestanders van het duvalieristisch regime voor het gerecht te brengen. Daarnaast vraagt het comité maatregelen om journalisten en verdedigers van de mensenrechten te beschermen en een onderzoek in te stellen naar politieagenten die zich te buiten gaan aan machtsmisbruik.

Onveiligheid

De bisschoppelijke commissie Rechtvaardigheid en Vrede maakte bekend dat er tijdens het derde trimester van 2014 meer dan 80 personen vermoord werden in Carrefour, een wijk in Port-au-Prince. In Cité Soleil en op de weg naar La Saline, respectievelijk in het noorden en in het westen van Port-au-Prince, vielen 50 doden.
In La Saline is de situatie verschrikkelijk. Regelmatig vallen er gewonden en doden bij conflicten tussen rivaliserende gewapende bendes die vechten voor de controle over de markt van Croix des Bossales, het grootste bevoorradingscentrum voor levensmiddelen van de hoofdstad. Veel mensen begeven zich, ondanks de risico’s, naar Croix des Bossales om aankopen te doen tegen de laagste prijs. Op de markt zijn er geen politieagenten die preventief patrouilleren. De handelaars en de ‘madan sara’ worden aan hun lot overgelaten en afgeperst door de bandieten. De politie is niet in staat om een einde te maken aan deze maffiapraktijken.
De commissie Rechtvaardigheid en Vrede stelt ook vast dat er langsheen de verschillende hoofdwegen van Port-au-Prince regelmatig gewapende overvallen zijn op klaarlichte dag. De overvallers hebben het gemunt op klanten van banken. Ze stelen ook juwelen en andere waardevolle goederen. Meestal verplaatsen ze zich met moto’s zonder kenteken.

De Dominicaanse Republiek

Het arrest van het grondwettelijk hof van de Dominicaanse Republiek van 23 september 2013, waarbij veel Dominicanen van Haïtianse afkomst hun Dominicaanse nationaliteit dreigen te verliezen blijft reacties uitlokken. Er werd inmiddels door de Dominicaanse autoriteiten een regularisatieplan uitgewerkt voor buitenlanders, maar dit lijkt niet goed te werken. De organisatie GARR, die zich het lot van de Haïtianen in de Dominicaanse Republiek aantrekt, vreest voor een massale repatriëring van mensen met Haïtiaanse roots naar Haïti. De dialoog over dit onderwerp tussen Haïti en de Dominicaanse Republiek is volledig vastgelopen.
Het Interamerikaans hof van de mensenrechten veroordeelde eind oktober de Dominicaanse Republiek omdat ze in de jaren 1999 en 2000 de rechten van Domincanen van Haïtiaanse afkomst heeft geschonden. De identiteitspapieren van meer dan 20 personen werden vernietigd door de Dominicaanse autoriteiten. Daarna werden deze mensen verdreven naar Haïti. Dergelijke praktijken gebeurden in het verleden herhaaldelijk.
Nog in de Dominicaanse Republiek loopt er een proces tegen de machtige senator en ondernemer Bautista. Hij wordt onder andere beschuldigd van corruptie, valsheid in geschrifte en witwaspraktijken. De affaire heeft ook gevolgen voor Haïti, want de bedrijven van Bautista zijn ook actief in Haïti, waar ze meewerken aan infrastructuurprojecten en verschillende bouwwerven hebben na de aardbeving. Bautista wordt er ook van verdacht smeergeld aan Martelly te hebben betaald in 2012.

Aristide

Meer dan 200 personen, verenigingen en organisaties betuigden hun steun aan voormalig president Aristide die onder huisarrest staat. In een document roepen ze op om een einde te maken aan de aanvallen tegen Aristide en de Lavalas-beweging. De ondertekenaars van het document zijn artiesten, professoren van universiteiten, journalisten, predikanten, verenigingen van politieke gevangenen, internationale mensenrechtenorganisaties, opvoeders en parlementairen. Volgens de ondertekenaars hebben de aanvallen tegen Aristide alleen de bedoeling om de dictatuur in Haïti te consolideren. Elke juridische stap tegen de symbolische leider en zijn medestanders van de partij Fanmi Lavalas, wil alleen verhinderen dat ze zouden deelnemen aan de verkiezingen.

Justitie

De aanhangers van Aristide hebben niet helemaal ongelijk als ze zeggen dat de aanklachten van justitie politiek geïnspireerd zijn. De justitie is al langer ziek. Op 10 oktober veroordeelden drie leden van de Hoge Raad van Justitie de inmenging van de machthebbers op het vlak van justitie. De scheiding der machten, die vastligt in de groindwet, wordt niet gerespecteerd. De benoeming, de overplaatsing en het ontslag van verschillende vrederechters gebeurt zonder motivering en zonder de Hoge Raad van Justitie te raadplegen. De benoemingen gebeuren door de minister van justitie en worden goedgekeurd door premier Lamothe. Volgens de grondwet mag de eerste minister niet tussenkomen in de benoeming van rechters. Het hoeft dan ook niemand te verwonderen dat het proces waarbij de zoon en de vrouw van president Martelly moeten terechtstaan voor corruptie en machtsmisbruik niet eerlijk zal verlopen.