Actueel maart 2016

Het verkiezingsproces voor een nieuwe president werd stopgezet. President Martelly trad af. Een voorlopige president werd door het parlement aangeduid. Dat alles ging gepaard met tal van manifestaties en zorgde voor sociale onrust. De levensduurte nam toe. In sommige streken dreigt voor de derde keer op rij de landbouwoogst te mislukken. Alsof dat nog niet genoeg is deed naast de cholera ook het Zika-virus zijn intrede.

Begin december manifesteerden mensenrechtenorganisaties tegen de fraude tijdens de eerste ronde van de presidentsverkiezingen die plaatsvond op 25 oktober. De betogers uitten hun woede over de Voorlopige Kiesraad die de onregelmatigheden tijdens de stembusgang trachtte te verbergen. Jovenel Moïse, de kandidaat van de partij van president Martelly, kreeg de meeste stemmen. Jude Celestin, een kandidaat van de oppositie, eindigde als tweede. Normaal gezien zou Celestin het tijdens de tweede ronde van de presidentsverkiezingen moeten opnemen tegen Moïse, maar Jude Celestin weigerde een deelname aan de tweede ronde zolang er geen grondige controle van de resultaten van de eerste ronde gebeurde.
Aangezien Celestin zich terugtrok bleef alleen Moïse nog over voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Deze tweede ronde – waarbij maar op één kandidaat gestemd kon worden – was voorzien op 27 december. President Martelly wou de tweede ronde laten doorgaan. Ook de internationale gemeenschap, die veel geld investeerde in het verkiezingsproces, stond achter het voornemen om de tweede ronde te laten plaatsvinden.
Veel mensen en organisaties protesteerden hiertegen. Ze eisten een onafhankelijke onderzoekscommissie die de onregelmatigheden gedurende de verkiezingsronde van 25 oktober zou kunnen aan het licht brengen.
Enkele dagen voor 27 december besliste de Voorlopige Kiesraad om de verkiezingen te verplaatsen naar een latere datum omwille van het werk van de onderzoekscommissie. Tevens werd het ontslag geëist van de 9 leden van de Voorlopige Kiesraad. Incoherentie, incompetentie en ondoorzichtigheid waren de verwijten die werden geformuleerd aan het adres van de Voorlopige Kiesraad. Desondanks publiceerde de Voorlopige Kiesraad de definitieve resultaten van de parlementsverkiezingen die eveneens op 25 oktober werden gehouden.
Op 22 december werd een evaluatiecommissie van de verkiezingen opgericht. Na onderzoek van de verkiezingsresultaten werd duidelijk dat de positie van de Voorlopige Kiesraad niet langer houdbaar was. In haar rapport van 3 januari verklaarde de evaluatiecommissie dat ze massale fraude had vastgesteld en dat er ook op praktisch vlak heel wat haperde tijdens de verkiezingen. Zo mochten partijmandatarissen in om het even welk kiesbureau hun stem uitbrengen en werd er niet gecontroleerd of een partijmandataris in verschillende bureau’s ging stemmen.

Exit Martelly

De Core groep, die bestaat uit bevriende landen van Haïti, en de Europese Unie spraken zich uit voor een vreedzame overdracht van de macht na het vertrek van Martelly op 7 februari. Ze wensten dat er een nieuwe president verkozen zou worden, die Martelly zou kunnen opvolgen. Ban Ki Moon, de secretaris generaal van de Verenigde Naties, liet hetzelfde verstaan. Maar in Haïti gingen stemmen op om zich te verzetten tegen een onrechtmatig verkozen presidentskandidaat.
Tenslotte werd 24 januari naar voor geschoven als datum voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen en nog een aantal parlementsverkiezingen in een paar departementen. Enkele dagen vóór deze datum wilden een aantal senatoren een resolutie indienen om te vragen dat de Voorlopige Kiesraad het verkiezingsproces onmiddellijk zou stopzetten.
Uiteindelijk werden de verkiezingen van 24 januari geannuleerd. Daarna waren er betogingen tegen president Martelly. Velen vreesden dat hij zou aanblijven na 7 februari, de dag waarop normaal gezien de nieuwe president aangesteld had moeten worden.
Op 6 februari, enkele uren voor het eindigen van zijn mandaat, ondertekende Martelly een akkoord met het nieuwe parlement waarin bepaald werd dat hij aftrad en de parlementsleden een voorlopige president zouden kiezen.
Op 7 februari was het precies 30 jaar geleden dat dictator Duvalier Haïti verliet, maar veel reden tot feestvieren was er niet. Zelfs carnaval werd dit jaar in mineur gevierd.
Martelly stortte zijn land in een nooit geziene electorale crisis. Gedurende de eerste vier jaar van zijn ambtstermijn organiseerde hij geen enkele verkiezing om dan in het laatste jaar van zijn mandaat zowel presidents-, parlements- en gemeenteraadsverkiezingen te laten plaatsvinden. De verkiezingen die plaatsvonden werden gekenmerkt door een lage opkomst. Zo namen aan de verkiezingen van 25 oktober maar 25% van de kiesgerechtigden deel. Het verkiezingsproces werd overschaduwd door geweld, onregelmatigheden en massale fraude. Dit ondermijnt de legitimiteit van de verkozenen.

Een voorlopige president

Op 14 februari koos het nieuw ingezworen parlement één van zijn leden, Jocelerme Privert, tot voorlopige president. Hij kreeg een mandaat van 120 dagen. Jocelerme Privert is 62 jaar. Hij was onder meer directeur-generaal bij de belastingen, staatssecretaris bij financies en minister van binnenlandse zaken.
Na zijn aanstelling begon Privert gesprekken met de oppositiepartijen om een nieuwe eerste minister aan te duiden en een regering te vormen op basis van een zo ruim mogelijke consensus. De oppositiepartijen verwachten ook dat er een grondig onderzoek komt naar de organisatie en het verloop van de verkiezingen gedurende het afgelopen jaar. Er dient ook een nieuwe Voorlopige Kiesraad samengesteld te worden. De oppositiepartijen vragen daarnaast een grondig onderzoek naar het financieel beheer van president Martelly en de aftredende regering. Deze worden ervan verdacht overheidsgeld te hebben verduisterd of verspild.
Dat de vorige machthebbers corrupt waren, lijkt te worden bevestigd door de Europese Unie. Een budget van meer dan 6 miljoen euro hulp werd bevroren omdat de resultaten van de reeds geboden hulp onvoldoende waren. De Europese Unie gaf de Haïtiaanse staat steun op drie domeinen: de hervorming van de administratie, de overheidsfinancies en het openbaar onderwijs. De doelstellingen werden niet gehaald en in veel gevallen was er sprake van corruptie.

Levensduurte

De levensduurte nam de voorbije maanden sterk toe. Veel families slagen er niet meer in om in hun levensonderhoud te voorzien. De gourde, de nationale munt van Haïti, is bijna in vrije val tegenover de Amerikaanse dollar en de euro. Eind jaren ’80 diende men 5 gourden neer te tellen voor 1 dollar, vandaag kost 1 dollar 63 gourden. Voor 1 euro dient men zelfs 75 gourden te betalen. De zwakke gourde leidt ertoe dat voedsel dat ingevoerd wordt alsmaar duurder wordt. Haïti is voor een groot deel afhankelijk van de import van buitenlands voedsel, want de eigen landbouwproductie volstaat al lang niet meer om de bevolking te voeden.
Terwijl op het einde van het presidentschap van René Préval, in 2011, een marmit bonen 25 gourden kostte , betaal je er vandaag 75 tot 80 gourden voor. Een zak rijst is op vijf jaar tijd eveneens in prijs verdubbeld. De inflatie voor de maand januari bedroeg 13%.
Zelfs de weinige mensen die een vaste job hebben, halen vaak het einde van de maand niet. Meer en meer families lijden honger.

Mislukte oogsten

Het wereldvoedselprogramma van de Verenigde Naties maakte in februari bekend dat het aantal mensen dat honger lijdt in 6 maanden verdubbeld is tot 3,6 miljoen mensen. Daarvan bevinden zich 1,5 miljoen mensen in een zeer precaire situatie.
De oorzaak dient gezocht te worden in de aanhoudende droogte die de oogsten doet mislukken. Gedurende het afgelopen seizoen ging in een aantal departementen tot 70% van de oogst verloren. Dit leidde onmiddellijk tot een verdubbeling van de voedselprijzen op de markt.
Meer dan 75% van de bevolking moet rondkomen met minder dan 2 Amerikaanse dollar per dag, terwijl 50% van de bevolking leeft van de landbouw. Als het de komende maanden niet zou regenen dreigen veel boeren hun derde opeenvolgende oogst te verliezen.
Het wereldvoedselprogramma van de VN probeert geld en voedsel vrij te maken om de ergste noden te lenigen. De situatie is dringend. Er worden programma’s opgezet waarbij mensen ‘voedsel voor werk’ krijgen. Zo’n 200 000 mensen nemen eraan deel. De mensen werken dan in projecten om water beter te beheren of om de bodem te beschermen.

Zika virus

Door de droogte is er op sommige plaatsen een gebrek aan zuiver drinkwater. Dit werkt de verspreiding van cholera in de hand. De cholera werd enkele jaren geleden het land binnengebracht door een aantal besmette Nepalese blauwhelmen. Sindsdien vecht men om de epidemie te overwinnen.
Sinds enkele maanden deed ook het Zika virus zijn intrede. Begin februari stelde het ministerie van gezondheidszorg vast dat er 503 personen besmet waren met het Zika virus en dit verspreid over de 10 departementen. Om de ziekte te bestrijden voorziet men een budget van ongeveer 1 miljoen Amerikaanse dollar.

La Gonave

Mensenrechtenorganisaties protesteren tegen een decreet dat begin januari gepubliceerd werd in het Haïtiaans staatsblad, dat bepaalt dat het eiland La Gonave een internationaal financieel centrum zal worden. Camille Chalmers van PAPDA roept de bevolking van het eiland op om te protesteren tegen de plannen. Volgens hem wil men een belastingsparadijs creëren dat geen enkele economische of financiële meerwaarde oplevert. Integendeel, de lokale bevolking zal plaats moeten ruimen voor de bouw van een nieuwe stad die tegemoetkomt aan de noden van een mondiaal financieel centrum.

Voetbal

Haïti plaatste zich voor de eerste ronde van de ‘Copa America Centario’. Op 8 januari versloeg het in een barragewedstrijd Trinidad en Tobago met 1-0. Het voetbaltornooi wordt georganiseerd naar aanleiding van het 100-jarig bestaan van de CONMEBOL, de voetbalbond van Zuid-Amerika. De CONMEBOL is vergelijkbaar met de UEFA in Europa. Het is de 45 ste editie van de Copa America en het is de eerste keer dat Haïti deelneemt aan deze belangrijke competitie. De wedstrijden worden in juni gespeeld in de Verenigde Staten. Haïti zit in groep B en moet het opnemen tegen Brazilië, Ecuador en Peru.

Bart Van Malderen
28 februari 2016

Meer artikels uit deze rubriek