“De meeste dossiers zijn heel dun, er zijn weinig stukken”
Lionel Jean, vrederechter in Verettes
Rechter Lionel, geboren in 1971, getrouwd en vader van vijf kinderen, is afkomstig van Verettes. Na zijn middelbare studies studeerde hij vier jaar rechten aan de faculteit in Gonaives, maar hij heeft geen licentie als advocaat omdat hij zijn thesis niet heeft afgemaakt. Hij noemt zichzelf katholiek én vrijmetselaar, en ziet daar geen tegenstelling in: “De loge is voor mij een filosofische instelling die in dienst staat van God.” Na zijn studie was hij een aantal jaren leraar. Na geslaagd te zijn voor een examen, werd hij in 1999 benoemd tot vrederechter.
Kunt u ons uitleggen hoe het vredegerecht hier werkt?
Jean: Wel, eerst is er het grondgebied waarvoor we bevoegd zijn. Het vredegerecht van Verettes is bevoegd voor een aantal secties, de andere secties vallen onder andere rechtbanken, zoals die van Desarmes. De samenstelling dan. Het vredegerecht telt 3 rechters (1 titularis en 2 plaatsvervangers), 2 griffiers, 1 secretaris, 1 portier en 1 persoon voor het onderhoud. Tenslotte onze rechtsbevoegdheid. We kunnen niet oordelen over misdaden en delicten, behalve die zaken die met gewone politieboetes kunnen worden geregeld. Wij zijn bevoegd in burgerlijke en handels zaken. Bijvoorbeeld schulden die niet hoger zijn dan 27.000 gourdes of een boete voor iemand die een publiek schandaal veroorzaakt (schelden).
Misdaden en delicten worden doorverwezen naar het parket in Saint Marc. Ook echtscheidingen moeten door een hogere rechtbank gevonnist worden.
En de rechtbank zelf, hoe gaat dat in zijn werk?
Jean: De rechter zal zeker niet altijd een vonnis vellen. Heel dikwijls komen de mensen voor de rechter om iets uit te praten, in wat we een ‘beperkte zitting’ noemen. In de meerderheid van de gevallen volstaat een beperkte zitting. Om tot een vonnis te komen, moet de zaak al van in het begin op legale wijze worden ingeleid. Daaraan zijn verplichtingen en kosten verbonden en meestal moet je dan een advocaat of juridisch adviseur in de arm nemen. In totaal behandelen we meer dan 1000 zaken per jaar.
Grof geschat denk ik dat meer dan 60 % van de zaken die voorkomen in beperkte zitting behandeld worden. Het doel is dan een minnelijke schikking te vinden. De vrederechter is eigenlijk in wezen een familierechter. Hij probeert te verzoenen en onderhandelt met de partijen om tot een aanvaardbare oplossing te komen. De meerderheid van de zaken die in beperkte zitting behandeld worden, draaien om grond. Zelfs als er sprake is van een delict (slagen en verwondingen b.v.) kan de vrederechter proberen het onderliggende dispuut op te lossen. Het gaat dan over het eigendomsrecht, bij erfenissen b.v. tussen twee broers of over het bepalen van de scheidingslijn tussen aanpalende gronden.
Een kleine 40 % van de zaken die voorkomen, zijn wel legaal ingeleid. Meestal gaat het om dossiers van burgerlijk recht: schulden, eigendom, erfenis, enz. Daarnaast zijn er ook een beperkt aantal strafrechterlijke dossiers, maar zoals ik al zei, is de rol van de vrederechter dan meestal beperkt en behandelt het parket in Saint Marc de zaak. Er kan wel een vraag binnenkomen om een officiële vaststelling te doen, waarbij de vrederechter en een griffier, eventueel in het gezelschap van de politie, ter plaatse gaan om een rapport op te stellen.
Wat is de grootste uitdaging voor u als rechter?
Jean: Dikwijls komt er een zaak voor waarbij je als rechter geen officiële bewijsstukken hebt. Dat bemoeilijkt het werken enorm. Er is ook geen mogelijkheid om wetenschappelijk te werk te gaan, denk maar aan vingerafdrukken of zo. De rechtbank beschikt zelfs niet over een fototoestel! De meeste dossiers zijn dan ook heel dun, er zijn weinig stukken. Het is een grote uitdaging om toch tot een rechtvaardige oplossing te komen met de betrokkenen.
Wat vindt u het leukst en wat het minst leuk aan uw job?
Jean: Ik vind het altijd leuk als ik mensen kan verzoenen, dat geeft een goed gevoel. Wat ik minder fijn vind, is dat de meeste mensen absoluut geen kaas gegeten hebben van juridische kwesties. Soms doe ik een uitspraak en voel ik dat het de mensen ontgaat waarom ik tot die uitspraak kom of wat de inhoud ervan juist is. Dat is ontmoedigend. En er is nog iets waar ik het moeilijk mee heb: als ik met een dossier bezig ben en de chef in Saint Marc, vanuit een hogere rechtbank, neemt een beslissing, zonder me te raadplegen of zelfs maar in te lichten. Dat zijn zeker ook momenten waarop ik baal.