Vlaams Haïti Overleg

In veel streken in Haïti wordt de broodboom qecultiveerd. Hij komt wel het meest voor in de departementen Zuid, Zuid-Oost en Grandans. Voor mensen van Grandans en Okay Difon behoort de vrucht van de veritab sinds mensenheugenis tot de traditionele keuken. Ze wordt qebruikt in de bereiding van “Tonmtonm”, een gerecht dat samengaat met een saus die bereid is met okra, krab of scheuten van de trompetstruik. Het meel wordt ook gebruikt om “konparèt” te maken, een soort snoep, een specialiteit van Jeremie, de hoofdstad van Grandans.

Botanische beschrijving

De wetenschappelijke naam is Artocarpus incisa. Volgroeid kan deze boom tot 30 meter hoogte bereiken. Hij heeft grote bladeren, vooral aan de uiteinden van de takken. Ze zijn erg diep ingesneden, 45 tot 60 cm lang en 20 tot 30cm breed. De boom heeft een soort melk die een kleverig hars afgeeft. Op enkele plaatsen wordt deze gebruikt om vogels te vangen.

De veritab heeft twee soorten bloemen: mannelijke en vrouwelijke. Beide zijn op dezelfde boom aanwezig, maar staan niet bij mekaar, daarom is het een éénhuizige plant. De vrouwelijke bloem is rond en uit haar zal de vrucht “het brood” groeien. Belangrijk om te weten is dat de vrouwelijke bloemen van de veritab niet worden bestoven en daarom zal de vrucht geen zaden bevatten. De mannelijke bloemen noemt men popot. Ze is lang en lijkt op een kattenstaart. Met popot wordt wel eens confituur gemaakt.

Het nut van de broodboom

De veritab wordt door de mensen groen of rijp gegeten, gekookt of geroosterd. Men maakt er ook salade van. Ze kan in de oven gebakken worden als brood, of in een kom met suikerrietstroop. Ze wordt gekookt om puree van te maken. Gemengd met gekookte eieren of stukken vis maakt men er kroketten van. Er wordt pap van gekookt of pudding. Je kan de vrucht ook fruiten, dan noemen Haïtianen het accordeon.

Gedroogd geeft de veritab fijne bloem, goed te gebruiken in de pastei- en broodbakkerij. Men kan de bloem met tarwebloem – Franse bloem, zegt men in Haïti – mengen om er brood van te bakken. Dat zou de uitgaven om tarwebloem te kopen in het buitenland voor Haïti kunnen doen dalen. Het zou ook het planten van de broodboom in Haïti aanmoedigen. Men gebruikt het brood om een deegbal van te maken. Het hout van veritab is goed verzaagbaar tot planken en bruikbaar in de schrijnwerkerij, maar deze activiteit is niet aan te moedigen.

Rijpe bladeren kan men als dierenvoeding gebruiken voor geiten, runderen en konijnen. De vrucht wordt ook gebruikt om varkens vet te mesten. De veritabvrucht bevat veel energie. Het heeft 20 tot 37% koolhydraten (bloem en zetmeel) veel vitamine B1, calcium, fosfor en ijzer. De hoeveelheid eiwit is heel beperkt.

Welke zijn de beste omstandigheden voor zijn ontwikkeling?

De broodboom groeit goed waar het warm en vochtig is, van de vlakte aan de zee tot in de bergen, maar niet hoger dan 700 meter. Hij heeft tussen 1500 en 2000 mm neerslag nodig per jaar. Het is een plant die bang is van grote droogte. Wanneer het toch gebeurt, vallen vele kleine vruchten af. Om goed te ontwikkelen, heeft hij een lichte grond nodig, die doorlatend is, rijk en diep.