Vlaams Haïti Overleg

Eerste minister Jean-Marie Chérestal nam eind januari ontslag.

Poging tot staatsgreep

Over de gebeurtenissen van 17 december stuurde scheutist Jan Hoet ons vanuit Haïti het volgend bericht:

“Vanmorgen reed ik om 6.30 uur thuis weg, richting benedenstad, naar mijn werk. De straten lagen er vuil bij, met resten van uitgebrande autobanden en autowrakken, gebruikt voor de barricades van gisteren, die samen met de traditionele vuilnishopen het stadsbeeld er extra sinister deden uitzien. Stilaan is er meer informatie over de gebeurtenissen van zondagnacht en maandag. Het gaat om een mislukte staatsgreep door een commando van een zestigtal mensen die met vier voertuígen, beladen met een heus wapenarsenaal, het paleis binnenvielen. Enkele uren later werden ze door de presidentiële wacht en de politie tot de aftocht gedwongen. Balans: 2 doden en 5 gekwetsten bij de politie en één dode bij het commando. Eén van de pick-ups is ingerekend aan de voet van de Morne Cabrít, waar de bende haar basis had; daarbij werd ene Narcisse Pierre door een kogel in het been getroffen, overmeesterd en aangehouden. Maandagavond werden op de televisie beelden getoond van de schade aan het paleis, de ingerekende pick-up, het daarin gevonden wapenarsenaal en het lijk van het dode commandolid, een man die Perez zou heten.“

“Het volk, maandagmorgen op straat gekomen, heeft een spoor van vernieling achtergelaten. De woede van de Lavalasaanhangers keerde zich vlug tegen af wat banden heeft met de Convergence. In Port-au-Prince werd brand gesticht in o.m, de hoofdkwartieren van de Convergence Démocratique en de KID, en in de privé residenties van o.m. Gerard Pierre Charles (OPL) en Victor Benoit (Konakom). De manifestanten gedroegen zich heel hatelijk tegenover de pers, met name de pers die van sympathie met de oppositie wordt beschuldigd. Enkele zenders beslisten hun uitzendingen stop te zetten. Vanuit het binnenland komt gelijkluidende informatie. In verschillende steden werden lokalen of residenties van kopstukken van de oppositie beschadigd, zoals in Gonaïves, waar de residentie van Luc Mesadieu (Mocrena) werd in brand gestoken en twee aanhangers van deze partij gelynch werden. En vanmorgen schoot de politie in Petit Goáve een burger dood die weigerde een barricade op te ruimen…“

“In zijn toespraak tot de natie, maandagnamiddag, noemde Aristide zichzelf de ‘boodschapper van de vrede’. Hij feliciteerde het volk, de paleiswacht en de politie voor hun trouw en moed en riep het volk tot vreedzame mobilisatie op. Hij vroeg geen geweld te gebruiken, eenieders opinie te respecteren en de persvrijheid te waarborqen. Maar het kwaad was reeds geschied…“

“Poging tot staatsgreep of opgezet spel? Deze vraag loopt als een rode draad door de gesprekken over wat gebeurde. Hoe kon dat commando zo gemakkelijk in het paleis? Hoe konden ze dan zo gemakkelijk tot de aftocht worden gedwongen? Hoe komt het dat er maar één sfachtoffer is, met een wel zeer vage identiteit? De vernielende acties van het Aristidegezinde volk zijn alles bijeen hete kolen op zijn eigen hoofd. Heeft hij zijn eigen aanhang misschien niet meer onder controle? De vele wapens in de handen van mensen uit de volkswijken, en het arrogante rondrijden in de stad door pick-ups, volgepropt met tot op de tanden gewapende mannen, zonder enig optreden van de ordediensten, evenals het gewelddadige optreden van het volk uit de volkswijken, brengt een koude rilling teweeg bij vele mensen die dromen van democratie en vrede. Dat waren dingen die tijdens de dictatuur van Duvalier schering en inslag waren…“

“De toestand wordt meer en meer chaotisch. Aristide krijgt gewoon geen kans. De belofte dat het in 2001 beter zou worden, kan hij onder de voorwaarden waaronder hij moet regeren niet inlossen. Hij krijgt geen rode cent van de VS of Europa, en hij moet veel toegevingen doen. De oppositie, sterk gesteund door bepaalde lobby’s in het buitenland, is arrogant en heeft geen geloofwaardig alternatief. Haar enige doel is de Lavalasregering omver te werpen.“

De invoer van tonnen rijst - taksvrij zorgde voor heel wat opschudding.

“Dit land heeft een groot gebrek aan leiderschap. Het lijkt me dat sinds de gebeurtenissen van gisteren alle kans op een dialoog tussen de politieke kemphanen volledig in rook is opgegaan.“

De persvrijheid bedreigd

Op 3 december werd radiojournalist Brignol Lindor in de buurt van Petit Goáve vermoord. Hij verzorgde op radio Echo 2000 een uitzending waarin over politiek werd gedebatteerd. Volgens de directeur van de radio zou de adjunct-burgemeester van Petit Goáve er in het openbaar mee gedreigd hebben de formule ‘zéro tolérance’ op hem toe te passen. De moord lokte een qolf van verontwaardiging uit. Petit Goáve reageerde geschokt. Overal werden brandende barricaden opgericht. Leden van de Convergence Démocratique verzamelden voor het gemeentehuis. De politie dreef deze manifestanten met veel geweld uiteen.

De begrafenis liep uit op een regelrechte manifestatie tegen de regering. Herhaaldelijk werd gevraagd dat President Aristide zich duidelijk zou uitspreken over de formule ‘zéro tolérance’. De moordenaars zijn noq niet gearresteerd. Evenmin de verantwoordelijken voor de moord op journalist Jean Dominique, de directeur van Radio Haïti Inter die op 3 april 2000 vermoord werd. Rechter Claudy Gassant kon na herhaalde poqingen enkele hoofdverdachten van deze moord ondervragen, maar op 4 januari liep zijn mandaat als onderzoeksrechter af en ondanks de vraag van verschillende organisaties werd het niet verlengd. In zijn plaats werden drie nieuwe rechters met het onderzoek belast.

Een en ander leidt ertoe dat de geloofwaardigheid van het gerecht volledig verdwijnt en dat er een klimaat van straffeloosheid heerst. Journalisten hebben het moeilijk. Na de poging tot staatsgreep van 17 december werd een radiostation omsingeld en werden journalisten bedreigd. Verschillende radiostations staakten hun berichtgeving uit veiligheidsoverwegingen. Vier journalisten vluchtten in de ambassades van Frankrijk en Japan. Drie van hen vroegen eind januari in Frankrijk asiel aan.

Politie in opspraak

Een artikel in de Franse krant Le Monde zorgde voor heel wat opschudding. Daarin praat een Haïtiaans politieman over de methodes die gebruikt worden bij de politie. Hij getuigt hoe ‘s nachts gevangenen worden weggevoerd naar een verlaten plek om te worden afgemaakt. De politieman vraagt zich af of de politieke leiders zich bewust zijn van het gevaar van dergelijke methodes. Iedereen kan er het slachtoffer van worden. De politie wordt verdacht van medeplichtigheid bij allerhande gewelddadige acties. Ze slaagt er niet in een klimaat van veiligheid te scheppen. In Cité Soleil bekampen gewapende bendes elkaar en vallen er geregeld verschillende doden.

Typerend is ook de wijze waarop president Aristide zich verplaatst van zijn privé-residentie naar het Nationaal Paleis: met een resem wagens, waarbij op één wagen een mitrailleur is gemonteerd, en begeleid door een helikopter. Een Californische firma staat in voor zijn veiligheid.

Corruptie

Belastinggeld wordt verduisterd en parlementairen worden beschuldigd van zware corruptie. Eerste minister Jean-Marie Chérestal nam eind januari ontslag. Hij verklaarde dat hij op een schandalige manier werd behandeld door leden van Lavalas. Sommigen zeggen dat de vijandigheid van bepaalde senatoren tegenover Chérestal niet politiek verklaard moet worden, maar wel door het feit dat ze geen vrijstelling kregen voor het betalen van douaneheffingen of geen overheidsbaantjes voor familieleden en vrienden. Er brak een schandaal uit toen ontdekt werd dat een onderneming, die nauwe banden had met de machthebbers, taksvrij duizenden tonnen rijst had ingevoerd. De rijst werd verkocht door volksvertegenwoordigers en senatoren, die hiermee een flinke winst maakten. Volgens een woordvoerder van Fanmi Lavalas gïng het om ‘rijst voor de vrede’ die tegen een lagere prijs wordt verkocht om dus de marktprijs van de rijst te doen dalen. De rijstboeren van de Aritibonite protesteerden tegen deze oneerlijke concurrentie.

Eén jaar Aristide

Na een jaar presidentschap kan Aristide geen positieve balans voorleggen. Politiek is de toestand volledig geblokkeerd door de tegenstelling tussen Fanmi Lavalas en de Convergence Démocratique. Maar Lavalas is ook intern sterk verdeeld. Economisch is de toestand zo mogelijk nog rampzaliger. De VS en de EU blijven alle hulp bevriezen zolang er geen uitweg komt uit de politieke impasse. De mensenrechten worden systematisch geschonden. Er is corruptie. Sommigen zeqgen dat Aristide wel verandering wil, maar dat hij slecht omringd is. Feit is dat hij de greep op de gebeurtenissen verliest en dat de situatie steeds chaotischer wordt.