Duimen voor Haïti


Overwoekerde oude suikerrietfabriek op de weg naar Leogane (foto: Gerrit Matton).

In het vorige nummer werd het nog op de valreep gepubliceerd: René Preval had de presidentsverkiezingen van 7 februari 2006 gewonnen. Hij neemt het roer over van de interimregering van Alexandre Boniface.

De verkiezingen – vijfmaal uitgesteld wegens organisatiemoeilijkheden, onveiligheid en onkunde van de interim-regering – kwamen er uiteindelijk onder druk van interim-president Boniface en nadat de VN-veiligheidsraad een termijn van vier weken oplegde, zoniet zou het land onder internationaal protectoraat worden gesteld. Er werden 35 presidentskandidaten aanvaard, waarvan er twee overleden voor de verkiezingsdag. De 63% van de 3,5 miljoen geregistreerde kiezers die gingen stemmen, konden ook leden van de Kamer van Volksvertegenwoordigers (99 zetels) en van de Senaat (30 zetels) kiezen.

De stembusgang werd begeleid door de 9.500 VN-militairen en –politieagenten. Het begin van de dag verliep erg chaotisch, verscheidene stembureau’s openden te laat, lijsten waren soms nog niet ter plaatse of niet correct en negen kiesbureau’s werden overvallen. Hier en daar werden stembiljetten gescheurd, één bureau werd in brand gestoken. Er zijn minstens twee doden en enkele gewonden gevallen. Volgens JILAP (Justice et Paix) is het relatief goede verloop van de verkiezingen te danken aan de goede wil van de bevolking en zeker niet aan de organisatie ervan.

Stembiljetten op een vuilnisbelt

Over de uitslag was er in de week na de verkiezingen onduidelijkheid. René Preval kwam op met de partij Lespwa (de hoop) en behaalde net geen 49% van de stemmen. Hoewel hij overduidelijk de meeste stemmen behaalde – Leslie Manigat werd tweede met iets meer dan 11% – was dit niet voldoende. Er zou een tweede verkiezingsronde georganiseerd worden. Volgens Préval was fraude er de oorzaak van dat hij niet won. Er werden stembiljetten ontdekt op een vuilnisbelt waarvan het merendeel stemmen voor Préval waren, duizenden aanhangers van Préval kwamen op straat, er vielen tientallen gewonden door kogels en volgens de politie zou er één dode gevallen zijn. Na een tumultueuze week werd Préval dan toch tot overwinnaar uitgeroepen. Na een onderzoek naar de fraude, kreeg hij bij “hertelling” van de CEP (kiescommissie) 51% van de stemmen achter zich, een absolute meerderheid dus. Hiervoor werd met de 80.000 blanco- en ongeldige stemmen geen rekening gehouden, in tegenstelling tot wat het verkiezingsdecreet voorschrijft. Internationale waarnemers vonden de manier waarop de verkiezingen verlopen zijn illegaal, maar besloten dat ze wel in alle vrijheid verlopen zijn.

Op 29 maart zou Préval weer aantreden als president, deze datum werd echter uitgesteld tot 14 mei. Die zondag legde Préval de eed af als 55ste president van het land in 200 jaar.

President Préval

René Garcia Préval, 63, was reeds president van 1996 tot 2001 en premier tijdens het eerste mandaat van Jean-Bertrand Aristide begin jaren negentig. Als vertrouweling van Aristide had laatstgenoemde tijdens het bewind van Préval nog veel in de pap te brokken. In zijn regeringsperiode kreeg Préval veel tegenwind binnen zijn eigen politieke partij, maar hij was de eerste president sinds lang die zijn volledig mandaat uitdeed.

Préval heeft zich openlijk van Aristide gedistantieerd, maar onder zijn aanhangers bevinden zich voornamelijk de armsten onder de bevolking, onder wie veel Lavalas-aanhangers die voor hem stemden wegens zijn vroegere banden met Aristide. Het vraagstuk over de terugkeer van Aristide zal met de nodige omzichtigheid behandeld moeten worden en zou wel eens een heet hangijzer kunnen worden. Tot nu toe hield Préval zich op de vlakte omtrent deze kwestie. Kort na de verkiezingsuitslag verklaarde hij dat Aristide mag terugkeren. Volgens de grondwet is er geen probleem, geen enkele Haïtiaan moet een visum aanvragen om zijn land binnen te raken. Maar, voegde Préval er aan toe, Aristide zal wel vervolgd worden voor de hem ten laste gelegde feiten.

Een nieuw begin?

Het feit dat er twee jaar na het vertrek van Aristide eindelijk verkiezingen zijn gehouden, kan een nieuw begin betekenen. De nieuwe president staat aan het begin van een zeer moeilijk politiek mandaat. Het tekort aan politieke wil en middelen van de internationale gemeenschap en de interne chaos van het land beloven niet veel goeds. Maar met goede wil en steun van die internationale gemeenschap en de elite van het land en een nationale dialoog is er een kans om het tij te keren. Préval gaf aan met alle politieke en sociale actoren in de maatschappij te willen overleggen. De openheid die hij de afgelopen maanden aan de dag legde, doet de hoop groeien.


Markt aan een rivier in het zuiden (Marigot - foto: Gerrit Matton).

De prioriteiten van het nieuwe beleid van Préval worden bepaald door de politieke en sociaal-economische situatie. Préval wees op het belang van contacten en integratie in de regio om de economie uit het slop te halen. Voor het aanzwengelen van de economie wil hij buitenlandse investeerders aantrekken. Dit kwam reeds tot uiting in de staatsbezoeken die hij de afgelopen drie maanden aflegde. Hij bezocht de Dominicaanse Republiek, waar hij o.m. aandacht had voor het beleid inzake Haïtianen die er werken. Daarna vertrok hij voor een bezoek naar Brazilië, Argentinië en Chili om tot nieuwe vormen van samenwerking te komen. In de VS en Canada verkreeg hij nieuwe beloftes tot financiering. Ten slotte bezocht hij ook Cuba, een land waarmee hij tijdens zijn eerste mandaat ook goede betrekkingen onderhield. In Venezuela stelde Chavez hem voor toe te treden tot een akkoord dat Haïti petroleum onder gunstige voorwaarden kan leveren. Het IMF zou bovendien bereid zijn onder bepaalde voorwaarden een kwijtschelding van de schulden toe te kennen en de Europese Unie stelde financiële middelen ter beschikking voor de wegeninfrastructuur.

De voorbije decennia is gebleken dat een goeddraaiende economie niet mogelijk is zonder te raken aan de gevestigde vooroordelen en de sociale ongelijkheid. Haïti heeft behoefte aan een rechtvaardiger verdeling van de inkomsten. De elite zal een stap terug moeten zetten voor het welzijn van de arme massa. Daarnaast is er decentralisatie nodig en hervorming van de corrupte instellingen.

Cruciaal is de stabiliteit van het land en de aanpak van de straffeloosheid, waarvoor Préval blijft rekenen op de steun van de MINUSTAH, weliswaar na grondige herziening van hun mandaat. Préval lijkt niet gewonnen voor heroprichting van het leger en wil investeren in een serieuze politiemacht. Enkel vrede is, zo zei hij tijdens zijn redevoering bij de eedaflegging, de sleutel tot werkgelegenheid, toerisme, infrastructuur, onderwijs, gezondheidszorg en de nationale economie.

Tweede ronde

De tweede ronde van de parlementsverkiezingen was gepland voor 19 maart, maar werd uitgesteld tot 21 april. Twee afgevaardigden waren reeds gekozen vanaf de eerste ronde. In enkele gevallen moest de eerste ronde herdaan worden omdat er kandidaten ontbraken op de stemlijsten. De partij Lespwa schoof de meeste kandidaten naar voor, gevolgd door de partijen Fusion en OPL.

De stembusgang was beter georganiseerd en verliep vlotter, maar de opkomst was gering. Slechts 31% zou naar de stembus getrokken zijn. Préval betreurt dit. Te weinig Haïtianen beseffen het belang van het parlement en het land heeft behoefte aan een grote participatie van de bevolking in de bestuursorganen.

De voorzitters van Kamer en Senaat zijn respectievelijk Pierre Eric Jean-Jacques en Joseph Lambert, beide lid van Prévals partij, Lespwa. Geen enkele partij behaalde de absolute meerderheid in de twee rondes van de parlementsverkiezingen van 7 februari en 21 april. Dit wil zeggen dat geen van deze partijen het recht heeft een premier uit zijn rangen te eisen.

Op woensdag 17 mei werd Jacques Edouard Alexis voorgedragen als nieuwe premier, maar het parlement moet die keuze nog goedkeuren. Alexis, een van de leiders van Lespwa, was reeds premier van maart 1999 tot februari 2001. Voordien was hij minister van Onderwijs, Jeugd en Sport.

De nieuwe regering zou niet van start gaan voor het einde van de maand mei, te laat dus om in deze Lambi nog verslag te kunnen uitbrengen. Ook voor het verloop van de lokale verkiezingen op 18 juni was het nog afwachten. Wel kan er al gezegd worden dat er veel kans is dat deze uitgesteld worden vanwege de wereldbeker voetbal. Die dag zou Brazilië tegen Australië spelen, en als Brazilië speelt, kijkt heel Haïti en zou de opkomst zo ongeveer nihil zijn…

Sara Van den Eynde
1 juni 2006

Meer artikels uit deze rubriek