Vlaams Haïti Overleg

Er bestaan mooie en vrij ingewikkelde theorieën over de relatie tussen de lezer en de literaire tekst. Het product dat nog onontsloten voor me ligt, roept vooralsnog de Afrikaanse savanne op en haar voedende én verslindende zon. Welke indruk maakt op mij de poëzie van Jacques Roumain? Welke afdruk kan zij op mij nalaten? Is mijn geest niet te nuchter, is mijn hart niet te kil om deze zuiderse beelden en ritmes tot hun recht te laten komen?

Cultuurbarrières…

Thema’s als eenzaamheid, de natuur, oorlog, slavernij, de creoolse vrouw, haat, racisme, de reisblues en het lelijke masker van het kapitalisme springen uit de tekst, gestuwd door een krachtige woordkeuze en door de stevige ritmes van figuurLijke tam-tams. In “J’invente le monde parce que je n’ai jamais eu de jouets” en “Je suis en vérité un dróle de personnage/Les autres enfants me regardent d’un air étrange” (p.26-27) beklijft de kille eenzaamheid van het leven in ballingschap.

In “Bois d‘ébène” (p.30) en in “Sales nègres” (p.46) onderga ik de opzwepende en koortsige herhalingen als van een bluesorkest. Terwijl ik de Nederlandse vertaling lees (en telkens ‘terugval’ op de Franse tekst) hijs ik mij over de taalbarrières heen. Deze lettertijke én figuurlijke vertaling wijzigt soms, en bijna altijd terecht, de woordkeuze of de woordorde maar behoudt steeds de ritmische structuren die met de kracht van een vloedgolf – “Un raz de marée de pus et de lave” (p.37) – het onrecht aanklagen.

Misschién kunnen deze gedichten ons Europeanen, die gebukt gaan onder prestatie- en tijdsdruk, een tweede adem geven. Zo niet is ons bestaan, vergeleken met het protest van alle “verworpenen der aarde” (p.59) toch ondraaglijk licht?