“Financieel redden veel leerkrachten het niet”
Basisschool, Cap Rouge (foto: Liesbet De Pooter)
Interview: Elwando Nelson, leraar
We spraken met Elwando Nelson over zijn eigen ervaringen met het onderwijs in Haïti – en ondertussen ook een beetje in België. Elwando is 28 jaar en afkomstig van Port-au-Prince. In Haïti studeerde hij sociale communicatie en toxicologie aan de universiteit. Daarna ging hij zelf voor de klas staan als leerkracht wiskunde in een secundaire school en volgde hij ook een aanvullende lerarenopleiding.
Elwando startte in september met een tweejarige opleiding theologie aan het internationaal instituut Lumen Vitae in Brussel. Het is de tweede keer dat hij in België is, in februari was hij al te gast in ons land in de getuigenuitwisseling van Broederlijk Delen (hij verbleef toen in Eksel en Bilzen) tijdens de campagne “Haïti heeft ook talent”. Erika Vandeplas leerde hem in de zomer van 2007 kennen in Haïti tijdens een uitwisseling tussen kiwo Ayiti en Chiro Vlaanderen. Elwando is lid van de Chiro-afdeling van de parochie Notre Dame du Mont Carmel de Bizoton. Samen reisden Erika en Elwando doorheen Haïti en gaven ze vormingen aan kiwoleiders en leidsters over het hele land. Ze stelt hem enkele vragen voor Lambi.
Waarom ben je leerkracht geworden ? Heb je er zelf voor gekozen?
Nelson: Om eerlijk te zijn, was dit niet echt mijn eerste keuze. In Haïti kies je zelf niet om leerkracht te worden, je wordt vaak uitgekozen. Tenzij je het vrijwillig en gratis wil doen natuurlijk. Ik heb mijn secundaire studies gedaan aan het Ensemble Scolaire père Basile Moreau, een school van de broeders van het Heilige Kruis (Pères de la Sainte Croix). Ik was bij de eerste lichting die afstudeerde in de richting Latijn. Ik ben daarna universitaire studies begonnen. Een maand later contacteerde de directie van mijn school me met de vraag of ik de leerkracht wiskunde kon vervangen totdat een andere leerkracht gevonden werd.
Ik wilde op dat moment eigenlijk liever voltijds studeren om zo verschillende studies te kunnen combineren. Maar mijn moeder vond dat ik zo een werkaanbieding (en dus ook het enige salaris in mijn familie) niet kon weigeren en duidde me op mijn verantwoordelijk voor mijn familie. De directie was zeer tevreden met mijn werk en zo ben ik er dan ook zes jaar blijven werken, tot aan mijn vertrek naar Brussel.
Je hebt dus niet echt gekozen om leerkracht te worden, maar hoe denk je nu dan over deze job?
Nelson: Ik vind het een ervaring die iedereen zou moeten kunnen meemaken vóór of na universitaire studies. Het is zeer verrijkend. Ik ben inderdaad aan de job begonnen met het idee dat die enkel tijdelijk zou zijn, misschien voor één schooljaar. Maar aan het einde van het jaar, wilde ik zelf graag nog verder les geven Ik gaf vooral les aan het zevende of achtste jaar, jongeren tussen 12 en 15 jaar. Zeer boeiend werk! Ik wil zeker graag opnieuw les geven, maar enkel op voorwaarde dat ik ook een andere bron van inkomsten heb.
Hoezo een andere bron van inkomsten?
Nelson: Als leerkracht heb je de belangrijke taak om jongeren te vormen die de toekomst van een beter Haïti zijn. Maar financieel redden veel leerkrachten het niet. Veel van hen lijden honger…
Hebben eigenlijk alle jongeren in Haïti toegang tot onderwijs? Vanaf welke leeftijd ga je naar school?
Nelson: De scholen zijn er voor alle jongeren, jongens en meisjes, arm en rijk. Normaal vanaf 3 jaar tot ongeveer 18 à 19 jaar om de secundaire studies af te ronden. Maar jammer genoeg hebben weinigen echt toegang tot onderwijs. Onderwijs is zeer duur, zeker in een land waar overleven de belangrijkste taak is.
Welke scholen heb je?
Nelson: Er zijn publieke en privé-scholen. De publieke of officiële scholen zijn van de staat; zo heb je b.v. de lyceums, dat zijn secundaire scholen. Sommigen daarvan zijn gemengd, maar de meeste scholen zijn enkel voor meisjes of enkel voor jongens. Daarnaast zijn de gemeentescholen met lager onderwijs ook van de staat. De privé-scholen zijn opgericht door particulieren of particuliere instanties, meestal de kerk; dat was bijvoorbeeld het geval voor mijn school. De katholieke scholen zijn vaak de beste scholen, maar tegelijkertijd ook vaak de duurste.
Hoe ziet een typische Haïtiaanse klas eruit? Hoe werk jij in jouw klas?
Nelson: In de secundaire school waar ik werkte, waren er maximum 45 leerlingen in de klas. Ikzelf heb wel nooit meer dan 35 leerlingen in mijn les gehad. Ik weet wel dat in het lager onderwijs de groepen vaak groter zijn.
Mijn leerlingen waren vaak rumoerig en stelden me steeds veel vragen. Maar dat ligt ook een beetje aan mijn manier van didactische werken in de klas. Ik werk graag met het ‘grote broer’-systeem, waarbij ze elkaar helpen, vragen stellen en verantwoordelijkheid opnemen voor de hele klas. Daardoor was er steeds een zeer positieve sfeer in mijn klassen.
Zelf deed jij sociale studies aan de faculteit humane wetenschappen, toxicologie en een lerarenopleiding. Nu volg je in België ook hogere studies theologie aan het instituut Lumen vitae. Kan je studeren in Haïti en België vergelijken?
Nelson: Het is nog een beetje vroeg om te vergelijken want ik ben nog maar twee maanden hier, maar op materieel gebied is er natuurlijk een zeer groot verschil. Er is hier veel meer mogelijk.
Wat zijn volgens jou de sterke punten van het Haïtiaanse onderwijs?
Nelson: Het concept ‘sterke punten’ is natuurlijk moeilijk te definiëren. In Haïti is het niveau van scholing wel zeer hoog, dat zie je aan het aantal Haïtiaanse studenten die slagen aan universiteiten over de hele wereld.
Wat wens je voor de toekomst?
Nelson: Om de toekomst van onderwijs in Haiti te verzekeren, zou ik het beleid willen vragen om de onderwijssector niet te sterk te politiseren, maar wel om meer controle uit te oefenen zodat kwaliteit gegarandeerd wordt.
Tot slot, vorige week was hier op tv en radio het nieuws van die school die ingestort was met verschrikkelijk veel doden tot gevolg. Hoe heb jij dit nieuws gehoord?
Nelson: Mon Dieu! Beeld je die scène in! Gewoon verschrikkelijk! Ik was door dat nieuws enorm aangeslagen en heb direct contact opgenomen met vrienden in Haïti. Ook daar was iedereen er enorm door aangedaan. Veel scholen konden niet meer functioneren, het minste geluid deed leerkrachten en leerlingen schrikken . Er is nadien ook veel les gegeven in open lucht.