Haïti Actueel maart

Op zondag 20 maart had de tweede ronde van de president- en parlementsverkiezingen plaats. De twee overgebleven kandidaten voor het presidentschap waren Mirlande Manigat, de 70-jarige weduwe van voormalig staatshoofd Leslie Manigat, en de 50-jarige popster Michel Martelly, alias ‘Sweet Mickey’.

Volgens een opiniepeiling zou Martelly de meeste stemmen halen tijdens de tweede ronde.

In de eerste ronde behaalde, volgens de voorlopige resultaten, Manigat de meeste stemmen en leek Martelly nipt de duimen te moeten leggen voor Jude Célestin, de kandidaat van uittredend president René Préval. Normaal gezien zou de strijd om het presidentschap in de tweede ronde dan ook gaan tussen Manigat en Celestin. Maar de eerste ronde van de presidentsverkiezingen, die plaatsvond op 28 november, werd gekenmerkt door ernstige ongeregeldheden en massale fraude. Aanhangers van Martelly kwamen de straat op en protesteerden tegen de uitsluiting van hun kandidaat voor de tweede ronde.

De verificatiecommissie

Om grotere onlusten te voorkomen vroeg president Préval aan de OAS, de Organisatie van Amerikaanse Staten, om de CEP of Voorlopige Kiesraad, te helpen bij de definitieve controle van de stemmen. De OAS stemde in met dit verzoek en stelde na consultatie van Canada, Frankrijk en de VS, een internationale verificatiecommissie samen.
De verificatiecommissie stelde fraude en vervalsing van de resultaten vast bij de telling van de stemmen die Célestin gekregen had en adviseerde daarom de CEP hem uit te sluiten van de tweede ronde. Dit kwam hard aan voor Préval, want Célestin was de kandidaat van zijn partij Inite. Onder druk van de OAS en de VS, die besloten om de visa in te trekken van een aantal Haïtianen die verdacht werden van betrokkenheid bij de verkiezingsfraude, besloot de CEP Célestin uit te sluiten.

De tweede ronde

Ook de tweede ronde is niet zonder problemen verlopen. Er werd gemeld dat voorzitters van stembureaus stapeltjes kiesbrieven uitdeelden aan gelijkgezinden. De nagel van de rechterduim werd lang niet altijd zwart gekleurd om te vermijden dat sommigen meerdere keren gingen stemmen. Veel doden stonden nog op de kieslijsten, die sinds 2005 niet geactualiseerd werden, en stemden vanuit het hiernamaals vrolijk mee. Sommige stembureaus moesten zelfs de deuren gesloten houden omdat er geen stembrieven voorhanden waren. Toch stelden waarnemers vast dat er tijdens de tweede ronde minder gefraudeerd werd dan bij de eerste ronde.

Zwakke politieke partijen

Wat opvalt is dat de presidentskandidaten niet gesteund worden door een sterk uitgebouwde partij. Ze steunen eerder op groeperingen en bekende personen. Zo wordt Martelly gesteund door hiphopster Wyclef Jean en heeft hij vooral aanhang bij de jongeren.
Officieel vertegenwoordigden de negentien presidentskandidaten een partij, maar in de meeste gevallen was er geen sprake van een echte politieke partij. De kandidaten hadden alleen maar een partij om te voldoen aan de kieswet. Als de kandidaat niet verkozen wordt valt de partij uiteen.
De vraag is dan ook hoe de nieuw verkozen president zal kunnen functioneren in een parlementaire democratie, omdat zowel Manigat als Martelly geen sterke politieke partij achter zich hebben staan. De enige partij die sterk staat in het parlement is Inite, de partij van René Préval.

Duvalier keert terug

Jean Claude Duvalier, alias Baby Doc de dictator die in 1986 gedwongen werd Haïti te verlaten, landde op 16 januari onverwacht op het vliegveld van Port-au-Prince. Direct na het bekend worden van zijn aanwezigheid eisten mensenrechtenorganisaties zijn arrestatie. Onder zijn bewind werden tienduizenden onschuldigen gemarteld of vermoord. Hij maakte zich ook schuldig aan corruptie en diefstal van staatsgelden.
Duvalier nam in 1971 op 19-jarige leeftijd de macht over na de dood van zijn vader François ‘Papa Doc’ Duvalier. Net als zijn vader zette hij de gevreesde privé-militie, de Tontons Macoutes, in om tegenstanders te liquideren. Duvalier heeft nog steeds aanhangers in Haïti en miljoenen Haïtianen zijn te jong om het leven onder zijn dictatuur te herinneren. Sommigen vrezen dat zijn aanwezigheid in Haïti opnieuw zal leiden tot politiek geweld.

Duvalier wordt aangehouden

Twee dagen na zijn aankomst werd Duvalier aangehouden en samen met zijn vrouw, Véronique Roy, onder begeleiding van een politie-escorte naar de rechtbank gebracht. Daar werd hij verhoord over de tientallen miljoenen die hij bij zijn vertrek uit de staatskas meenam en doorsluisde naar rekeningen in Zwitserland. Na tussenkomst van zijn advocaat kon hij terugkeren naar zijn hotel in Port-au-Prince.
Duvalier werd verboden het land te verlaten, omdat er een proces tegen hem loopt. De hoge VN commissaris voor de mensenrechten stelde voor dat de Haïtiaanse autoriteiten juridische hulp zouden krijgen bij het proces tegen Duvalier. Hij verklaarde dat dergelijke systematische schendingen van de mensenrechten niet ongestraft mogen blijven.

Waarom keerde Duvalier terug?

Over het doel van het bezoek van de dictator bestaat veel onduidelijkheid. Zelf zei hij geen politieke bedoelingen te hebben en gekomen te zijn om de Haïtianen te helpen. Sommigen denken dat de ex-dictator terug naar Haïti is gekomen om aan te tonen dat hij niet wordt vervolgd en dus aanspraak kan maken op de ongeveer 6 miljoen dollar die de Zwitserse bank geblokkeerd heeft. Hij had hiervoor de tijd tot 1 februari. Daarna zouden volgens een nieuwe wet deze banktegoeden uitgekeerd worden aan de Haïtiaanse regering.
Verschillende sociale en culturele organisaties besloten actie te ondernemen om te voorkomen dat men de verschrikkingen onder het bewind van de Duvaliers (1957-1986) zou vergeten.
Sinds zijn aankomst op de luchthaven en iedere keer dat hij zich laat zien, krijgt Baby Doc steun van zijn sympathisanten.

Aristide keert terug

Na Duvalier keerde ook oud-president Aristide terug naar Haïti. Hij vertrok op donderdag 17 maart in Zuid-Afrika, waar hij zeven jaar verbleef. Op vrijdag 18 maart kwam hij aan in Haïti. Aristide werd eind 1990 de eerste democratisch verkozen president van Haïti. Hij moest na een staatsgreep in 1991 het land ontvluchten, maar de VS hielpen hem weer in het zadel. In 2004, tijdens zijn tweede ambtstermijn, werd hij van de macht verdreven toen rebellen Port-au-Prince innamen.

Geen politiek meer?

In januari maakte Aristide bekend dat hij terug wou keren. Hij zei: “Wat mij betreft, ik sta klaar. De bedoeling is duidelijk, ik wil mijn steentje bijdragen door mijn Haïtiaanse zusters en broeders als eenvoudig burger te dienen op het gebied van onderwijs.”
Er waren ook medische redenen waarom Aristide wou terugkeren. Hij is in Zuid-Afrika zes keer aan zijn ogen geopereerd en lijdt naar eigen zeggen ondraaglijke pijn in de winter, die in Zuid-Afrika in juni begint.
De VS waren bezorgd over de terugkeer van Aristide vlak voor de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Ze vreesden voor onrust. Met name de sympathisanten van Aristide’s voormalige partij ‘Fanmi Lavalas’, zouden de stembureaus kunnen mijden wegens de uitsluiting van de partij uit het electorale proces. Uiteindelijk werden er op de verkiezingsdag geen rellen veroorzaakt door aanhangers van Aristide.

Cholera

Tijdens een persconferentie op het einde van 2010 heeft Ban Ki-moon gezegd dat er een internationaal team van deskundigen zal samengesteld worden om een onafhankelijk onderzoek in te stellen naar de oorzaak van de cholera epidemie. Eerder werd met een beschuldigende vinger gewezen naar Nepalese blauwhelmen, die deel uitmaken van de Minustah, de internationale troepenmacht die in Haïti de nationale politie bijstaat met ordehandhaving. Wat er ook van waar is, de Nepalese militairen worden niet naar huis gestuurd.
Momenteel denken de Haïtiaanse autoriteiten na over te nemen maatregelen om een opflakkering van de cholera te voorkomen tijdens het regenseizoen, dat in april begint. Volgens sommigen zou de epidemie over haar hoogtepunt zijn Anderen beweren net het tegenovergestelde. Aan de ziekte, die zo’n 140 000 personen trof, stierven al bijna 5000 mensen.

Wederopbouw

De commissie voor wederopbouw maakte bekend dat 40 % van de 5,3 miljard toegezegde dollars zijn ontvangen. Van de 1,5 miljoen mensen die door de aardbeving dakloos werden, hebben 700 000 een nieuwe huisvesting gekregen. Van het puin is 3 miljoen kubieke meter opgeruimd.
Er blijft nog enorm veel werk te doen: werkgelegenheid creëren, het weer op gang brengen van de economie, verbetering van de landbouw, onderwijs organiseren, zorgen voor energie, drinkwater leveren en inspanningen doen op het vlak van energie en sanitaire voorzieningen.

De Club van Madrid

Een delegatie van de Club van Madrid onder leiding van de oud-ministers Jospin van Frankrijk en Gonzales van Spanje bezocht Haïti. De Club van Madrid groepeert een aantal voormalige staatshoofden of regeringsleiders die samen met de verschillende groeperingen van de Haïtiaanse maatschappij willen nadenken over het herstel van de overheidsinstellingen en het versterken van de daadkracht van de autoriteiten. De Haïtiaanse overheidsinstellingen waren vóór de aardbeving al heel zwak en lijken nu praktisch helemaal niet meer bestaan. De delegatie had gesprekken met Préval, Manigat en Martelly, met de reeds gekozen senatoren, en met Bill Clinton en premier Bellerive van de wederopbouwcommissie.

Bart Vanmalderen
28 maart 2011

Meer artikels uit deze rubriek