NIEUW – BIOBANANEN uit Haïti

Bananenplantage in Trou-du-Nord, Nord Est, Haïti
Bananenplantage in Trou-du-Nord, Nord Est, Haïti

Op 8 september 2015 vertrok een Duitse cargoboot met de eerste bio-bananen uit de haven van Cap Haïtien richting Hamburg, Duitsland. De uitbouw van de bananenindustrie voor export was een plan waar al jaren over nagedacht werd. Het kreeg uiteindelijk vorm in september 2013 en ongeveer een jaar later werd in Trou du Nord, in het Noordoosten, gestart met de aanleg van de eerste 400 ha van een bananenplantage die in totaal tot 1.000 ha zou moeten uitgroeien. In september 2015 werden de eerste bananen geoogst.

Een bananenboerderij als vrijhandelszone

AGRITRANS is de naam van het grootste (agro-industriële) landbouwproject van het land, het eerste landbouwinitiatief in een vrijhandelszone. Vrijhandelszone betekent dat er geen taksen moeten betaald worden, ook geen douanekosten noch belastingen op investeringen of opbrengsten gedurende meerdere jaren. Het betekent ook dat 70% moet geëxporteerd worden en 30% bestemd is voor de lokale markt. Drijvende kracht achter het project is Jovenel Moïse (inderdaad, intussen de presidentskandidaat van de huidige regerende partij) samen met de regering Martelly en met steun van het Amerikaanse project HOPE1. De Haïtiaanse overheid participeert via het industrieel Ontwikkelingsfonds met zes miljoen US dollar, zij zorgde voor de afpaling van het gebied van 1000 ha voor de boerderij en de vergoeding voor de onteigening van de zowat 3.000 kleine boeren in de streek die hun gronden moesten afstaan. Agritrans heeft beschikkingsrecht over de gronden gedurende 25 jaar en deze periode kan verlengd worden.

De plantage strekt zich uit over meer dan 7 km; in een serre van 12.000m² worden de bananenplanten, afkomstig uit Costa Rica, gekweekt om daarna uitgeplant te worden; een vijver van 6 m diepte en een capaciteit van 7 miljoen gallons of 26,5 miljoen liter (1 gallon=3.7854 liter) zorgt voor de bevloeiing. Men voorziet een productie van ongeveer 50.000 ton bio-bananen en dank zij samenwerking met een Europese organisatie voor certificering als bio-bananen kon de uitvoer naar Europa van start gaan met de firma Port International, gevestigd in Duitsland.

Nieuwe bron van werkgelegenheid?

De expertise voor het project moest hoofdzakelijk ingevoerd worden. Slechts één Haïtiaanse landbouwkundige deed er stage. Het irrigatiesysteem is het werk van Israëlische deskundigen. De drainage van het terrein werd gerealiseerd door de Cubanen. De mecaniciens zijn Dominicanen. De ingenieur is een Peruaan gevormd in Israël. In februari 2015 zorgde het hele initiatief wel voor een 600 banen gaande van bewakingsagenten, mecaniciens, topografen, landbouwingenieurs, epidemiologen tot landbouwarbeiders. Men hoopt op verdere tewerkstelling in de toekomst. De universiteit van Limonade is geïnteresseerd om een veld aan te leggen voor het kweken van bananenplanten. En volgens de oud-minister van landbouw Thomas Jacques hebben vijf andere bedrijven interesse om ook een bananenplantage op ongeveer 3.000 ha aan te leggen.

Start van de Bananenboerderij in Trou-du-Nord
Start van de Bananenboerderij in Trou-du-Nord

Er moet ook nog verder geïnvesteerd worden in de behandeling en installatie voor het rijpingsproces, voor de verpakking van de bananen voor transport, en er zou ook een terminal moeten komen voor de export. Maar dat zijn zorgen voor de komende maanden, zei Jovenel Moïse in februari 2015. Intussen heeft hij wel andere drukke bezigheden en is een nieuwe directeur aangesteld die met volle energie het project verder in handen neemt.

En de lokale boeren? Zij worden aandeelhouders…

Op het nog niet gebruikte deel van het terrein laten de boeren uit de streek nu nog hun koeien grazen. Men voorziet om 10ha te omheinen als graasland zodat de boeren verder koeien kunnen houden, en de mest kan gebruikt worden voor compost voor de plantage.

Belangrijk in dit project is de betrokkenheid van de lokale boerenorganisaties. De 3.000 onteigende boeren werden aangemoedigd om hun boerengroepen te versterken. De acht boerenassociaties verenigden zich in één federatie. Ze ontvingen materiaal en middelen om mee het terrein klaar te maken. Zij worden door Agritrans beschouwd als ‘aandeelhouders’, voor 20%. De investeerders hebben een aandeel van 80%. De boeren hebben een dubbele rol: ze zijn aandeelhouder voor 20% en hebben dus ook recht op dividenden hetzij een deel van de winst, en daarnaast zijn ze ook werknemers van de boerderij/onderneming. Over het loon dat ze verdienen hebben we geen informatie.

Na meer dan 50 jaar vertrokken dus weer bananen uit Haïti naar het buitenland. Een boeiend initiatief waarvan iedereen hoopt dat het ook de lokale boeren een beter leven zal brengen en niet enkel de investeerders en echte eigenaars van het bedrijf. Sommigen beweren dat de opbrengst van deze bananenexport moet dienen om de leningen van Petrocaribe (petroleum uit Venezuela verkregen aan speciale voorwaarden) terug te betalen. Of de Haïtiaan zelf dan economisch beter wordt van het initiatief zullen we moeten afwachten.

Het project Agritrans kadert in een geheel van een reeks grote strategische projecten voor de groei en economische ontwikkeling in het Noord-Oosten. Het gaat onder meer om het Parc Industriel Caracole waar reeds een 4.000 arbeidsplaatsen werden gecreëerd van de 60.000 die men vooropgesteld had tegen 2016; de universiteitscampus van Limonade, die gefinancierd werd door de Dominicaanse Republiek; een agro-industrieel micro-parc in Saint Raphael voor rijst- en groententeelt); een idee voor infrastructurele ontwikkeling van het historisch en toeristisch potentieel in de streek; en een regionale steundienst voor bedrijven.

1 HOPE : het Haïti Hope Project is een 9,5 miljoen dollar groot vijfjarenplan van publieke-private samenwerking tussen bedrijven, multilaterale ontwikkelingsorganisaties, de overheid van de Verenigde Staten en non-profit organisaties voor duurzame economische ontwikkeling van landbouwinitiatieven in Haïti. Eerder al werd mangoproductie gesteund.

Greet Schaumans
23 december 2015

Meer artikels uit deze rubriek