Onveiligheid troef

Dagboeknotities van Jan Hoet (CCCM)

Juli en augustus waren blijkbaar erg woelige maanden in Haïti. Dankzij de dagboeknotities die Jan Hoet – een vaste stem in dit blad – ons regelmatig toestuurde, konden we de gebeurtenissen haast op de voet volgen. Lees mee hoe het onveiligheidsklimaat langzaam maar zeker verbeterde, en hoe de verkiezingen zo stilaan een belangrijk discussiepunt worden.

Woensdag 8 juni

Even een e-mail om mijn ongerustheid over de toestand hier in Haïti en speciaal in de hoofdstad mee te delen. De situatie loopt hier langzaam maar zeker volledig uit de hand. We zijn hier in complete anarchie verzeild. De onveiligheid scheert zeer hoge toppen. De straat is bijna nergens nog echt veilig. De laatste veertien dagen verergerde dit klimaat nog. Port-au-Prince is een echte jungle geworden. Deze situatie is het gevolg van de politieke intolerantie van de huidige machthebbers en van hun politiek van uitsluiting van de mensen uit de volksbuurten, die zich op hun manier organiseren en verdedigen en eigenlijk niets meer te verliezen hebben. Elke dag zijn er acties van gewapende gangs, die plots te voorschijn komen bij klaarlichte dag en hun vuurwapens richten op al wat beweegt. Regelmatig horen we hier wapens van opererende gangsters aan het kruispunt op de weg naar de vlieghaven (5 minuutjes te voet van thuis) en op de weg van dit kruispunt naar de stad, wijk die men hier “Nazon” noemt. Vorige zaterdag werd daar iemand doodgeschoten. Elke dag is er geweervuur te horen. Het lijkt ernaar dat deze gangs stilaan de controle krijgen over meer en meer wijken uit de stad. De leiders van deze gangs zijn dikwijls ontslagen politieagenten of oud militairen. Ze hebben hun wapens en uniformen nog en gebruiken die naargelang het hun nuttig blijkt. Dit verhoogt nog de chaos. Niemand kan niemand nog vertrouwen.

Vrijdag 17 juni

Het aantal schendingen van de mensenrechten onder de huidige regering overtreft ver wat er in de tijd van Aristide gebeurde. Desondanks krijgt ze nog steeds de volledige steun van de Amerikaanse regering. De politieke partijen beginnen ook serieus te morren tegen de onmachtige regering. De troepen van de Verenigde Naties laten blijkbaar maar begaan. De blauwhelmen zijn figuranten en velen vragen zich af wat ze hier eigenlijk doen.

De mensen speken maar van één ding: hoe uit dit land weg te geraken. Blijkbaar is er ook een exodus van deviezen bezig. Rekeningen worden leeggehaald, uit angst dat kidnappers het in plaats van de eigenaars zullen doen. Als ik niet ergens moet zijn, blijf ik angstvallig thuis. We proberen ons recht te houden in een uitzichtloze situatie.

Donderdag 23 juni

In onze wijk blijft het voorlopig nog kalm. De toestand in de stad blijft echter zorgwekkend. De kidnapperbendes gaan met een verontrustend ritme door met hun winstgevende acties. Een half dozijn per dag; Auto’s veranderen van eigenaar op elk moment van de dag, in volle straat. Men heeft het gevoel dat de politie medeplichtig is, want volgens getuigenissen opereren de bendes terwijl politie en VN-troepen staan toe te kijken. De paniek blijft stijgen, als koorts. Ik heb soms schrik dat we hier op een “Rwanda” afstevenen.

Nu de meeste scholen dicht zijn – het is vakantie -, is hier een echte exodus naar het binnenland begonnen. Port-au-Prince is aan het leeglopen. De rijke klasse stuurt haar kinderen naar het buitenland, anderen sturen hun kroost naar hun geboortedorp.

Ikzelf kom weinig buiten. Als ik toch ergens iets wil gaan regelen, doe ik dat te voet of met het openbaar vervoer.

Donderdag 30 juni

De toestand blijft status-quo. De exodus naar het buitenland – voor wie het zich kan veroorloven – en naar het binnenland neemt nog toe. Ook de exodus van deviezen blijft toenemen. De Amerikaanse dollar wordt duurder en de prijzen van de basisproducten stijgen. In de benedenstad gaat de ene winkel na de andere dicht. De volkswijken lopen meer en meer leeg. Men vreest dat de politie daar binnenkort tabula rasa zal willen maken. Gisteren nog hield ze een actie in de wijk Belair, waarbij zeven doden vielen. De straat blijft onveilig. Vorige week nog werd een confrater van zijn geld beroofd terwijl hij op Delmas in een verkeersopstopping zat. Bij klaarlichte dag en voor talrijke getuigen werd hij door een gewapende kerel verplicht zijn beurs af te geven. Elke dag worden er nieuwe ontvoeringen gemeld. Er doen meer en meer geruchten dat grote koppen en ook mensen van de politie en de blauwhelmen bij deze ontvoeringen betrokken zijn.


Foto: Laurent Duvillier/CEDAIL.

Intussen blijft de regering doen alsof haar neus bloedt en kondigt ze met veel omhaal de komende verkiezingen aan. Behalve hen en hun buitenlandse werkgevers gelooft niemand dat in deze context ernstige verkiezingen mogelijk zijn.

Vrijdag 8 juli

Weinig verandering in de algemene toestand. We geraken er bijna gewend aan. Premier Latortue heeft tijdens een persconferentie verklaard dat het geweld nog in de maand juli zal ophouden. Ik vraag me soms af of hij zijn eigen arrogante verklaringen zelf wel gelooft. Ondertussen kwam de tropische storm Denis aan de zuidkust voorbij. Er zouden slachtoffers zijn bij een grondverschuiving in Grand Goave en waterschade in de streek van Jeremie, in het uiterste zuidwesten van Haïti.

Vrijdag 22 juli

De actualiteit stond deze week volledig in het teken van de moord op Jacques Roche, wiens lichaam vier dagen na zijn ontvoering in de streek van Delmas 4 werd gevonden. Gisteren had de begrafenis plaats in Pétionville. Ze liep uit op een manifestatie, een mars van Pétionville via de kantoren van de premier naar het presidentiële paleis. De verontwaardiging over deze misdaad is groot en raakt alle lagen van de bevolking. Sommige sectoren proberen er weer politieke munt uit te slaan en de haat van de gegoede klasse ten aanzien van Aristide en de Lavalasbeweging kwam weer serieus bovendrijven.

Voor de rest geen gevallen van kidnapping gemeld de laatste dagen. Wel acties van gewapende bendes en repressief optreden van de politie in de volksbuurten. We horen hier toch nog dagelijks geweerschoten in de buurt. Ik vermijd de wijk Nazon nog steeds als de pest. Daar zijn er dagelijks strubbelingen.

Maandag 1 augustus

Weinig verandering in de algemene situatie. Minder gevallen van ontvoering. Na de bekendmaking van een decreet dat de kieskaart verplicht stelt op straffe van gerechtelijke vervolging, valt er een voelbare verandering te noteren. Sinds een tiental dagen staan de mensen in lange rijen aan te schuiven om zich op de kiezerslijsten te laten inschrijven. De kaart die ze dan krijgen, is gratis en tien jaar geldig, ze heeft min of meer de waarde van een identiteitskaart. Vele mensen halen dus hun kaart, maar dat wil nog niet zeggen dat ze zullen gaan stemmen.

Maandag 8 augustus

Vandaag wordt er gestaakt om de protesteren tegen de stijgende prijzen van brandstoffen en levensmiddelen. Het openbaar vervoer ligt volledig stil. Op de terugkeer van een volleybaltornooi in Grand Goave stootte ik vanmorgen op een stakingspost die probeerde me tegen te houden. Toen we vertelden dat we van het volleybalkampioenschap op weg naar huis waren, mochten we door.

Er is minder spanning te noteren de laatste dagen. De politie schijnt een netwerk van kidnappers te hebben opgerold; Ook de ontvoerders van Jacques Roche werden aangehouden. De razzia’s in de volksbuurten gaan voort, met een reeks aanhoudingen en executies tot gevolg. De volkswijken van de binnenstad zijn zo goed als leeggelopen.

Zaterdag 20 augustus

De toestand is hier de laatste week heel wat verbeterd, hoewel de onzekerheid in verband met de nakende verkiezingen blijft duren en een zekere onrust teweegbrengt. De toestand in de volksbuurten lijkt onder controle te zijn. Het aantal doden dat daarbij is gevallen, zullen we wellicht nooit kennen. De mensen beginnen terug te keren naar hun woningen. De bendeleiders zijn zo goed als allemaal aangehouden, verdwenen of gedood. Ook geen gevallen meer van ontvoeringen. Er is blijkbaar grote kuis gehouden bij de politie.

De mensen gaan nu ook massaal hun kiezerskaarten halen. Stilaan komen een heleboel presidentskandidaten voor de pinnen. We halen hier dus even adem, maar blijven toch heel voorzichtig en wachten af wat de komende maanden zullen brengen.

Jan Hoet
1 september 2005