Ronald Kadav

Een boosaardige Haïtiaanse politieke soap

Onlangs vond er iets merkwaardigs plaats in Port-au-Prince. Een politie-officier ontwapende een man die illegaal wapens droeg. De agent werd echter verplicht het wapen terug te geven. De man in kwestie was Ronald ‘Kadav’. Hij was op weg met zijn ‘patron’, Jean Bertrand Aristide, die zijn kandidatuur ging stellen voor het presidentschap. De week daarna was er sprake van een staatsgreep. Bestaat er een verband tussen beide feiten? En wat leren we hieruit over de geheimen achter de dikke schermen van het politieke Haïtiaanse bedrijf? Het verhaal van Ronald Kadav helpt ons het een en het ander beter te begrijpen.

Opvallend is de eigenaardige bijnaam van Ronald. ‘Kadav’ heeft in het Creools geen pejoratieve betekenis, het betekent gewoon ‘lijk, dood lichaam’. Voor ‘kreng’ gebruikt men in het Creools ‘charoqne’. Maar mensen met zulke soms legendarische bijnamen hebben één ding gemeen: ze zijn gevaarlijk. Ook Ronald ‘Kadav’. Zijn reputatie doet pijlsnel de ronde: wie in zijn handen komt, is een vogel voor de kat.

Wie is die man? Hij komt uit een van de sloppenwijken van Port-au-Prince. Te midden van het harde leven daar heeft hij zich onderscheiden door zijn durf, niet alleen door grootsprakerigheid. Hij durfde het aan anderen te tarten en tot actie over te gaan. In de sociale context van Haïti is individueel tot actie overgaan vrij uitzonderlijk.

Zo iemand wordt ook vlug opgemerkt. Met een beetje geluk geraakt hij aan een of andere job in de bewakingssector. Meestal staat hij in dienst van groepen die zich inlaten met louche praktijken, grond stelen en verkopen, domeinen bewaken. Hij dient ook als afschrikmiddel voor anderen. Nu en dan, om een voorbeeld te stellen, maakt hij iemand koud.

Wie met officiële louche zaken bezig is, heeft ook politieke bindingen, vooral met hen die het hoogst op de politieke ladder staan. Zo behoort een veiligheidsagent van Aristide bij een bende die papieren vervalst, zich onrechtmatig gronden toeeigent, huizen bouwt en verkoopt. Rond enkelen draait een heuse bedrijvigheid in de bouwsector. ‘s Avonds is het daar altijd veilig. De ondergeschikten zorgen voor de veiligheid. Daartoe hebben ze een arsenaal wapens ter beschikking.

Ken je een van de bazen goed, dan kan je ook beroep doen op zijn diensten. Wanneer iemand van je buren je het leven zuur maakt, lossen zij het zaakje op. Midden in de nacht houden ze een schietoefening rond het huis van de betrokkene en maken ze hem duidelijk waarvoor ze gekomen zijn. Vanaf de volgende dag is alles koek en ei.

Nota van de redactie

Deze tekst werd ons toegestuurd door een medewerker met lange ervaring in Haïti. De auteur wenst om begrijpelijke redenen anoniem te blijven. De tekst is een wat bittere reflectie op het Haïtiaanse ‘politieke bedrijf’ en de ‘verdedigers van recht en orde’ met o.m. huidig president Aristide in een hoofdrol, maar ook toepasbaar op mensen uit de huidige oppositie.

De tekst belicht de andere zijde van de zogenaamde staatsgreep van 14 oktober 2000 (zie ook Lambi 4, december 2000). We gaven er zelf de ondertitel aan. De permanente spanning tussen feiten en fictie in de vaak verwarde berichtgeving over Haïti komt ook in deze bijdrage goed tot uiting. We beschouwen deze tekst als een doordenkertje…

Na een lange tocht doorheen het systeem belandt onze ‘Kadav’ in het nieuwe eskader, de nieuwe paramilitaire groep van een politiek topman, bvb. Aristide. Hij zweert onvoorwaardelijk trouw en eist van iedereen hetzelfde. Dezelfde mentale structuur van de vroegere Macoutes, alleen de naam is veranderd: nu heten ze ‘chimè’. Een losse structuur ten dienste van de ‘Patron’ die optreedt waar en wanneer het nodig is.

Ze zijn goed voor het vuile werk. Iemand is ‘an chimè’ betekent in het Creools dat hij zeer slecht geluimd is en ieder moment kan losbarsten. Een persoon met een dreigende blik.

De ‘Patron’ gaat zich inschrijven als kandidaat voor de presidentsverkiezingen. Kadav moet daarbij aanwezig zijn om zijn ‘patron’ te beschermen. Hij is illegaal gewapend, heeft geen enkele vergunning voor wapendracht. Hij is fier en toont ook het belang van zijn functie. Een rechtgeaard politieofficier ontwapent hem, zoals de wet het wil.

Maar voor Kadav en zijn vrienden – en zelfs de officiële overheden kan het toch niet dat Kadav ontwapend wordt. Hij werkt toch voor de ‘Patron’. Iedereen kruipt, hoopt in de gratie te komen, een benoeming te krijgen, een graad te verhogen, eten te vinden voor vrouw en kinderen. Voor de politieman in kwestie zit er niets anders op dan het wapen terug te geven, wil hij niet gelyncht worden.

Die agent is enorm geraakt in zijn waardigheid. Hij moet de duimen leggen in het publiek, tegenover een vulgaire, ongeletterde stommerik. Maar iedereen weet dat een vernederd Haïtiaan enorm gevaarlijk is. Vroeg of laat zal hij zijn eer wel terugwinnen. Onze politieofficier was wel zeer gehaast. Verschillende hoge koppen van de politie kwamen samen en besliste: voor eens en voor altijd gedaan te maken met die paramilitaire praktijken die de plaats innamen van het officiële gezag.

Ook de politie heeft een keerzijde. ‘s Avonds veranderen ze in ‘zenglendo’s’ en nemen ze wet en recht in eigen handen. ‘Zenglen’ is een stuk glas van een gebroken fles, in Haïti officieel gebruikt voor dieven: zij die snijden als een scherf. Maar in Haïti hebben de muren opnieuw ogen en oren. Al jaren ijvert Aristide ervoor om de politie naar zijn hand te zetten.

Alle middelen zijn daar goed voor.

Bob Manuel mocht vertrekken naar Mexico. Hij kon wel blijven, maar wist zeer goed dat hij op een of andere keer uit de weg zou worden geruimd. Zijn opvolger werd op de dag van zijn benoeming doodgeschoten. Hij had teveel ambitie. Een campagne om hem af te zetten, betekende teveel tijdverlies; er werden dan maar korte metten mee gemaakt.

En nu ging de politie er ernstig werk van maken om met die officiële bandieten in dienst van de ‘Patron’ af te rekenen. Het nieuws was al vlug toegekomen in ‘Tabar’ de wijk waar de ‘Patron’ woont. Voor een goede fooi en een mooie bevordering was het de zaak wel waard. Hoe zou je
zelf zijn als je een grote familie moet voeden?

En plots schoten de echte Haïtiaanse mechanismen in gang. Van Tabar ging het naar het paleis, van het paleis naar de eerste minister – die tegelijkertijd binnenlandse zaken beheert -, en in korte tijd was de beslissing genomen en de plot bepaald. Het zou voorgoed gedaan zijn met die vervelende personen die niet willen luisteren naar de ‘Patron’. Er werd aangekondigd dat er een staatsgreep beraamd was tegen de staatsveiligheid.

Maar opnieuw zien we die eigen Haïtiaanse trekken. Iemand brengt je op de hoogte van wat er bekokstoofd wordt, zodat je de kans krijgt er vanonder te muizen. De staatsgreep werd afgekondigd, maar de meeste vogels waren gaan vliegen.

Het toneel werd gespeeld tot op het einde van het derde bedrijf: aan het buurland werd de uitlevering aangevraagd van de schuldigen. Enkelen belandden in de gevangenis maar niet voor lang. Men legt een aantal contacten en we zien dat deze zelfde mensen opnieuw trouw zweren aan de ‘Patron’.

Intussen is de patron President. De rest, dat zijn achterhoedegevechten. Het zal niet lang meer duren of de hoofdrolspelers gaan elkaar weer te lijf. Later komt er dan een nieuwe ommekeer. Hopelijk met positievere resultaten?

René Smeets
1 maart 2001

Meer artikels uit deze rubriek