Vlaams Haïti Overleg

Dirk Vermeyen werkt al drie jaar als coöperant van Broederlijk Delen in het Noordoosten van Haïti met verschillende partner- en boerenorganisaties. Hij ging op twee plaatsen met de mensen praten over het bananenproject opgestart in oktober 2014 door Jovenel Moïse, nu de nieuwe president van Haïti. Jovenel Moïse werkte als agronoom op verschillende plaatsen in Haïti in grote projecten, maar hij is toch het meest bekend door het bananenproject in Trou du Nord, een stadje in het Noorden van Haïti. Daar houdt hij ook zijn bijnaam van ‘Nèg Bannann’ (bijnaam die in de kiescampagne voor Jovenel Moïse werd gebruikt) aan over. Het is een controversieel project waarover nergens correcte informatie te vinden is. In dit artikel komen de boeren zelf aan het woord en geven we hun mening voor wat ze waard is. Het artikel is dan ook onder een soort verslagvorm geschreven.

Na de lancering van berichten in september 2015 dat Haïti opnieuw bananen zou exporteren, waren we nieuwsgierig om te weten hoe dit project, met Haïtiaanse overheidssubsidies en buitenlandse (bedrijven)steun, intussen verder evolueerde.

Haïtiaanse boerenfamilies krijgen het steeds moeilijker om van hun werk te leven en het land te voeden, zelfs om zichzelf te voeden. De redenen zijn veelvuldig, de oorzaken verspreid. Maar als het Wereldvoedselprogramma onthult dat in Haïti 3,6 miljoen mensen honger lijden, is dat een pijnlijke score voor een vooral op landbouw gericht land. De twee voorbije jaren waren slechte boerenjaren vooral ingevolge de droogte veroorzaakt door El Niño. Door verzwakking van dit fenomeen is het eerste landbouwseizoen van 2016 veel beter verlopen. Is daarmee het tij nu gekeerd? We gaan dieper in op een aantal aspecten.

Meer dan 247 miljoen mensen, of 3,4 % van de wereldbevolking, leven niet in het land waar zij geboren zijn. Velen zoeken hun geluk in het buitenland.
De meeste migranten behouden een band met hun land van herkomst. Velen zenden geld naar hun families. In 2015 werden de transfers wereldwijd geschat op 601 miljard USD. Hiervan ging ongeveer 441 miljard USD naar landen in het Zuiden. Deze hulp bedraagt driemaal zoveel als de officiële ontwikkelingshulp en meer dan 10 % van het BNP. Men verwacht dat de transfers in 2016 meer dan 500 miljard USD zullen bedragen. Indien men rekening houdt met transfers langs informele kanalen ligt het totale bedrag waarschijnlijk nog hoger.

Haïti is een land waar tot vandaag bijna 70% van de bevolking leeft van landbouw of aanverwante activiteiten. Het gaat vaak nog om een overlevingslandbouw, met te weinig technische kennis en middelen.
Toch is er evolutie in de productie en worden steeds meer producten door boerengroepen lokaal verwerkt. Zo komt stilaan een lokale economie op gang, een soort keten van productie – verwerking – vermarkting. Dit gebeurt in steeds meer sectoren : kippenteelt, productie van eieren voor de hoofdzakelijk lokale markt , maniokteelt en verwerking tot bloem en casavebrood, mangoteelt vooral voor export, honing, essentiële oliën, …
We vroegen aan Dirk Wils, oud-coöperant die nu voor AGRISOL werkt, om ons wat uitleg te geven over het tot stand komen en de werking van zo een sociaal bedrijfje. Zijn verhaal volgt hieronder.

De ongebreidelde consumptie van elektronicatoestelletjes, vooral in het Westen maar ook geleidelijk aan wereldwijd, net als de technologische ontwikkelingen in het algemeen, hebben de vraag naar grondstoffen en meer bepaald edele metalen flink de hoogte ingejaagd. Slapende reserves moeten in ontginning en het is koortsachtig zoeken naar nieuwe rendabele exploitaties overal in de wereld. Mijnbouw wordt gepercipieerd als een noodzakelijk kwaad. Dat heeft natuurlijk alles te maken met zijn kwalijke reputatie als bedreigend voor het milieu en voor de gezondheid van mijnwerkers en van ganse gemeenschappen. Té dikwijls is het een motor voor wilde corruptie, die ook het extreem geweld niet schuwt en onbestraft laat. Net voor ik dit artikel aanvat lees ik in de Wereld Morgen hoe milieuactiviste Berta Cáceres op 3 maart werd vermoord in Honduras. Helaas het gevaarlijkste land voor milieuactivisten met volgens de organisatie Global Witness 101 doden tussen 2010 en 2014.

Op 8 september 2015 vertrok een Duitse cargoboot met de eerste bio-bananen uit de haven van Cap Haïtien richting Hamburg, Duitsland. De uitbouw van de bananenindustrie voor export was een plan waar al jaren over nagedacht werd. Het kreeg uiteindelijk vorm in september 2013 en ongeveer een jaar later werd in Trou du Nord, in het Noordoosten, gestart met de aanleg van de eerste 400 ha van een bananenplantage die in totaal tot 1.000 ha zou moeten uitgroeien. In september 2015 werden de eerste bananen geoogst.

Op 16 april 2014 werden bij presidentieel besluit de minimumlonen vastgelegd. In ondernemingen uit segment A: banken, supermarkten, privé-scholen, (25 sectoren in totaal), ligt het minimumloon op 260 HTG (Haitiaanse gourdes) per werkdag van 8 uur. In ondernemingen uit segment B: kapsalons, mijnen en steengroeven, groothandel, (16 sectoren) ligt het minimumloon op 240 HTG. In ondernemingen uit segment C: landbouw en veeteelt, NGO’s, restaurants, maakindustrie, (9 sectoren) ligt het minimumloon op 225 HTG. In de exportgerichte assemblage-industrie ligt het minimumloon op 225 HTG, met dien verstande dat de productiequota moeten toelaten dat een ervaren arbeider minstens 300 HTG (= 6,52 USD = 5 EURO) per werkdag kan verdienen. Ten slotte wordt het minimumloon van het huispersoneel vastgelegd op 125 HTG per werkdag.

In Haïti, in het Departement van het Noordoosten, heeft Broederlijk Delen verschillende partnerorganisaties. Eén daarvan is het “Sant Kiltirel pou Devlopman Karis” (Cultureel Centrum voor de Ontwikkeling van Carice) of SKDK. SKDK werkt heel consequent met de lokale basisorganisaties. Eén van die basisorganisaties is het Mouvman Fanm Peyizan Karis (Beweging van Boerinnen van Carice) of MFPK. En binnen MFPK zijn er heel wat vrouwengroepen. Eén van die groepen runt een stockagecentrum, het Sant Katerin Flon of Centrum Catherine Flon. We hadden een gesprek met Jacqueline Sylfrard Phylidor (of man Mida voor de vrienden). Ze is 54 jaar en coördinatrice van het Centrum Catherine Flon in Carice.

Dit is een kans om te werken aan een NIEUW HAITI, zegden een aantal lokale organisaties nadat ze waren bekomen van de verbijstering na de aardbeving en moedig het werk terug opnamen. Vier jaar later is er ontgoocheling, in de beloofde massale hulp, in de aanpak van de heropbouw vooral, en in het feit dat er nog maar weinig terechtkwam van goed beleid in het land. Toch kon ik tijdens mijn recent bezoek vaststellen dat de organisaties en hun leiders ondanks alles blijven doorzetten. Ze hebben ook geen andere keuze dan te blijven ijveren voor een beter leven voor hun volk. ‘Chapo ba’ voor al die lokale mensen en organisaties die niet opgeven, ook niet nu de massa van hulporganisaties wegtrekt. Hieronder mijn indrukken over veel diverse aspecten.