Vlaams Haïti Overleg

In de economie onderscheidt men vier sectoren: de primaire (landbouw, visvangst en veeteelt), de secundaire (industrie), de tertiaire (diensten) en de quartaire (overheid). In de loop van de 20e eeuw kende de Haïtiaanse tertiaire sector een enorme groei, die echter totaal anders verliep dan in de westerse rijke landen. In Haïti maakt de tertiaire sector nu al 60 % uit van het Bruto Binnenlands Product (BBP).

Camille Chalmers is directeur van PAPDA (Haïtiaans platform voor alternatieve ontwikkeling in Haïti- PAPDA), is professor Sociale Economie aan de staatsuniversiteit van Port-au-Prince en is actief in overlegfora betreffende de economische situatie in de Caraïben. Hij pleit voor een alternatieve benadering van ontwikkeling, een economische benadering die de familiale landbouw en de lokale productie versterkt met het oog op grotere voedselzekerheid, en voor een inclusiever en participatiever sociaal beleid van de civiele maatschappij van het land. Zo werd Camille aangekondigd voor een open avond ontmoeting op 29 januari 2013 op 11.11.11.
Camille splitste zijn inleiding op in drie delen: de situatie in Haïti eind 2012, de Economische Partnerschap Akkoorden Haïti – Europa en de hulpverlening na de aardbeving van 12 januari 2010. We vatten een aantal zaken voor u samen.

Toen Christoffel Columbus in 1492 voet aan land zette op het eiland, dat heden Haïti en de Dominicaanse Republiek omvat, werd hij volgens zijn aantekeningen uitbundig door de bevolking, Tainos genaamd, begroet. De Spanjaarden ontvingen goudklompen, waarvan sommige zo groot als een mensenhand, ten geschenke. De Tainos zouden hun naïviteit met de dood bekopen, geveld door de slavenarbeid in de goudmijnen en besmet door hen onbekende ziektekiemen.

Ter gelegenheid van het bezoek aan Brussel van President Martelly in de week van 19 november, schreef de Coördinatie Europa Haïti een brief aan de presidenten Martelly en Van Rompuy om hun bezorgdheid uit te drukken ten aanzien van de evoluties in Haïti betreffende: huisvesting na de aardbeving, de mensenrechtensituatie en de voedselzekerheid. Hieronder geven we de brief in Nederlandse vertaling.

Na de eerste grote migratiegolf tijdens de Amerikaanse bezetting (1915-1935), gericht op de Dominicaanse Republiek en Cuba, en de tweede tijdens de dictatuur van de Duvaliers (1965-1985), ook gericht op de VS, Canada, Latijns-Amerika, de Caraïben, Europa en zelfs Afrika, heeft zich na de aardbeving van 12 januari 2010 een nieuwe grote migratiebeweging voorgedaan, waarbij hopeloze Haïtianen steeds weer nieuwe horizonten opzoeken, in vele gevallen uitgebuit door gewetenloze mensensmokkelaars.

Dit was de titel van een heel populaire tv-soap in de jaren 80 in Latijns Amerika “Los Ricos también lloran”. Ik moest eraan denken toen ik artikels las in de Dominicaanse kranten over hoe moeilijk de plaatselijke investeerders het hadden om in Haïti een deel van de koek te krijgen. De Dominicanen klaagden over de talrijke hindernissen die ze in Haïti ontmoetten en de Haïtiaanse zakenmensen klaagden over hoe onmogelijk het was om te investeren in de Dominicaanse Republiek.

Op de XIVde Cariforum-samenkomst van landen uit het Caraïbisch gebied, die tijdens de maand september 2008 op Barbados plaats vond, heeft Haïti (samen met Guyana) ervoor gekozen om het slotdocument over de economische partnerschapsakkoorden (EPA’s) niet te ondertekenen. Verscheidene sociale organisaties en ngo’s hebben president Préval gefeliciteerd met zijn houding. In een nationale coalitie, BARE APE genaamd, hadden ze immers al geruime tijd voor deze weigering geijverd. We zullen in dit dossier proberen uit te leggen wat EPA’s zijn en waarom landen als Haïti er wellicht goed aan doen deze akkoorden in hun huidige vorm te weigeren.

In het voorjaar leek Haïti een populaire bestemming voor de jetset van de internationale gemeenschap. Ban Ki-Moon, Hillary Clinton, Bill Clinton, de Veiligheidsraad en andere VN-delegaties, Amerikaanse parlementsleden, academicus Paul Collier en verschillende buitenlandse ministers kwamen op blitzbezoek. Met de boodschap dat de Haïtianen nog niet moeten opgeven en dat de “het internationale gezelschap” aan hen denkt. Ban Ki-Moon verklaarde bij zijn bezoek in maart dat Haïti een succesverhaal kan worden dat kan dienen als voorbeeld voor andere landen, de VN en de internationale gemeenschap zolang er maar wordt samengewerkt “als goede vrienden”. Bill Clinton, die de Secretaris-Generaal van de VN vergezelde, zou de rest van de wereld verkondigen dat Haïti een veilig land is om in te investeren.

Tientallen jaren reeds stellen de internationale instellingen het vrijmaken van de handel voor als dé hoeksteen voor de economische ontwikkeling van ontwikkelingslanden. De liberalisering van de handel werd algemeen als een voorwaarde opgelegd voor internationale hulp en leningen. Ontwikkelingslanden konden vaak niet anders dan dit model te volgen. Het vrijmaken van de handel behelst niet alleen het verlagen of afschaffen van douanetarieven, maar ook het privatiseren van overheids- of parastatale bedrijven, het vergemakkelijken van het internationaal financieel verkeer, met inbegrip van de repatriëring van de winsten van vreemde investeerders, enz… Met andere woorden: letterlijk de grenzen open stellen voor financiële en economische activiteiten. De voorwaarden worden vastgelegd in zogeheten AEP’s ofte akkoorden van economisch partnerschap. Christian Aid, een Engelse NGO documenteerde de toepassing van deze strategie in verschillende landen en toont er de vaak kwalijke gevolgen van aan. Voor dit dossier hebben we geput uit hun studie rond de snelle vrijmaking van handel en de invloed daarvan op de boeren en dus het Haïtiaanse platteland.