Vlaams Haïti Overleg

Op 12 maart had ik een gaatje kunnen reserveren in de drukke agenda van Sophie Vangheel tussen een reis naar Haïti en de Filipijnen in. De bedoeling was een interview, maar het werd eerder een gesprek waarbij we als een helikopter over het jonge leven van Sophie vlogen, over haar bruisend leven als mama en echtgenote van een succesvolle ondernemer en hoe ze vervulling zocht en vindt in het goede doelendepartement van deze wereld. Een leven dat liep en loopt als een HStrein, dat ik u hierbij ook boeiend hoop te serveren.

Op 3 november 2017 organiseerde PlatformeHaïti.be, het Waals-Brussels platform voor NGO’s en vierde pijlers werkzaam in Haïti, een forum over Haïti in ‘Espace Senghor’, het Franstalig cultureel centrum van Elsene. Aanleiding was de viering van 20 jaar bilaterale samenwerking tussen Wallonië-Bruxelles International en Haïti. Het thema van het forum was: ‘De zelfontwikkeling van Haïti: droom of realiteit’. Een 50-tal mensen was present.

Vzw Benefiet Haïti ondersteunt een project voor straatkinderen in Carrefour, Port-au-Prince. Om onderwijsmogelijkheden dichterbij de kinderen te brengen klopten ze aan bij vzw Mobile School in Leuven. Na enkele voorbereidende gesprekken reisde Geert Van Iseghem (vzw Benefiet Haiti), begin september samen met Sander Degelin (vzw Mobile School) naar Haïti om te zien of een eventuele samenwerking mogelijk is.

Onderwijs is voor Haïtiaanse ouders een erg belangrijk goed. Ondanks de magere inkomsten uit de landbouw en de informele straathandel, wellicht de twee belangrijkste beroepsactiviteiten in Haïti wordt veel geld gespendeerd om kinderen te laten school lopen of verder te laten studeren. De mensen zien het als de sleutel die veel deuren kan openen, vooral die op een waardig leven, weg uit de armoede. Het is dan ook verschrikkelijk dat die inspanningen in veel te weinig gevallen tot een positief resultaat leiden omdat de leerkrachten met te weinig zijn en onvoldoende of niet opgeleid zijn om de capaciteiten van de kinderen te laten ontbolsteren. Ook de overheid slaagt er niet in de hervormingen die al in de jaren ’80 werden beslist echt uit te voeren. Frans, een vreemde taal voor de Haïtianen, blijft nog teveel een slechte vertrekbasis voor het onderwijs. Voor veel afgestudeerden is in het onderwijs stappen, één van de zeldzame tewerkstellingskansen die gretig aangegrepen worden. Zuster Angèle, samen met veel Vlaamse Scheutisten en vrijwilligers leverden een bijdrage tot kwaliteitsverbetering en ijverden vooral voor een onderwijs in de eigen taal: het Creools dat zich alleen maar kan veralgemenen in de toekomst. Geniet van ons interview.

Een tijdje geleden vroegen we aan twee leerkrachten lager onderwijs in het binnenland van Haïti om ons over hun werk te vertellen. Allebei werkten ze met een aantal vragen die we hen bezorgden.
We geven hier hun bevindingen weer, zoals zij het zelf geformuleerd hebben.

Jules Van Looveren werkte ruim 24 jaar in Haïti als pater van Scheut. Intussen is hij al langer terug in België, 28 jaar om precies te zijn. Zijn interesse in de tumultueuze ontwikkelingen in Haïti en vooral zijn groot hart voor de Haïtiaanse mensen doofde nooit. In dit interview proberen we zijn ervaringen, zijn denken over en zijn gevoel voor Haïti te delen met onze lezers.

In Haïti blijft het onderwijs rondtollen in een vicieuze cirkel van gebrek aan visie en materiële en menselijke middelen. Er zijn wel uitmuntende pedagogen, die zeer welwillend goed bedoelde plannen maken voor hun politieke overheden. Die plannen worden dan weer om allerlei redenen door deze politici niet doorgezet. Gezinnen leveren bijna bovenmenselijke inspanningen om hun kroost ontwikkelingskansen te bieden. Maar die inspanningen zijn helemaal niet in verhouding tot de resultaten.

Marc-Arthur Fils-Aimé en Raoul Vital van de Haïtiaanse organisatie ‘Institut Culturel Karl Lévêque’ (ICKL) waren enkele weken in België op uitnodiging van hun partnerorganisatie Entraide et Fraternité, de Franstalige zusterorganisatie van Broederlijk Delen. ICKL definieert zichzelf als een onderzoekscentrum van sociale analyse en volksonderwijs. Sinds hun oprichting in 1989 bouwden ze heel wat ervaring op. Ze waren dan ook welkome gastsprekers op een ontmoeting met de Belgische NGO’s werkzaam in Haïti. Vooral het PlateformeHaïti.be, het platform van Franstalige organisaties actief in Haïti, focuste het voorbije jaar op onderwijs en vorming in Haïti. Een dossier hierrond is in opbouw. Vijftien organisaties waren aanwezig op de ontmoeting met als thema professionele vorming en fundamenteel onderwijs.

Twa Timoun, creools voor ‘Drie Kinderen’ is een eerste langspeelfilm van cineast Jonas d’Adesky. In de film volgen we drie jonge kinderen, Vitaleme, Pierre en Mikenson, drie vrienden van 12 jaar die in een internaat leven in Port-au-Prince. Achtervolgd door herinneringen aan zijn tijd als kindslaaf, is Vitaleme geobsedeerd door het verlangen naar vrijheid. Hij probeert zijn twee vrienden te overtuigen om de instelling te verlaten en te kiezen voor het leven waarvan ze dromen. Tussen het puin, getuigenheuvels als het ware van die verschrikkelijke aardbeving van 10 januari 2010, blijven ze verlangen naar een betere toekomst. Een moment gescheiden, vinden ze elkaar terug in een verhaal dat op indringende wijze het leven van jonge mensen weergeeft tegen de achtergrond van een enorme ramp.

Naar aanleiding van de tweehonderdste verjaardag van Haïti’s onafhankelijkheid in 2004 is het Collectif Haïti de France een pleidooi begonnen voor (meer) aandacht in de handboeken van de Franse scholen voor de geschiedenis van Saint-Domingue en de geboorte van de Republiek Haïti.