Geplaatst op door René Haentjens

Is de bende-alliantie “G9” een tikkende tijdbom?

Auteur: Parker Asmann, 23 juli 2020.

Ingekort en vertaald door René Haentjens.

Bron: “Insight Crime”, https://www.insightcrime.org/news/analysis/g9-gang-alliance-haiti/

Zou de G9-alliantie in Haïti invloedrijker kunnen worden dan de omstreden president van het land?

Foto: Dieu Nalio Chery, AP

De architect van een nieuwe bende-alliantie in Haïti heeft een behoorlijk slechte reputatie op het gebied van mensenrechtenschendingen.

In november 2017 was Jimmy Chérizier, alias “Barbecue”,  tijdens zijn loopbaan als politieofficier, voor het eerst betrokken bij een bloedbad. Wat begon als een anti-bendeoperatie, werd een illegale standrechtelijke executie van ten minste 14 onschuldige burgers in de wijk Grand-Ravine van Port-au-Prince.

Een jaar later, in november 2018, zou Chérizier betrokken zijn geweest bij de moord op 71 personen in wat bekend werd als het bloedbad van La Saline. De ergste moordpartij die Haïti beroerde in meer dan een decennium en die wel vier dagen duurde. In december 2018 werd hij bij de politie ontslagen.

In november 2019 noemde een rapport van de Verenigde Naties hem in nog meer incidenten van mensenrechtenschendingen in Bel-Air, een andere hoofdstedelijke wijk.

Recent werd Chérizier het brein van de “G9 an Fanmi” (G9 in familie), een alliantie die in juni jongstleden tot stand kwam tussen ten minste negen bendes in Port-au-Prince.

De G9-alliantie heeft naar verluidt sterke banden met de regering van president Jovenel Moïse. De bendeleiders lijken vrij van vervolging zolang ze mee de rust bewaren in de buurten die ze controleren. Moïse’s oppositie wordt meteen ook bestreden en zijn politieke steun doorheen de hoofdstad versterkt. Protesten waarbij zijn ontslag wordt geëist wegens de ernstige economische crisis, de ongebreidelde corruptie, het benzinetekort en het toenemende geweld, worden versmacht.  Nochtans is Haïti geen overdreven gewelddadig land met een ratio van 9 moorden per 100.000 inwoners in 2019.

Jimmy Chérizier loopt door de wijk Bas Delmas van Port-au-Prince (foto: AP)

Chérizier wordt steeds sterker

Volgens een rapport van de RNDDH hield Chérizier op 23 mei met een reeks andere bendeleiders een ‘voorbereidende bijeenkomst’ om ‘gelijktijdige aanvallen’ te organiseren in verschillende wijken van Port-au-Prince.

Tussen 24 en 27 mei vielen de bendes de gemeenschappen van Pont-Rouge aan – bekend om hun anti-regeringsprotesten –  Chancerelles, La Saline, Tokio en Fort-Dimanche, in een poging om hun invloed uit te breiden. Ze staken tientallen huizen in brand en doodden minstens 34 personen, met de steun van de nationale politie.

Chérizier werd daarmee een van de meest invloedrijke bendeleiders. Op 10 juni kondigde hij de oprichting aan van de G9-alliantie. De macht die hij heeft in die G9 is ongebruikelijk.

RNDDH en de Fondasyon Je Klere (FJKL) beweren dat president Moïse de G9-alliantie middelen en ruimte geeft, o.a. om de terugkeer van voormalig president Michel Martelly (2011-2016) te voorkomen. In een getuigenis voor het Amerikaanse Congres in december 2019 legde RNDDH-directeur Pierre Espérance uit hoe de bendes “regelmatig geld en automatische vuurwapens ontvangen en ze nooit munitie te kort komen”.

Naast politici zijn ook sommigen in de privésector afhankelijk van de bendes, om hun bedrijven en belangen te beschermen. Zij zorgen ervoor dat ze de juiste wapens en munitie hebben. In ruil daarvoor helpen de bendes “de politieke belangen van hun beschermers te versterken door de bevolking aan te vallen, vooral in buurten die bekend staan ​​als bolwerken van politieke oppositie”.

Op 9 juli beloofde toenmalig minister van Justitie en Openbare Veiligheid Lucmanne Délille dat de politie de bendes zou bestrijden. In de erop volgende uren ontsloeg president Moïse hem.

Kan Chérizier te sterk worden?

De regering lijkt de G9, voorafgaand aan de (voor onbepaalde tijd uitgestelde) verkiezingen, te zien als een gangbare investering, die de steun in betwiste gebieden vergroot.

Eind juni noemde de staatssecretaris van Haïti voor veiligheid, Tacite Toussaint, de G9-alliantie een tweesnijdend zwaard, maar dat ze een goede zaak zou kunnen zijn als de leden de wapens zouden neerleggen. Er is geen evidentie dat dit zou gebeuren.

“Chérizier werd zo machtig dat de regering besloot om met hem samen te werken, eerder dan de bendes aan te pakken.”, zei een lokale gemeenschapsleider (anoniem maar bekend bij InSight Crime). Maar het risico bestaat dat wijdverbreide territoriale controle, stilzwijgende overheidssteun en een gestage aanvoer van geld en wapens hem praktisch onaantastbaar maken, ondanks zijn verdacht en dubieus verleden.

Anderzijds betekent een bendewapenstilstand vrede en de vrijheid om buiten te komen. “Het is veel beter dan vechten, kinderen kunnen naar school en ouders naar het werk zonder het risico te lopen te worden neergeschoten”, legde de lokale leider uit. Tegelijkertijd is de bevolking voorzichtig om de tekortkomingen van de regering te hard te bekritiseren nu de staat de bendealliantie steunt, vooral gezien het recente harde optreden tegen de oppositie.

De toekomst blijft onzeker. Hoewel de G9-bendes nuttig zijn voor de regering om voorafgaand aan verkiezingen protesten te onderdrukken, is het niet zeker dat de lokale bevolking in de nabije toekomst überhaupt naar de stembus zal gaan. Dit geeft aanleiding tot bezorgdheid over de vraag “Wat met de geallieerde bendes als hun diensten niet langer nodig zijn, of als ze niet meer geïnteresseerd zijn in de samenwerking?”

Intussen heeft de G9-alliantie ook niet alle geweld gestaakt. Op 12 juli bijvoorbeeld werd een acht maanden oude baby getroffen door een kogel en gedood in de wijk Cité Soleil. Dit gebeurde tijdens een botsing tussen leden van de G9-alliantie en een rivaliserende bendeleider die weigerde toe te treden tot de alliantie.

“De alliantie is een tikkende tijdbom, en het kan al te laat zijn”, zei de leider van de lokale gemeenschap. Iedereen houdt zijn adem in, hopende dat de relatieve rust zal blijven duren.

Lees ook: