Het regime van Jovenel Moïse is een dictatuur geworden. Gewapende bendes zaaien terreur. Er zijn dagelijks kidnappings. Mensenrechten worden geschonden. Betogers en journalisten worden hardhandig aangepakt door de politie. De prijzen van voedsel stijgen alleen maar.
Op 7 februari had een nieuw verkozen president aan zijn mandaat moeten beginnen. Jovenel Moïse is de facto nog altijd president. Hij beweert dat hij pas volgend jaar, op 7 februari 2022, moet aftreden. Een meerderheid van de Haïtianen wil hem weg.
De slogans die tijdens de vele betogingen worden geroepen, liegen er niet om: ‘Weg met Jovenel Moïse! Stop de moorden! Stop de kidnappings door de staat! Weg met de ambtenaren die samenwerken met de gewapende bendes die overal terreur zaaien! Weg met de geïnstitutionaliseerde corruptie van de machthebbers!’
Het regime van Jovenel Moïse denkt dat het boven de wet staat. Het regeert via illegale decreten die zowel de grondwet als de mensenrechten schenden. Zo werd door een decreet een nationale inlichtingendienst in het leven geroepen, waarvan de identiteit van de leden geheim wordt gehouden. De leden van deze inlichtingendienst kunnen niet voor het gerecht worden gebracht. Ze zijn alleen verantwoording verschuldigd aan de president. Deze geheime politie roept bij velen nare herinneringen op aan de tontons macoutes, die tijdens de dictatuur van de Duvaliers moord en terreur zaaiden.
Hof van Cassatie ontmanteld
Veiligheidsagenten van het nationaal paleis braken op 7 februari om 2:30 uur ’s nachts binnen in de woning van Ivickel Dabrézil, rechter van het Hof van Cassatie. Ze gebruikten traangas en mishandelden de rechter terwijl die nog in pyjama was. Bij de actie werden 22 andere personen gearresteerd die in dezelfde residentie woonden. Onder hen 3 politieagenten die instonden voor de veiligheid van de rechter en zijn chauffeur.
De arrestaties vonden plaats in aanwezigheid van de de facto minister van justitie en andere hoogwaardigheidsbekleders. De gearresteerden werden door de de facto regering ervan beschuldigd een staatsgreep te beramen. Ze werden op een vernederende manier gefilmd, zoals blijkt uit foto’s die circuleren op sociale media.
De Hoge Raad van de justitie protesteerde tegen de willekeurige en illegale arrestatie van rechter Ivickel Dabrézil. Deze actie mag niet onbestraft blijven vindt de Raad. Mensenrechtenorganisaties eisten de onmiddellijke vrijlating van de rechter en de 22 andere politieke gevangenen. Drie verenigingen van Haïtiaanse magistraten stapten naar het Interamerikaans Hof van de Mensenrechten om de illegale arrestatie van Ivickel Dabrézil aan te klagen.
De de facto minister van justitie dreigde ermee om ook rechter Joseph Mècéne Jean-Louis te arresteren. Joseph Mècéne is met zijn 72 jaar de oudste rechter van het Hof van Cassatie. Hij wordt door de oppositie naar voor geschoven als de nieuwe voorlopige president, die Haïti door een overgangsperiode moet loodsen na het vertrek van Jovenel Moïse. Deze laatste weigert evenwel op te stappen.
Op maandag 8 februari blokkeerden een grote groep veiligheidsagenten de toegang tot het gebouw van het Hof van Cassatie en de school van de magistratuur. Magistraten werden bedreigd.
Het is duidelijk dat het de facto regime van Jovenel Moïse geen onafhankelijke justitie wil. Daardoor schendt het een van de basisregels van de democratie.
Kidnappings
Het aantal kidnappings neemt alsmaar toe. Mensenrechtenorganisaties zeggen dat er alleen al in Port-au-Prince dagelijks gemiddeld 5 personen worden ontvoerd. Het is de daders daarbij te doen om zoveel mogelijk losgeld. Er worden zowel kinderen als volwassenen gekidnapt. Niemand is veilig.
Verschillende sociale organisaties riepen op tot solidariteit. Ze verzetten zich tegen de uitdijende plaag van kidnappings die gebeuren zonder dat politie of justitie iets ondernemen. Ze eisen de vrijlating van alle personen die werden ontvoerd.
De autoriteiten en de politie staan onverschillig tegenover de vele ontvoeringen. Ze worden ervan verdacht om met de kidnappers onder een hoedje te spelen en zo medeplichtig te zijn aan het klimaat van terreur. De bevolking wordt geterroriseerd door een groot aantal bendes die beschikken over heel veel vuurwapens.
De chaos is compleet. Zo werd in januari een politieagent op klaarlichte dag in het centrum van Port-au-Prince gekidnapt door gewapende onbekenden. De ontvoerders vroegen een miljoen dollar voor zijn vrijlating. Een dag later werd door mannen gekleed in politievesten een koppel met twee jonge kinderen ontvoerd. De vader werd vrij gelaten en diende een losgeld van 200 000 dollar bij elkaar te zoeken om zijn vrouw en kinderen vrij te kopen.
Een katholieke zuster van de congregatie van de Kleine Zusters van Sainte Thérèse werd eveneens ontvoerd. Ze werd door haar ontvoerders twee dagen later vrijgelaten, nadat losgeld was betaald. De Haïtiaanse conferentie van religieuzen veroordeelde de stilzwijgende medeplichtigheid van de politieke verantwoordelijken die zich onverantwoordelijk gedragen terwijl hun belangrijkste opdracht is om de veiligheid van de burgers te garanderen.
De ontvoerders beschikken over indrukwekkende middelen: wapens, nieuwe wagens met nummerplaten waarop soms staat ‘Service de l’Etat’, politie-uniformen…
Omwille van het geweld en de spanning die gecreëerd wordt door de gewapende bendes beslisten verschillende scholen in vele volkswijken van de hoofdstad om hun deuren te sluiten.
In februari leidde de kidnapping van twee broers uit de Dominicaanse Republiek tot een diplomatieke rel. De Dominicaanse autoriteiten eisten dat de Haïtiaanse autoriteiten alles in het werk zouden stellen om hun landgenoten te bevrijden. De broers werden vrijgelaten na tussenkomst van iemand die dicht bij de de facto machthebbers staat. Dit wijst erop dat het regime van Jovenel Moïse rechtstreeks of onrechtstreeks betrokken is bij de kidnappings.
Journalisten bedreigd
Terwijl gewapende bendes ongestoord hun gang kunnen gaan, worden journalisten steeds vaker lastig gevallen en regelrecht aangevallen. Zo werd op 28 december de journalist Vario Sérant zwaar gewond tijdens een gewapende aanval. Op het moment van de aanslag zat hij in zijn wagen met een passagier. Deze laatste overleed later in het ziekenhuis. Vario Sérant werd gewond aan zijn hoofd. Hij werd op 31 december overgevlogen naar Costa Rica, waar hij op 1 januari een geslaagde chirurgische ingreep onderging. Journalist Vario Sérant is stichtend lid van de ‘Groupe Médialternatif’. Hij doceert journalistiek aan de staatsuniversiteit en hij werkt daarnaast ook voor een fonds van de Verenigde Naties. Familie, vrienden en andere journalisten uitten hun verontwaardiging over deze aanslag. Ze stellen vragen aan de autoriteiten, die blijkbaar niet in staat zijn om hun burgers te beschermen.
Op 20 januari werd tijdens een anti-regeringsbetoging een journalist gewond door rubberkogels die afgevuurd werden door politieagenten. Bij een andere journalist spoot een politieagent traangas in zijn ogen. Journalisten krijgen het steeds moeilijker om hun beroep uit te oefenen.
Geweld tegen betogers, gewapende bendes krijgen vrijgeleide
De politie gebruikt ook traangas om betogers uiteen te drijven. Het democratisch recht om te betogen, dat gegarandeerd wordt door de grondwet, wordt met de voeten getreden. De politie is een instrument geworden in de handen van de machthebbers. Er wordt hardhandig opgetreden tegen vreedzame betogers, terwijl gewapende bendes met rust worden gelaten.
Op 22 januari defileerden gewapende bendes doorheen verschillende straten van Port-au-Prince. Hun veiligheid werd gegarandeerd door speciale eenheden van de politie. Bendeleden tegen wie al maandenlang opsporingsberichten lopen van de recherche, werden niet opgepakt. Men laat ze ongemoeid en vrij rond lopen terwijl men weet dat ze betrokken zijn bij kidnappings en andere vormen van geweld.
President Jovenel Moïse zegt wel dat hij duidelijke instructies heeft gegeven om de plaag van kidnappings een halt toe te roepen, maar er verandert niets.
Integendeel. Jimmy Chérizier, alias Barbecue, een bendeleider die in verschillende nationale en internationale rapporten genoemd wordt als verantwoordelijke voor verschillende moorden en bloedbaden, loopt nog altijd vrij rond.
De internationale gemeenschap
Toen Jovenel Moïse op 22 februari een toespraak hield voor de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties vroeg de Franse ambassadrice hoe het mogelijk was dat Barbecue nog altijd niet achter de tralies zat. Ze eiste ook dat de verantwoordelijken van de bloedbaden van La Saline en Bel Air voor het gerecht zouden worden gebracht. Ze stipte ook aan dat het onderzoek naar de moord op Monferrier Dorval, de stafhouder van de orde van de advocaten van Port-au-Prince die op 28 augustus 2020 werd gedood, niet vooruitgaat. De strijd tegen de straffeloosheid moet absolute prioriteit krijgen, besloot de Franse Ambassadrice.
De Verenigde Staten eisten dat er een einde zou komen aan het regeren via presidentiële decreten. Ze lieten verstaan dat er zo snel mogelijk verkiezingen moeten worden georganiseerd, zodat er opnieuw een parlement is dat de regering kan controleren. Sinds 13 januari 2020 is er geen parlement meer en wordt er geregeerd via decreten. Sommige decreten zijn fel betwist en zorgen voor onrust, zoals het decreet waarbij een nationale inlichtingendienst werd opgericht of het decreet waarbij drie rechters van het Hof van Cassatie onwettig op pensioen werden gesteld.
De huidige situatie is onhoudbaar. De Verenigde Staten, de Europese Unie en de Organisatie van Amerikaanse Staten blijven evenwel praten met Jovenel Moïse, waardoor ze hem de facto als president erkennen.
Internationale solidariteitsgemeenschap: van ongerustheid naar actie
De alsmaar verslechterende situatie in Haïti inzake basisnoden, mensenrechten, corruptie, geweld, straffeloosheid en het gebrek aan reactie hierop van de core groep Haïti (Verenigde Staten, Canada, Duitsland, Spanje, Brazilië, Frankrijk, EU, Organisatie van Amerikaanse Staten en de Vertegenwoordigster van de Algemene Secretaris van de VN) bracht de solidariteitsorganisaties actief in Haïti van onrust naar actie. Géomoun en Cetri starten op 1 oktober 2020 de campagne ‘Stop Silence Haïti’ en eisen van de core groep een doortastend beleid tegenover de zich nestelende dictatuur. Ze vragen diplomatieke actie gebaseerd op de soevereiniteit van het Haïtiaanse volk, op de eisen van het volk, op de weigering van politieke, economische en morele steun aan de grondwetsherzieningen en de organisatie van verkiezingen in de huidige context en op de verantwoording van hun acties tegenover het Haïtiaanse volk en de volkeren in wiens naam ze handelen. Op 3 maart werd een digitale conferentie georganiseerd door deze initiatiefnemers met vertegenwoordigsters van hun partnerorganisaties in Haïti. Geregeld verschijnen vrije tribunes in de pers in verband met dit ontoelaatbaar afglijden van het huidig Tèt Kale -regime. In een ander initiatief van NGO’s en internationale solidariteitsorganisaties moedigen zij hun vooral Europese overheden aan elk actueel en toekomstig autoritair afglijden te veroordelen en klaar en duidelijk het recht op zelfbeschikking van het Haïtiaanse volk te bevestigen. Ook in Zwitserland, Frankrijk en Canada lopen initiatieven waarmee solidariteitsgroepen de onvrede van het Haïtiaanse volk versterken en hun overheden tot handelen aanzetten.
Vooruitzichten
Het is moeilijk om het kluwen waarin Haïti terecht is gekomen te ontwarren. Er zouden verkiezingen georganiseerd moeten worden, maar die gingen in het verleden vaak gepaard met geweld. In de huidige omstandigheden, waarbij gewapende bendes moord en terreur zaaien is het houden van verkiezingen quasi onmogelijk en kunnen die zeker niet eerlijk verlopen.
Er zou een Voorlopige Kiesraad moeten samengesteld worden, maar welke legitimiteit gaat die hebben? Een ander probleem is dat van de identiteitskaarten. De Duitse firma Dermalog verspreidde al 3 miljoen nieuwe identiteitskaarten, maar er moeten er nog meer dan 4 miljoen verdeeld worden. Een andere vraag betreft de financiering van de verkiezingen.
Jovenel Moïse is van plan om een referendum over de grondwet te houden. Dat zou eerst plaatsvinden in april van dit jaar, maar volgens de laatste berichten werd het verschoven naar de maand juni. Het houden van een referendum over de grondwet van 1987 is door diezelfde grondwet evenwel verboden. Velen zien er een maneuver in van de machthebbers om de huidige grondwet te ontmantelen en een volledig nieuwe grondwet te schrijven op maat van Jovenel Moïse en zijn regime.
Na het referendum zouden er verkiezingen gehouden worden, maar Jovenel Moïse is alle geloofwaardigheid kwijt om eerlijke en transparante verkiezingen te organiseren. De bevolking wil dat hij opstapt.
Ondertussen blijven mensenrechtenorganisaties de dagelijkse schendingen van de mensenrechten rapporteren. De bevolking leeft in angst. Daarnaast is het aantal mensen dat leeft in een situatie van voedselonzekerheid opgelopen tot 46% van de bevolking. De Haïtianen hebben honger en ze verlangen naar betere tijden.
Link naar de digitale conferentie van 3 maart: https://my.hidrive.com/share/p2wyt-rwzv