Actueel oktober 2023

Auteur: Bart Van Malderen

De voorbije maanden is er niet veel veranderd in Haïti. De bevolking wordt geterroriseerd door gewapende bendes. Boeren kunnen in de gegeven omstandigheden hun velden niet bewerken. Quasi de helft van de bevolking lijdt honger. Ariel Henry is nog steeds de facto eerste minister. De autoriteiten zijn niet in staat om een einde aan het bendegeweld te maken en te zorgen voor een klimaat van veiligheid. Er gaan stemmen op om het tij te doen keren door een buitenlandse interventiemacht. Velen vinden dit echter een schending van de soevereiniteit.

Alhoewel de autoriteiten niet in staat zijn om de situatie te keren, blijft de facto eerste minister Ariel Henry nog steeds op post. De rechtsfaculteiten van drie gerenommeerde Amerikaanse universiteiten riepen de regering van de Verenigde Staten op om afstand te nemen van de de facto regering van Haïti en de soevereiniteit van het Haïtiaanse volk te respecteren. Ze vroegen aan de Amerikaanse overheid om steun te verlenen aan een legitieme overgangsregering, die verkiezingen zou moeten organiseren. Daarnaast moet er gewerkt worden aan een klimaat van veiligheid en dient de rechtstaat hersteld te worden. De rechtsfaculteiten eisten ook dat de wapentrafiek van de Verenigde Staten naar Haïti zou stoppen. Ze herhaalden nog eens dat als de Verenigde Staten niet ophouden met de illegitieme regering van Haïti te steunen, er geen enkele vooruitgang mogelijk is.

Multinationale troepenmacht?

Op 2 oktober keurde de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties resolutie 2699 goed. Daarin staat dat er een multinationale missie zal samengesteld worden die een einde moet maken aan de onveiligheid in Haïti. De troepenmacht moet de Haïtiaanse politie versterken die onderbemand is en onvoldoende financiële middelen heeft. Ze bestaat maar uit 10 000 agenten voor een bevolking van 11 miljoen.
Het gaat niet om een troepenmacht van de Verenigde Naties, maar om een multinationale veiligheidsmacht onder leiding van Kenia.
Op 20 augustus bracht een delegatie van Kenia een bezoek aan Port-au-Prince om poolshoogte te nemen van de situatie in het land. Er waren toen al plannen voor een internationale troepenmacht die onder het commando van Kenia, de orde in het land zou herstellen. Tegen deze plannen was er onmiddellijk protest. De leiders van het ‘Akkoord van Montana’, dat ondertekend werd op 30 augustus 2021, spraken van een complot en een invasie. De beweging Montana groepeert verschillende politieke partijen en organisaties van burgers. Ze eist het ontslag van de huidige de facto regering en ze ijvert voor een overgangsregering.
Het is inderdaad zo dat de eerdere missies van de Verenigde Naties geen succes waren. Zo was er de Minustah (Mission des Nations Unies pour la stabilisation d’Haïti) van 2004 tot 2017. De Haïtianen hielden er een wrang gevoel aan over, want in 2010 veroorzaakten besmette soldaten uit Nepal een cholera epidemie waardoor ruim zevenduizend Haïtianen stierven. Soldaten van de Minustah waren ook betrokken bij verschillende gevallen van seksueel misbruik.

Bendegeweld

Iedereen is het erover eens dat er een einde moet komen aan de huidige situatie. De voorbije maanden kwam vooral de gewapende bende ‘Kraze Baryè’ onder leiding Van Vithelhomme Innocent in het nieuws. De mensenrechtenorganisatie RNDDH zegt in een rapport, dat bekend werd gemaakt op 13 juli, dat ‘Kraze Baryè’ steeds machtiger wordt en eigenlijk onaantastbaar is. Het lijkt erop dat de leiding van de politie de wijken Croix-des-Bouquets, Delmas, Pétionville en Tabarre in handen laat van de bende van Vithelhomme. Zij kunnen ongestraft de wijken terroriseren door te plunderen, brand te stichten en te moorden. Daarnaast ontvoeren ze mensen, die ze pas vrij laten nadat losgeld is betaald. De mensenrechtenorganisatie veroordeelt de inertie van de machthebbers. Ze dringt erop aan dat de politie een einde maakt aan de willekeurige executies.

Geweld tegen medisch personeel

De Verenigde Naties veroordelen het toenemende gewapende geweld tegen medisch personeel en medische voorzieningen in Port-au-Prince en de rest van het land. De voortdurende aanvallen zorgen ervoor dat ziekenhuizen niet meer kunnen functioneren en noodgedwongen de deuren moeten sluiten. Daardoor kunnen de meest kwetsbaren niet langer medische zorg ontvangen. De Verenigde Naties roepen op om onmiddellijk te stoppen met alle vormen van geweld tegen ziekenhuizen en de neutraliteit van de medische voorzieningen en hun personeel te respecteren.
Tijdens een nacht in juli drongen een 20 tal gewapende mannen binnen in het hospitaal van Artsen zonder Grenzen in Tabarre. Ze namen een patiënt mee, die gewond was door een kogel en zich nog op de operatietafel bevond. Artsen zonder Grenzen veroordeelde scherp deze daad van agressie die nog maar eens aantoont hoe onvoorstelbaar wreed het bendegeweld is dat de hoofdstad in haar greep houdt. In januari stopte Artsen zonder Grenzen al haar activiteiten in een ziekenhuis in Carrefour omdat ze ook daar te maken hadden met ontoelaatbaar geweld.

Geweld tegen journalisten

Dit jaar werden al drie journalisten vermoord. Paul Jean-Marie, animator bij Radio Lumière, werd gedood door criminelen die zijn huis in Croix-des-Bouquets waren binnengedrongen. Het lichaam van Ricot Jean van Radio Télé Evolution Inter werd teruggevonden in een veld. Dumesky Kersaint, hoofdredacteur van Radio Télé Inurep, werd vermoord in Carrefour.
Daarnaast werden dit jaar zes journalisten ontvoerd. Vier van hen kwamen vrij na het betalen van losgeld. De journaliste Blondine Tanis wordt nog altijd vast gehouden. De beweging ‘Solidariteit van de vrouwelijke Haïtiaanse journalisten’ vraagt haar onmiddellijke vrijlating. Ze eist dat de gerechtelijke autoriteiten en de politie een onderzoek openen. Ze wijst op een bijna volledige afwezigheid van de autoriteiten waardoor het geweld alleen maar toeneemt en de gewapende bendes ongestraft hun gang kunnen gaan.

Geweld in de Artibonite

De vallei van de Artibonite is gekend voor de rijstproductie. Dit jaar worden de landbouwactiviteiten ernstig verstoord door het geweld van gewapende bendes. De boeren kunnen al verschillende maanden hun velden niet bewerken. Velen onder hen verlieten de streek die geterroriseerd wordt door de bendes. De bandieten schrikken er niet voor terug om de stuwdammen en de irrigatiekanalen te saboteren zodat de rijstvelden niet bevloeid kunnen worden. Daar komt nog bij dat de klimaatverandering lange periodes van droogte veroorzaakt die nefast zijn voor de rijstproductie.
Begin september werden een vijftigtal personen gekidnapt in de Artibonite door de bendes ‘Baz gran grif’ en ‘Palmis’. Dertig van de mensen die ontvoerd werden, zaten op een vrachtwagen die werd tegengehouden.
De bandieten zaaiden terreur door onophoudelijk te schieten en verschillende huizen te vernielen. Ze doden, stelen, plunderen en verkrachten. De bendes bepalen de wet. Volgens een mensenrechtenorganisatie werden in de maand juli 29 mensen willekeurig terechtgesteld.
De politie is nergens te bespeuren. In januari werden in Liancourt, een gemeente in de Artibonite, zeven politieagenten vermoord. Sindsdien is het politiecommissariaat gesloten.

Bloedbad in Canaan

Op 26 augustus was er een bloedbad in Canaan, een wijk ten noorden van Port-au-Prince. Een protestantse dominee, Marcorel Zidor, alias Marco, van de evangelische kerk ‘Piscine de Bethesda’, ging met zijn gelovigen de straat op. In plaats van in de buurt van zijn kerk te blijven, een gebied dat gecontroleerd wordt door ‘Kraze Baryè’, verkoos hij met zijn gelovigen naar een plaats te gaan waar een andere bende de plak zwaait.
Deze bende van Canaan aarzelde niet om het vuur te openen. Honderden gelovigen zaten in de val. Op sociale media gingen veel beelden viraal van mensen die baadden in hun bloed.
De mensenrechtenorganisatie RNDDH veroordeelde het onverantwoordelijk gedrag van dominee Marco. Hij had beter moeten weten. Daarnaast wijst de RNDDH met een beschuldigende vinger naar de politie, die moet instaan voor de openbare veiligheid. De politie zei dat ze dominee Marco en zijn gelovigen afgeraden had om op weg te gaan en dat ze veiligheidsperimeters had ingesteld.

Mensen op de vlucht

Door de terreur van gewapende bendes zijn er steeds meer mensen die have en goed achterlaten en op de vlucht slaan, wanhopig zoekend naar veiliger gebieden. De Verenigde Naties heeft het over 200 000 mensen, waarvan de helft kinderen.
Zwangere vrouwen en vrouwen die pas bevallen zijn kunnen vaak nergens terecht voor de meest elementaire medische zorgen. Kinderen slapen onder de blote hemel, zonder bescherming tegen regenbuien. De precaire situatie waarin de vluchtelingen zich bevinden, leidt ook tot een toename van allerlei ziekten zoals diarree, griep, koorts, cholera… Daarbovenop komt nog dat de mensen op de vlucht geconfronteerd worden met diefstal en verkrachtingen, zelfs van minderjarige meisjes. Anderzijds zijn er vrouwen die zich, geconfronteerd met hun uitzichtloze situatie, prostitueren.
Het hoeft niet vermeld te worden dat de meeste vluchtelingen geen werk hebben en er niet in slagen om via een of andere economische activiteit voldoende geld in het laatje te brengen. Hun kinderen gaan al lang niet meer naar school.
Verschillende organisaties roepen op tot humanitaire interventies, die de vluchtelingen hun menselijke waardigheid terug geven. Ze gaan ook actief op zoek naar plaatsen waar de ontheemden terecht kunnen.

De Dominicaanse Republiek

De GARR, een beweging die zich het lot van de Haïtiaanse migranten in de Dominicaanse Republiek aantrekt, maakte in haar rapport van juni bekend dat jonge Haïtiaanse kinderen geviseerd worden door de soldaten van de Dominicaanse migratiedienst. Op 8 juni werd een baby van Haïtiaanse migranten zwaar gekwetst aan een oog door Dominicaanse soldaten.
De Haïtiaanse migranten worden opgejaagd en hun rechten worden systematisch geschonden door de agenten van de migratiedienst. Ze worden op om het even welk uur en op om op om het even welke plaats opgepakt en opgesloten in de gevangenis onder slechte hygiënische omstandigheden.
De Dominicaanse agenten viseren zwangere vrouwen, die vaak al meer dan 30 jaar in de Dominicaanse Republiek verblijven. Regelmatig worden Haïtiaanse migranten de grens overgezet. Dit is een flagrante schending van het akkoord tussen Haïti en de Dominicaanse Republiek dat in 1999 werd ondertekend.
De GARR zegt in haar rapport dat in de maand juni 21 000 migranten verjaagd werden uit de Dominicaanse Republiek. Onder hen waren er 557 zwangere vrouwen en 554 minderjarigen.

De missionarissen van Scheut

Ondanks de uiterst moeilijke situatie blijven de missionarissen van Scheut op post in Haïti. In juni vierden ze de geboortedag van hun stichter Theofiel Verbist, 200 jaar geleden in Antwerpen. Het was de bedoeling om alle Scheutisten die in Haïti actief zijn, samen te brengen, maar de moeilijke situatie liet dit niet toe.
Reizen van en naar het binnenland is een hachelijke onderneming geworden. Je kan nooit weten of je niet op een wegblokkade van een gewapende bende botst. Daarom beslisten de 9 Scheutisten die werkzaam zijn in het binnenland om de gevaarlijke tocht naar de hoofdstad niet te maken.