Bron: Uit het document: ANALYSE DE LA CONJONCTURE ET PROPOSITION DE SORTIE DE LA CRISE DANS LAQUELLE SE TROUVE LE PAYS van de Nationale Bisschoppelijke Commissie Rechtvaardigheid en Vrede – 17 juli 2023 / Vertaling: Rhoddy Petit.
De Groep Onderzoek en Reflectie (Groupe de Recherche et de Réflexion of GRR) van de Nationale Bisschoppelijke Commissie Rechtvaardigheid en Vrede kwam op 7 juni 2023 samen om de situatie van het land te analyseren en een uitweg voor te stellen uit de crisis waarin het land zich bevindt. De verschillende organisaties van de sociale pastoraal van de kerk en van het secretariaat waren uitgenodigd. Het rapport werd een omvangrijk document van 28 bladzijden. We beperken ons in deze bijdrage tot het voorstel van uitweg uit de crisis, we gaan ervan uit dat de context in actueel en andere bijdragen in dit nummer voldoende duiding geven. De rapporteur benadrukt duidelijk dat het om een voorstel gaat dat een basis voor discussie en debat kan zijn om het te verbeteren.
Het voorstel is gebaseerd op enkele vooronderstellingen:
- In het voorstel staat niet wie wat moet doen. Dit moet worden aangepakt in een consensus tussen de actoren op het terrein. Elk punt vereist ieders inzet. Wat zijn ze bereid te doen? Zichzelf opofferen voor het welzijn van het land? De regering van de dag? De ondertekenaars van deze of gene overeenkomst? Eén ding is duidelijk: geen oplossing of het kan niet met mensen die niet van hun land houden en die niet bereid zijn om het ware welzijn van elke burger na te streven.
- De katholieke kerk spreekt over het “algemeen welzijn” 1 dat centraal moet staan in alle
burgeracties en in elk politiek of sociaal engagement. Het algemeen belang is het geheel van voorwaarden dat elke persoon of groep van personen in staat moet stellen om zichzelf ten volle te realiseren. Het welzijn van het land zelf.
- Een andere vooronderstelling is dat niets kan worden bereikt zonder stapsgewijs tewerk te gaan. Het is onwaarschijnlijk dat het mogelijk zal zijn om alle verkiezingen in één evenement te realiseren. Elk niveau vereist zijn eigen voorbereiding. De huidige context is niet bevorderlijk voor een herontwerpen of een wijziging van de Grondwet als geheel. Maar wetswijzigingen van bepaalde aspecten zijn vereist om verkiezingen tot op zekere hoogte mogelijk te maken.
- Elke oplossing moet Haïtiaans zijn. Om deze redenen zal het noodzakelijk zijn om absoluut volgende begrippen te garanderen:
- Bezuinigingen op de uitgaven: de staat kan niet uitgeven wat hij niet heeft. Tegelijkertijd moet hij waken over de sociale rechtvaardigheid en rechtvaardige toewijzing van de beschikbare middelen met het oog op de sociale vrede.
- Eerbiediging van de mensenrechten en participatie van de bevolking. Sommige sectoren vereisen speciale aandacht, zoals het onderwijs, opvoeding van jongeren en kinderen; volksgezondheid; de landbouwsector en de lokale productie; de industriële ontwikkeling die inkomen en arbeid genereert.
- In het proces en voor het beoogde resultaat zal het nodig zijn om tot een werkelijke scheiding van de machten van de staat te komen. Er is ook behoefte om een duidelijk onderscheid te maken tussen de hiërarchische niveaus; Zo is bijvoorbeeld een kamerlid geen beheerder op lokaal niveau: hij is lid van de Wetgevende Vergadering voor het hele land.
- Versterking van de strijd tegen corruptie en straffeloosheid. Dit betekent dat mensen in gezagsposities, zelfs als ze immuniteit genieten tijdens hun ambtstermijn, nog steeds na afloop van hun mandaat kunnen vervolgd worden voor strafbare feiten en onregelmatigheden begaan voor of tijdens de ambtstermijn.
Met deze ideeën in het achterhoofd stelt de Commissie JILAP het volgende proces voor:
EC-JILAP: Poging om te reageren op de crisis van het land. Deze poging is een voorstel; Naar onze mening brengt het een aantal minimumpunten aan om bij te dragen tot de oplossing van de crisis.
- In het hele land moet een minimum aan algemene veiligheid worden ingesteld.
- Dat betekent: het vrije verkeer van iedereen door het hele land moet worden gewaarborgd.
- Het gaat hierbij om: middelen voor de HNP (Haïtiaanse Nationale Politie); externe technische ondersteuning aan de politie om de veiligheid van de hoofdwegen te waarborgen, de beveiliging van havens, luchthavens, enz.
- Er moet een functionerend rechtssysteem zijn. Dankzij een politieke consensus moet de rechterlijke macht onafhankelijk zijn, de garantie dat rechters kunnen oordelen “in eer en geweten en volgens de wet”.
- De vorming van een onafhankelijk CEP (Voorlopig Kies Comité), met eerlijke en integere mensen, die niet vereenzelvigd zijn met politieke partijen.
- Het CEP (Comité Electorale Provisoire) moet een audit uitvoeren op de betrouwbaarheid van de kieskaart “Dermalog”.
- Over een aantal overeen te komen punten voor herziening of wijziging van de Grondwet van 1987 moet een politiek akkoord worden bereikt, voorafgaand aan de verkiezingen, zoals:
- De onafhankelijkheid van de rechterlijke macht: de regeringscommissaris (of Procureur van de republiek), die tevens het Openbaar Ministerie is, moet zijn politieke positie verlaten en toe treden tot het rechtssysteem (amendement van Art. 240 van de Grondwet van 1987);
- Het parlement verliest zijn voorrecht om de premier en zijn regering goed te keuren; deze laatste zou door de President worden gekozen na overleg met de meerderheidspartij van de verkiezingen, en de voorzitters van het Huis en de Senaat (wijziging van artikel 158 van de Grondwet);
- De door de begroting toegekende bedragen aan het parlement en de senaat moeten naar beneden bijgesteld. Lokale interventies moeten de verantwoordelijkheid zijn van de lokale overheden en de overheidsdiensten die zijn opgericht met specifieke opdrachten. Vermindering in de begrotingen voor de Kamer en Senaat en zelfs van het presidentschap en het premierschap moet worden uitgevoerd, met het oog op het opwaarderen van de mogelijkheden van lokale overheden.
- Totale revisie van het hoofdtelbureau bij de verkiezingen. Tellingen moeten correct worden gedaan vanuit elk stembureau en -centrum.
- Algemene verkiezing van de president en de wetgevende macht (parlement/senaat),
- Na de installatie en de regeringsvorming roept de President een nationale dialoog bijeen om te overleggen en tot een akkoord te komen op een aantal grote lijnen en oriëntatiepunten, fundamentele principes voor de natie en het overheidsbeleid. Deze basisrichtlijnen hebben betrekking op het overheidsbeleid voor de realisatie van de rechten van mensen; basisrichtlijnen voor gezondheid, onderwijs, infrastructuur, ruimtelijke ordening. Ze zullen waarschijnlijk de agenda’s van verschillende regeringen beïnvloeden gedurende een welbepaalde tijd.
- De Senaat gaat over tot een meer fundamentele herziening/wijziging van de Grondwet, zoals:
- De rol van Kamer en Senaat;
- De ambtstermijn van verkozen functionarissen;
- De verkiezingscyclus en het ritme.
Wij houden rekening met de wijzigingen die reeds in het eerste amendement werden voorge-steld en de reeds ontvangen voorstellen en suggesties van het maatschappelijk middenveld.
- Voorlichtingscampagne in de gemeenschappen over decentralisatie.
- Verkiezingen voor lokale en regionale besturen en hun installatie met het oog op echte decentralisatie door echte participatie van de bevolking op het lokale niveau.
1 Over de kwestie van het algemeen welzijn, zie Gaudium et Spes (tekst van Vaticanum II), 26. Overgenomen door Mater et Majistra, Johannes III, n. 79-80 en Pacem in Terris, n. 60. In JILAP vertalen we het concept van het “algemeen welzijn” in het Creools door “sa k nan enterè tout moun (nan sosyete a)”. Dit is geen bijzonder collectief goed van de gemeenschap, maar een reeks voorwaarden waaraan moet worden voldaan om iedereen in staat te stellen te leven en zich te ontwikkelen als mens; zoals respect voor en de realisatie van sociale en economische rechten, vrede en de participatie van iedereen. Elke burger in het bijzonder moet centraal staan in de zoektocht naar het gemeenschappelijk goed.