Door Jean Daniel Sénat. Gepubliceerd op 22-02-2022 | lenouvelliste.com | Vertaling en commentaar: Rhoddy Petit
Alle boeken die in de eerste cyclus van de basisschool door het Ministerie van Nationaal Onderwijs en Beroepsopleiding (MENFP) worden gefinancierd, moeten in het Creools zijn geschreven. Dat maakte minister Nesmy Manigat op maandag 21 februari bekend. De Minister publiceerde zijn beslissing in de vroege avond. Nesmy Manigat verwees naar verschillende overwegingen ter ondersteuning van zijn beslissing.
Zo verwees de minister naar de bepalingen van de onderwijshervorming en de aanbevelingen van alle studies die tot nu toe zijn uitgevoerd ter verbetering van het leren van het 1e tot het 4e jaar van de lagere school. Er werd ook rekening gehouden met de acties die zijn ondernomen voor de hervorming van het curriculum en de plaats van Creools, dat zowel een leermiddel als een leerobject is (instructie- en leertaal) vanaf het 1e jaar van het basisonderwijs tot het laatste jaar van de secundaire studies. Minister Manigat beriep zich ook op de vereisten van het decreet van 30 maart 1982 waarin werd gepleit voor het leren in de moedertaal, Creools.
Daarnaast verwees Nesmy Manigat naar het presidentieel decreet van 1 september 2014 over de 12 maatregelen ter ondersteuning van de hervorming van het onderwijssysteem en ook naar de vereisten van de gedetailleerde curricula bij de fundamentele keuze voor Creools als de onderwijstaal voor alle vakken tijdens de 1e cyclus van de basisschool. “Na overleg, evaluatie en verschillende consultatievergaderingen werd beslist dat vanaf het academiejaar 2022-2023 geen financiering zal worden toegekend, noch in dotatie, noch in subsidie voor studieboeken in het Frans bestemd voor leerlingen van de eerste cyclus van de basisschool. Daarnaast, ook rekening houdend met de evolutie van de tijd en de wereldwijde omgeving van Haïti in de Caribische, Latijns-Amerikaanse en Noord-Amerikaanse samenhang, wil de MENFP ook de mondelinge communicatie van de Franse, Engelse en Spaanse talen sterk aanmoedigen vanaf de eerste jaren van de basisschool” luidt het in het MENFP-document. Dit besluit werd genomen op 21 februari, dag door de UNESCO uitgeroepen tot Internationale Dag van de Moedertaal. Deze internationale dag heeft tot doel de taalverscheidenheid te behouden en meertalig onderwijs op basis van de moedertaal te bevorderen.
Commentaar
Deze beslissing werd toegejuicht door heel wat mensen, die onderwijs in de moedertaal Creools al heel lang voorstaan als een keerpunt ten goede voor het onderwijs in Haïti. Uit de commentaren blijkt evenwel dat deze maatregel niet geworteld is in overleg, evaluatie en consultatie zoals de minister laat uitschijnen. Bovendien zijn er ook budgettaire anomalieën. Volgens een woordvoerder van Maison Henri Deschamps, de grootste uitgever van schoolboeken in Haïti en sterk betrokken in de programma’s van subsidiëring en dotaties van schoolboeken, is er de laatste paar jaar geen sprake meer van dergelijke financiële tussenkomsten. Dit in weerwil nochtans van voorzieningen in het overheidsbudget (van 2001 tot 2019 zo’n 500.000.000 gourdes per jaar). Wat opnieuw speculaties genereert van verduistering en corruptie. Robert Berrouët-Oriol, auteur en literair wetenschapper, heeft het dan ook over verwarring en demagogie op het hoogste niveau van de overheid.
In weerwil van de controverse blijft de genomen maatregel toch een stap in de goede richting. Een richting waar verschillende Vlamingen in Haïti, gevoelig als ze waren en zijn voor onderwijs in de moedertaal, aan meewerkten. Denken we aan Pater Louis Peleman met een eerste Frans – Creools woordenboek, Pater Joris Ceuppens als oprichter en jarenlang directeur van Bon Nouvèl, een creools tijdschrift en zijn opvolgers, waaronder Pater Paul Bouchard en Pater Jan Hoet. En specifiek betrokken op het lager onderwijs in het Creools zelf, de Zusters Angèle Van Walleghem, Rosa Vandenbroucke en Marie-Thérèse Waerenburgh. Binnen de Creoolse alfabetisering was vooral Pater Marc Fivez een voortrekker.
Nu komt het erop aan om in de toekomst de goede invulling te geven aan deze genomen maatregel met engagement en expertise en in overleg met de sector, zodat het niet bij mooie woorden blijft, maar het onderwijs in het Creools ook inhoudelijk een sterk merk wordt!