Auteur: Bart Van Malderen
Er is zo goed als geen opbeurend nieuws te melden. Haïti zit in een spiraal van geweld. Gewapende bendes terroriseren bepaalde wijken. Ze vechten onderling voor de controle over een groter territorium. De stroom van kidnappings houdt niet op. Omwille van de toename van bloedige confrontaties tussen gewapende groepen besliste het ministerie van onderwijs dat de scholen niet heropenen op 5 september, maar pas op maandag 3 oktober. De prijzen voor basisproducten schieten de hoogte in.
In juni was er nog eens een kidnapping die uitgebreid in het nieuws kwam. De vrouw van de beroemde Haïtiaanse cineast Arnold Antonin werd ontvoerd. Ze werd twee dagen later vrijgelaten na het betalen van losgeld. Arnold Antonin dankte de pers en al degenen die zowel in Haïti als in het buitenland hun sympathie en solidariteit betuigden via de sociale media. Hij verklaarde: ‘We zijn er niet ongeschonden uitgekomen, maar we willen niet alles wat we meemaakten publiek maken en ook geen verklaringen afleggen over de ontknoping. We blijven gehecht aan de Haïtiaanse bodem en we laten ons niet onder druk zetten om het land te verlaten.’ Antonin zei verder dat hij wenst dat iedereen zich inzet om een einde te maken aan de hel waarin Haïti zich bevindt en waar iedereen angstig wacht tot het zijn beurt is om naar het slachthuis gevoerd te worden, zoals makke schapen. Hij riep op tot verzet tegen wat hij noemde de collectieve zelfmoord en het fatalisme.
Een andere kidnapping die de gemoederen beroerde was die van journalist Edner Décime op zondag 17 juli. Edner maakt deel uit van de ploeg van Alterpresse, die onder meer een wekelijkse nieuwsbrief verspreidt. Hij werd uit zijn wagen gesleurd toen hij in de file stond aan een benzinestation. De ontvoerders eisten van zijn familie een grote som losgeld. Als journalist bracht Edner Decimé de verhalen van mensen die wonen in wijken van Port-au-Prince waar de socio-economische situatie er jaar na jaar op achteruitgaat en die vandaag te kampen hebben met de terreur van gewapende bendes.
Accounts van gangsterbendes geblokkeerd
Na de publicatie van een artikel in de Amerikaanse krant De Washington Post, dat vragen stelde over de aanwezigheid van accounts van Haïtiaanse bendeleiders op sociale media, werd actie ondernomen. Verschillende accounts van Twitter, Tiktok, Facebook en Instagram, waarop teksten, foto’s en filmpjes van extreem bendegeweld te vinden zijn, werden geblokkeerd en verwijderd van de sociale media.
Onder meer accounts van de bende ‘Izo 5 Segonn’ en van Jimmy Chérizier, alias Barbecue, chef van de federatie van gewapende bendes ‘G9 an fanmi e alye’, werden geblokkeerd. Deze gangsters plaatsten berichten en filmpjes die het geweld verheerlijken op sociale media. Ze wilden hiermee de bevolking intimideren en de autoriteiten in hun hemd zetten. De accounts van de bendes hadden miljoenen bezoekers en volgers.
Toch is niet al het geweld van Haïtiaanse misdaadbendes verdwenen van de sociale media. Niet alle filmpjes werden verwijderd. Het is een beetje een kat en muisspel. Onder het mom van journalistieke publicaties, trachten misdaadbendes de censuur door de grote sociale media bedrijven te omzeilen. Een gewelddadig filmpje wordt verwijderd, maar een interview met een gangster wordt niet meteen geblokkeerd. Zo slaagt bijvoorbeeld Barbecue erin om zijn haatberichten en bedreigingen te blijven verspreiden.
Kritiek op afwezige overheid
De kritiek op de autoriteiten neemt toe. Het ontslag van de facto eerste minister Ariel Henry wordt geëist. De bevolking is het beu dat de overheid niet optreedt tegen de gewapende bendes. De politiek verantwoordelijken schitteren door hun afwezigheid. Ze ondernemen weinig of geen actie tegen de gewapende bendes die overal terreur zaaien. De autoriteiten worden beschuldigd van medeplichtigheid met de bendes.
Het volk lijdt onder de situatie van terreur en constante spanning. Velen zijn niet meer in staat om hun gewone dagdagelijkse bezigheden op te nemen. Ze kunnen niet passeren door bepaalde wijken en moeten omrijden. Ze riskeren geraakt te worden door verdwaalde kogels. Hun auto of moto dreigt afgenomen of in brand gestoken te worden.
Op klaarlichte dag worden mensen in hun wagen gedood, waarna de bandieten hem in brand steken. De criminaliteit neemt alarmerende proporties aan en de autoriteiten ondernemen quasi niets. Ze blijven afwezig terwijl het land kreunt onder een spiraal van nietsontziend geweld dat niet alleen leidt tot een extreem klimaat van onveiligheid, maar daarnaast ook de oorzaak is van een nooit geziene sociaal-politieke en economische crisis.
Wapentrafiek
Menigeen stelt zich de vraag hoe de bendes aan wapens komen en hoe het mogelijk is dat er zoveel wapens in het land circuleren. Het is geen geheim dat de bendes dikwijls beschikken over wapens die afkomstig zijn van de politie. Ze hebben die buitgemaakt tijdens confrontaties met de politie of verkregen via corrupte agenten. Bendeleden verplaatsen zich dikwijls in officiële voertuigen van de politie die ze buitmaakten. Er werden zelfs bendeleden gezien aan het stuur van voertuigen van diplomaten en van de BINUH, de missie van de Verenigde Naties.
Naast het verkrijgen van wapens van de politie, komen de bendes aan wapens die voornamelijk via de verschillende havens het land binnen gesmokkeld worden.
In juli kon de politie, bijgestaan door de douane, in de haven van Port-de-Paix beslag leggen op een grote lading wapens aan boord van een schip. De munitie, de wapens en ander materiaal waren afkomstig van de Verenigde Staten. Enkele mensen werden gearresteerd en er startte een onderzoek naar degenen die de wapens hadden aangekocht en hun handlangers. Onder de betrokkenen die gearresteerd werden, was ook een medewerker van het kabinet van de facto minister, Bertho Dorcé.
In augustus werd de boekhouder van de episcopaalse kerk opgepakt door de politie. Hij wordt ervan beschuldigd om tussen 2017 en 2021 herhaaldelijk geld gegeven te hebben aan een internationale wapenhandelaar die gezocht wordt door de Haïtiaanse gerechtelijke politie. Ook een priester van de episcopaalse kerk werd ondervraagd door de politie omwille van zijn vermoedelijke betrokkenheid bij wapensmokkel, fiscale fraude en het witwassen van geld. In het kader van deze zaak konden douanebeambten op 15 juli beslag leggen op een grote lading wapens en munitie in de haven van Port-au-Prince.
De confiscatie van wapens in de havens van Port-de-Paix en Port-au-Prince zijn een opsteker voor de politie, maar vermoedelijk wordt het grootste deel van de wapens die illegaal het land binnenkomen niet onderschept.
Italiaanse zuster vermoord
Luiza Dell’Orto, een Italiaanse zuster, werd op 25 juni neergeschoten in Port-au-Prince door gewapende bandieten. Ze overleed aan haar verwondingen in een ziekenhuis. Paus Franciscus drukte zijn consternatie uit toen haar dood bekend werd. Hij drukte zijn medeleven uit met haar familie en haar medezusters. Luiza Dell’Orto werkte meer dan 20 jaar in Haïti. De Italiaanse pers noemde haar ‘de engel van de straatkinderen’. De Italiaanse zuster bekommerde zich om de straatkinderen in een van de armste wijken van de Haïtiaanse hoofdstad.
Mensenrechtenorganisaties
Justice et Paix, rechtvaardigheid en vrede, een commissie van de bisschoppen van de katholieke kerk, publiceert regelmatig rapporten over het geweld in Haïti. In hun recentste rapport staat dat van januari tot juni 2022 meer dan 550 personen werden gedood in Port-au-Prince. Dagelijks worden er mensen vermoord door gewapende bendes. De strategische plaatsen overal in het land worden gecontroleerd door de bendes. Zowat alle grote steden zijn in hun handen. De gangsters gaan driest te werk en houden zich aan God noch gebod.
In een rapport van de RNDDH, een andere mensenrechtenorganisatie, staat dat minstens 44 politieagenten werden gedood in de periode van juni 2021 tot juni 2022.
Ook de Verenigde Naties houden cijfers bij van het toenemende, barbaarse geweld. Van januari tot mei 2022 werden meer dan 540 mensen ontvoerd in de hoofdstad.
Scholen blijven dicht
Op 26 augustus besliste de minister van onderwijs om de scholen niet te laten beginnen op maandag 5 september. De start van het schooljaar werd verplaatst naar 3 oktober. De beslissing kwam er omwille van de terreur van de gewapende bendes die het hele land in hun greep houden.
In mei sloten al tientallen scholen hun poorten. De scholen gingen toen ook dicht omwille van de terreur. De bendes vermoordden minderjarigen, ze deden aan groepsverkrachtingen van jonge kinderen, ze drongen binnen in scholen en ze ontvoerden leerlingen en leerkrachten.
Het valt te betwijfelen of de scholen effectief zullen opengaan op maandag 3 oktober.
Haïti failliet?
De internationale gemeenschap stelde een ultimatum aan de Haïtiaanse regering: als in augustus 2023 de economische crisis niet opgelost is, zal Haïti, dat al op een zwarte lijst staat, nog verder wegzakken. Anders gezegd, de communicatie tussen het internationale financiële systeem en het Haïtiaanse financiële systeem zal verbroken worden.
Haïti moet dringend maatregelen nemen tegen het witwassen van geld, tegen de financiering van het terrorisme en tegen de financiering en verspreiding van wapens op zijn grondgebied. Als Haïti deze zaken niet aanpakt en oplost, zal het gesanctioneerd worden. Dit betekent dat er geen geldtransfers meer mogelijk zullen zijn tussen Haïtiaanse banken en buitenlandse banken.
Er zijn weinig tekenen die erop wijzen dat er iets zal veranderen. De inflatie bedraagt 29% en de gourden zakt volledig weg ten opzichte van de Amerikaanse dollar. In juni betaalde men 112 gourden voor 1 dollar; in augustus diende men 150 gourden neer te tellen voor 1 dollar.
VN missie?
Wat zijn de vooruitzichten? Voorlopig onderneemt de internationale gemeenschap niet veel. Het blijft meestal bij het rapporteren en veroordelen van het geweld en de penibele situatie waarin de Haïtianen moeten zien te overleven.
In Haïti willen sommigen dat de Verenigde Naties soldaten sturen om komaf te maken met de terreur van de gewapende bendes. Maar momenteel heeft de internationale gemeenschap andere problemen en crisissen op te lossen.
De vorige VN missies waren niet zo succesvol. Besmette Nepalese blauwhelmen veroorzaakten een zware Cholera-epidemie.
Er is geen pasklare oplossing.