Vlaams Haïti Overleg

Schrijven over het milieu in Haïti is als het beschrijven van het stervensproces van iemand. De laatste fase is ingezet en alleen een mirakel – een positieve kentering in alle Haïtiaanse geesten – kan bij optimaal verloop nog redding brengen. Tijdens de landing naar de luchthaven van Port-au-Prince zie je een desolaat kaal berglandschap onder je doorschuiven. Het landschap lijkt steeds geschikter voor simulaties van een landing op Mars. Droom even weg in je teletijdmachine naar de periode vóór Christoffel Colombus in 1492 aanlegde in Môle Saint Nicolas en zie dit landschap voor ongeveer 95% bedekt met een tropische en subtropische vegetatie…

De rurale sector krijgt al ettelijke tientallen jaren lang niet de waardering die hij verdient en bovendien broodnodig heeft. Al minstens 10 jaar is de nationale landbouwproductie geen prioriteit meer voor de opeenvolgende Haïtiaanse regeringen. De “paysannerie” voelt zich in de steek gelaten. Amper 5% van de nationale begroting wordt geïnvesteerd in de landbouwsector. Vraag is of de stem van de kleine boer gehoord zal worden, zeker nu binnen de overgangsregering de krijtlijnen uitgetekend worden voor wat een nieuwe start moet worden voor het verziekte Haïti. Naar eigen zeggen wil eerste minister Latortue een beleid voeren waarin bekwaamheid, eerlijkheid en engagement de sleutelwoorden zijn. Krijgt de overlevingslandbouw meer kansen?

FLO krijgt op 27 mei 2003 uit handen van de Koning Boudewijn Stichting (KBS) de Internationale Koning Boudewijnprijs voor ontwikkelingssamenwerking. U kent FLO niet? FLO staat voor Fair Trade Labelling Organisations International, zeg maar de koepel van de nationale Max Havelaar organisaties (lees ook het kaderstukje “FLO & co”). De belangrijke Koning Boudewijnprijs, die in 1992 o.a. naar de Grameen Bank in Bangladesh ging, wordt uitgereikt aan initiatieven die “duurzame veranderingen op gang brengen, die multipliceerbaar zijn en lokaal ingebed”. Volgens KBS-voorzitter Peter Piot wordt FLO onderscheiden voor “haar pionierswerk dat benadeelde producenten en arbeiders in het Zuiden de kans geeft rechtstreeks en onder eerlijke voorwaarden deel te nemen aan de internationale handel, door een systeem van certificatie, steun aan de producent, marktontwikkeling en informatie voor de consumenten.” In dit systeem kan ook de consument het verschil maken door te kiezen voor producten met het Max Havelaar-label. En daarbij maakt het Max Havelaar-initiatief een constructieve link mogelijk met de bedrijfswereld. Deze criteria waren doorslaggevend bij het selecteren van FLO uit wel 200 kandidaten.

Het gaat niet goed met Haïti. Politici raken het maar niet eens over de te volgen weg. De vrijheid van meningsuiting wordt niet gerespecteerd. Vanuit Amerika worden in Haïti banken gesloten omdat men witwasoperaties vermoedt, waardoor boeren geen geld meer kunnen opnemen. De import van goedkoop voedsel ontreddert de inlandse landbouwproductie. De kleine boer betaalt het gelag. Lambi had een gesprek met Chavannes Jean-Baptiste, de bezieler van de Haïtiaanse boerenbeweging Mouvement Paysan de Papaye. Hoe met boeren werken aan overleven ?

Het is bijna heiligschennís om in deze tijd van globalisatie en neoliberalisme nog over landhervorming te spreken. Toch wordt dit de basis van onze kritiek op wat er thans in Haiti gebeurt. Om inzicht te krijgen in de problematiek, moeten we beginnen met een korte beschrijving van de huidige landbouwstructuur, diep geworteld in de geschiedenis en de mentaliteit van het land.

Vervolgens hebben we het over de nieuwe grondwet van 1987, die in artikel 248 voorziet in de oprichting van een Institut National de Reforme Agraire (INARA), een autonome instelling met eigen administratie onder leiding van het ministerie van landbouw. Welke zijn de doelstellingen van het INARA, en vooral: wat werd er verwezenlijkt?

Vandaag hebben 1,8 miljard mensen onvoldoende zoet water om aan de behoeften van landbouw, industrie, mens en dier te voldoen. In de Derde Wereld moeten 1,4 miljard mensen het stellen zonder drinkbaar water. Als er niks verandert zullen deze aantallen tegen 2025 verdrievoudigen.

Wat de wereld te wachten staat bij ongewijzigd beleid, is al volop bezig in Haiti. Waar begin de jaren negentig slechts 4 op de 10 Haïtianen beschikten over zuiver water is dat nu gedaald tot 3 op 10. Gebrekkige watervoorzieningen en slechte sanitaire installaties drijven de kíndersterftecijfers op.

Naar aanleiding van de wereldwaterdag willen we even stilstaan bij de specifieke drinkwatervoorziening op Haïti.

Sinds een tiental jaar wordt het duidelijk dat het water ons tot aan de lippen staat: één wereldburger op vier heeft vandaag geen toegang tot zuiver water, en bij onveranderd beleid wordt dit binnen een kwarteeuw één op twee; vandaag sterven wereldwijd 25 à 30.000 men bij gebrek aan zuiver water; gisteren ook en morgen en overmorgen elke dag steeds weer…

Sinds 1982 is PROTOS in Haïti actief op het gebied van drinkwater en sanitaire voorzieningen.