Bezinningsdag, voorgesteld door PAPDA, over de problematiek van de huisverting in Haïti uitgaand van enkele ervaringen op het te

Sedert bijna twee jaar beheerst het probleem van de heropbouw en/of de heroprichting van ons land de debatten. De Haïtiaanse regering heeft , met een sterke deelname van experten van de IFIs 1 en van de bilaterale samenwerking, een evaluatie van de schade van de aardbeving (het PDNA 2) geformuleerd en een actieplan (het PARDH 3 ) voorgelegd. Dit werd goedgekeurd door de conferentie van de donateurs aan Haïti op 31 maart 2010 op de zetel van de Verenigde Naties in New York. Het PARDH telt 4 vlakken van « heroprichting » : territoriaal, institutioneel, sociaal en economisch.

Ondanks de belangrijkheid van de vrijgegeven fondsen (3.4 miljard USD 4 ) voor de jaren 2010 en 2011, zijn de resultaten, nu bijna 2 jaar na de aardbeving, niet erg tastbaar. Er heerst een enorme verwarring rond de opties voor de hertekening van de hoofdstedelijke regio. Voorstellen zoals die van de Prins Charlesstichting, of van het gemeentebestuur van Port-au-Prince of van de agentschappen van de Verenigde Naties, in het bijzonder via VN-Habitat, zijn onderling niet verenigbaar en zijn opgemaakt volgens verschillende uitgangspunten.
Essentiële kwesties, zoals een noodzakelijke hervorming van het beheer van de grondeigendom, de strategieën van de globale inrichting van de stedelijke en openbare ruimte, de culturele opties van de bevolking, de band met de zee, de preventie en het beheer van risico’s, de relatie tussen de werkzaamheden van heropbouw en de nationale ontwikkelingsstrategie (de bouwsector als motor van groei) werden nooit op voldoende wijze besproken.

De tussenkomsten van de externe agentschappen hebben voorrang gegeven aan de bouw van voorlopige schuilplaatsen, die in veel gevallen weinig rekening houden met de behoeften van de daklozen 5 en niet passen in het kader van een geplande inrichting van de betrokken steden. Het « geplande kamp », Corail Cesselesse, opgetrokken vanaf 10 april 2010 en voorgesteld als een nieuwe modelstad, is een echt fiasco. Het ontvangt 1500 families, verstoken van alle basisvoorzieningen en ligt aan de oorsprong van een immense krottenwijk (Jerusalem en Canaan) die vandaag meer dan 45.000 personen herbergt in een onaanvaardbare toestand. De CIRH 6 heeft begin 2011 dan ook een interventiestrategie in de huisvestingssector 7 uitgewerkt. Een tentoonstelling met individuele en gemeenschappelijke huisvestingsmodellen werd onder grote mediabelangstelling georganiseerd in Zoranje op 21 juli 2011 8 . Sinds de verkiezing van president Martelly is een project met de naam 16/6 9 , financieel ondersteund door de FRH, een prioriteit geworden voor de nieuwe machthebbers. Het valt op dat de EPPLS 10 volledig werd gemarginaliseerd in een domein dat toch grotendeels tot haar mandaat behoort.

In een context, gedomineerd door de verwarring en de versnippering van de interventies, worden de burgers geconfronteerd met grote onzekerheid op de weg naar hun gemeenschappelijke toekomst. Meer dan 600.000 personen blijven in noodkampen leven in een erbarmelijke toestand, die nog verergerd is na het vertrek van verschillende NGO’s in de welzijnssector. Meer dan de helft van het puin, veroorzaakt door de aardbeving, is nog altijd niet opgeruimd en de afwezigheid van grote bouwwerken geeft geen signaal aan de getroffen burgers dat de « heropbouw » is gestart. De terugkeer van de ontheemden gebeurt op een gebrekkige manier en men kan een tendens naar milieuverloedering en verslechtering van de levensomstandigheden in de betroffen gebieden waarnemen.

Bovendien worden de in april 2010 getroffen schikkingen sindsdien door talrijke sectoren in vraag gesteld. Het valt op dat de meeste Haïtiaanse spelers van de beslissingsruimtes worden uitgesloten. Dit komt voornamelijk door de noodwet, het mandaat toegekend aan de CIRH, de inkrimping van de fondsen tot ondersteuning van de begroting, de vermenigvuldiging van de UTE’s 11 bij de openbare dienst, het mechanisme van de « clusters » die bij voorrang toegankelijk zijn voor de buitenlandse NGO’s en agentschappen, en de volledige marginalisatie van de Haïtiaanse NGO’s en bedrijven bij de conceptie en de uitwerking van de zogenaamde werken van « heropbouw » 12 . De Haïtiaanse sociale bewegingen hebben perscommuniqué’s gepubliceerd om deze onaanvaardbare toestand aan te klagen en alternatieve voorstellen te formuleren 13 . De ledenorganisaties van PAPDA en talrijke partners hebben zich ook gelanceerd in heropbouwprojecten en mobilisatieacties tegen de gedwongen uitdrijvingen.

Het Uitvoerend Bureau van PAPDA, in overleg met andere organisaties en internationale netwerken, heeft deelgenomen aan het opzetten van seminaries en bezinningsmomenten over de huisvestingsproblematiek, dit alles in samenwerking met vertegenwoordigers van de comités van de daklozenkampen. Een belangrijke verklaring vanuit het internationale colloquium over de huisvestingsproblematiek van 19 tot 20 mei 2011 vat de essentie van onze benadering samen 14 . Stellingnames tegen de gedwongen uitdrijvingen werden in de pers en bij het parlement door FRAFFA en GARR verspreid. Een sit-in voor de lokalen van het Ministerie van Sociale Zaken werd op 3 oktober naar aanleiding van de Wereldhabitatdag gehouden.

Vanuit deze context heeft de laatste Algemene Vergadering van PAPDA aan het Uitvoerend Bureau gevraagd om in het kader van de heropbouw samenhang te brengen in de interventies van hun ledenorganisaties.
Wij stellen een eerste bijeenkomst van uitwisseling en programmering voor om de dialoog te versterken tussen de ledenorganisaties van PAPDA en haar partners en om gemeenschappelijke werkpistes te definiëren over de huidige huisvestingsproblematiek in Haïti. Wij nodigen U uit op een studiedag van 9.00 u. tot 17.00 u. op 13 december 2011. Tijdens deze dag zullen wij kunnen profiteren van de voorstelling van de ervaringen van ITECA, VEDEK te Cap-Rouge, ICKL, GADRU, FRAKKA, GARR, POHDH en van de expertise van CRAterre, een organisatie gespecialiseerd in het onderzoek en het opzetten van alternatieve heropbouwprojecten met een lange en rijke ervaring in de landen van het Zuiden. CRAterre begeleidt heropbouw- en herstelprojecten in verschillende streken van het land.

h2. Doelstellingen van de bijeenkomst :

1) Kennis van de ervaringen opgedaan op het vlak van huisvesting door de ledenorganisaties van PAPDA en zijn belangrijkste partners
2) Uitwisseling tussen de ledenorganisaties van PAPDA en zijn partners over de huisvestingskwestie
3) Kritische overdenking van de lopende programma’s, projecten en acties
4) Begin van het opzetten van een normatief kader met duidelijke criteria en referenties in een breuk met de dominante benaderingen van de huisvestingskwestie
5) Programmering van een activiteitencyclus tot het seminarie van april 2012

Deelnemers

Vier leden van het Uitvoerend Bureau van PAPDA. Twee leden van de volgende organisaties : ITECA, ICKL, ANDAH, CRAD, MITPA, SOFA, POHDH, GARR, FRAKKA, MODEP, GADRU ; één vertegenwoordiger van CRAterre. Wij verwachten de deelname van een directielid van deze organisaties en een medewerker rechtstreeks betrokken in de heropbouwprojecten.

Verloop van de bijeenkomsten (moderateur Ricot Jean Pierre):

9.00 – 9.20 De huidige huisvestingsproblematiek in Haïti (Camille Chalmers)
9.20- 10.45 Voorstelling van ervaringen

  • ITECA (Bouw van 1800 woningen op het platteland – Gressier)
  • FRAKKA (Mobilisatie van de ontheemden en strijd tegen de uitdrijvingen)
  • PAPDA/VEDEK) (Herstel van 100 beschadigde huizen in Cap-Rouge + proces van bezinningactie, huisvestingscoöperatieven, pleidooi tegen de verplichte uitdrijvingen)
  • GADRU (Heropbouw van beschadigde huizen)
  • GARR (Project van woningenbouw / Solidariteitsdorp in Lascahobas / steun aan de vluchtelingen van 12 januari / vormingsactiviteiten over het recht op wonen met Amnesty International)
  • ICKL (Heropbouw van een gemeenschapsschool in de gemeente van Jacmel)
  • POHDH (Vorming van huisvestingscoöperatieven en promotie van het recht op een degelijke woning)

10.45 – 11.45 Voorstelling van de benadering van CRAterre in de landen van het Zuiden en in Haïti
11.45 – 12.45 Vragen ter verduidelijking van de voorstellingen
12.45 – 13.45 Maaltijd
13.45 – 14.45 Atelier ter overdenking van de fundamentele oriënteringen en de productie van een normatief kader voor een alternatieve benadering
14.45 – 16.00 Samenvoeging / Naar een definitie van een normatief kader voor een alternatieve benadering van de huisvestingskwestie
16.00 – 17.00 Beslissingen – Opvolging van deze bijeenkomst :

  • Verdieping van de uitwisselingen
  • Verdeling van de taken en verantwoordelijkheden
  • Verspreiding van de ervaringen en de alternatieve benadering naar het Haitiaanse publiek
  • Ontmoetingen met de organisaties van de streek van Chiapas over een ecologische woonomgeving
  • Voorbereiding en tussenstappen naar het seminaire van april 2012

17.00 – 17.15 Besluiten

1 Internationale Financiële Instellingen
fn2. Post Disaster Needs Assessment
fn3. Plan d’Action pour le Relèvement et le Développement d’Haïti (Actieplan voor de Wederoprichting en de Ontwikkeling van Haiti)
fn4. Plan d’Action pour le Relèvement et le Développement d’Haïti (Actieplan voor de Wederoprichting en de Ontwikkeling van Haiti)
fn5. Meestal genoemd Transitional Shelter (T-Shelter).. Deze woningen, in het bijzonder tegenover de risico’s van cyclonen en overstroming, hebben een relatie korte levensduur en houden geen rekening met de woongewoontes van de ontheemden.
fn6. Commission Intérimaire de Reconstruction d’Haïti (Tijdelijke Commissie voor de Heropbouw van Haiti)
fn7. Dit document is beschikbaar op de site van dit organisme : http://www.cirh.ht
fn8. Men kan de volgende site raadplegen : http:/www.bbbchaiti.org, die in detail de woningprototypes van 71 bedrijven voorstelt met eenheidsprijzen van 8.000 tot 25.000 USD.
fn9. Dit is een project gefinancierd door de FRH ten bedrage van 78 miljoen USD dat erin bestaat 6 vluchtelingenkampen te sluiten (Stade Sylvio Cator, Place St Pierre, Place Boyer, Place du Canapé Vert, Maïs Gâté, Primature) en de betrokken families te kanaliseren naar 16 herstelde wijken.
fn10. Entreprise de Publique de Promotion des Logements Sociaux. (Openbare Onderneming voor de Promotie van Sociale Woningen) Zij is opgericht in november 1982 bij presidentieel decreet en vervangt het Office National de Logement (Nationaal Huisvestingsagentschap), dat in 1966 het Office d’Administration des Cités Ouvrières (Agentschap voor het Beheer van de Arbeiderswijken) opvolgde. Volgens zijn organieke wet heeft de EPPLS de opdracht socio-economische studies en onderzoeken te realiseren met het oog op het vastleggen van de orde van prioriteiten en behoeften van woningen voor het hele land.
fn11. Unité Technique d’Exécution (Technische Uitvoeringseenheid). Mechanisme opgezet door de donateurs in de verschillende ministeries en staatsinstellingen voor het beheren van de fondsen van de openbare ontwikkelingshulp en de programma’s respectievelijk door hun agentschappen ondersteund.
fn12. Men kan het voorbeeld van de « heropbouw »projecten van de USAID aanhalen. Volgens de cijfers meegedeeld door Alexander Main van CEPR werden op een totaal van 292 milljoen USD aan vrijgemaakte fondsen slechts 49.000 USD besteed in het kader van een contract getekend met een Haïtiaans bedrijf.
fn13. Men kan o.a de openbare verklaringen in maart 2010 en op 26 maart 2011 op de site van PAPDA raadplegen. Lees in het bijzonder het volgende document : Stellingnames van de Haïtiaanse organisaties een jaar na de conferentie van de donateurs op 31 maart 2010.
fn14. Men kan op de site van PAPDA http://www.papda.org de verklaring tegen de gedwongen uitdrijvingen lezen, evenals het document : « Eindbesluit van het internationale colloquium over het huisvestingsprobleem in Haïti ». De 2 teksten werden aangepast in de loop van het colloquium gehouden op 19, 20 en 21 mei met de vertegenwoordigers van de comités van de kampen

PADPA (vertaling: Guy Cleymans)
28 december 2011