Vlaams Haïti Overleg

De kleine wachtzaal is gevuld met mensen die komen om de verzekeringspolis van hun voertuig te vernieuwen. We zijn in een “Office National”, een overheidsdienst. We krijgen dus te maken met een staatsambtenaar. Hij heeft geen concurrentie en is dus ook niet gehaast. Plots gaat de deur open, de directeur begroet de mensen en zegt, glimlachend in mijn richting: “Blanken hebben het altijd druk, vandaag voel ik me vereerd omdat ik iets kan doen voor u.” Kortom, ik mag voorgaan en onmiddellijk typt de secretaris mijn formulieren. Bij de betaling is er een probleempje want er is geen wisselgeld voorhanden. Dat vind ik niet erg en ik dank voor de vlugge bediening. Bij het buitengaan valt me plots te binnen dat er vorige keer ook geen wisselgeld was…

Documenten, taksen en belastingen bestaan in elk land en elke administratie regelt het papierwerk op haar manier. In Haïti heb je weinig documenten nodig, maar je moet wel alles persoonlijk afhandelen in de stad, en je moet ook contant betalen. Het personeel in de bureaus is stijlvol in uniform, vriendelijk en behulpzaam. Je zou zeggen dat er geen vuiltje aan de lucht is. Toch behoort dit vriendelijke land tot de meest corrupte landen op wereldvlak.

Rond half vier – het is nog volop nacht – ben ik reeds onderweg voor een acht uur lange jeepreis naar de hoofdstad. Nog dezelfde namiddag wil ik in de “Service de Circulation” beginnen met de vernieuwing van rijbewijs en identiteitskaart – twee belangrijke documenten die vijf jaar geldig zijn. Er is een grote drukte in de stad, toch geraak ik vrij vlot aan de officiële papieren voor een aanvraag tot hernieuwing. Buiten op een bank vul ik de gegevens in, een beambte ontvangt de centen en klopt met veel lawaai een stempel op de papieren. We worden de volgende dag verwacht voor een korte, vrij dure, herscholing van chauffeurs.

De herscholing duurt vier volle uren. Er is een uiteenzetting over het gevaar van overdreven snelheid in het moderne verkeer. Daarna volgt uitleg over de grootte, de kleur en de betekenis van de verkeersborden. De lesgever legt uit dat deze herscholing de eerste fase is van een groot plan, de volgende stap is verbetering van het wegennet en daarna volgt het aanbrengen van de moderne signalisatie. De volgende – dus de derde – dag proberen we het rijbewijs in handen te krijgen. Het is een hele dag aanschuiven, documenten laten zien, stempels ontvangen en tussendoor wat water drinken. Laat in de namiddag komen we aan het laatste loket voor een laatste handtekening en dan volgt nog de foto. De beambte doorbladert alles twee, drie keer, alsof hij iets zoekt dat ontbreekt. Zonder enige uitleg geeft hij het dossier terug en zegt: “Hernieuw eerst je identiteitskaart”.

De dienst van de identiteitskaarten is aan de andere kant van de stad. De volgende dag schuif ik heel de voormiddag aan en geraak maar niet binnen. Wat ontmoedigd besluit ik later eens terug te komen. Vier volle dagen ben ik onderweg om mijn documenten te vernieuwen en ik geraak geen stap verder.

Vriend Tim bemerkt mijn ontgoocheling, maakt een fotokopie van mijn documenten en zal “op een andere manier” de zaken proberen regelen. Hij kent iemand die wegwijs is in de administratie. Een week later brengt iemand de post in het verre Noord-Oosten. In een omslag vind ik mijn nieuw rijbewijs en een nieuwe identiteitskaart. Er is wel een ”supplement” te betalen – het loon van de boodschapper en ook wat onder tafel is gegeven. Het supplement komt overeen met de maandwedde van twee leerkrachten – niet weinig, en toch betaal ik met de glimlach.

Hoever mag of moet je meespelen met die kleine corruptie in een land? Met onze mooie ethische principes loop je vroeg of laat tegen een muur – dat staat vast. Trouwens, de administratie in Haïti heeft ook een paar mooie trekjes. Je komt het land binnen, blijft drie maanden als toerist en dan blijf je verder gewoon illegaal. Binnen de twee jaar wordt je situatie wel geregulariseerd – zonder hongerstaking. Je wilt bouwen, verbouwen of afbreken? Geen enkele aanvraag of toelating heb je nodig.

Een mooie sticker siert een versleten taxi in Port-au-Prince. “Haiti… love it or leave it”, zegt de tekst. Die oude taxi spreekt met kennis van zaken en met wijsheid.