Parc Martissant in Port au Prince, een voorbeeld van sociale ontwikkeling in de stad.

afvalverwerking: Gerecycleerde plastiek flessen om perceeltjes af te boorden in het park
afvalverwerking: Gerecycleerde plastiek flessen om perceeltjes af te boorden in het park

Een park wordt bron van herdenking, van aandacht voor milieu en van ontwikkeling voor de lokale gemeenschap.

Martissant, in het zuiden van de hoofdstad Port-au-Prince, is al sinds halfweg de jaren 2000 een probleemwijk, een overbevolkte volkswijk met veel sociale problemen en geweld, waar ook sommige bendes hun basis hebben. Midden in die zone lag een wijds park te verkommeren, een van de weinige groene zones langs de zuidelijke toegang tot de hoofdstad.
De haïtiaanse organisatie FOKAL maakt er een boeiend natuur- en cultuurpark van, in samenwerking met sociale werkers en met de lokale gemeenschap.

Het gebied bestond oorspronkelijk uit vier grote privé-eigendommen van belangrijke families, waaronder de eertijds zo genoemde ‘habitation Leclerc’. De totale oppervlakte bedraagt 17 hectaren.

In juli 2007 werd dit grotendeels beboste gebied uitgeroepen tot domein van openbaar nut, met de bedoeling er een natuurpark en recreatiezone van te maken, met initiatieven voor het behoud en de herwaardering van de natuurlijke hulpbronnen die er te vinden zijn. Tevens wil men er ook werk maken van sociale en culturele initiatieven voor de lokale gemeenschappen. De zone biedt ook perspectieven voor toerisme en wetenschappelijk onderzoek. In samenwerking met sommige overheidsdiensten wordt gewerkt aan voorzieningen zoals water, elektriciteit, gezondheidszorg, en verbetering van educatie.

FOKAL, een lokale haïtiaanse organisatie ontstaan in 1995 onder impuls van Michèle Pierre Louis (oud premier van sept 2008 tot nov 2009) en onder andere gesteund door de stichting Soros, nam het initiatief in handen en startte met de inrichting van het park, op vraag van de overheid. Ze starten met diverse initiatieven van overleg met de plaatselijke bevolking over zaken zoals veiligheid, reinheid, burgerschap, gezondheid. En na de aardbeving kwamen ook thema’s aan bod in verband met natuurrampen, herinnering aan de slachtoffers en herdenkingen, evenals het verwerken van de trauma’s na de catastrofe, voor bij kinderen en jongeren.

De lokale bevolking van de zone is dus sterk betrokken bij het hele project. Op een oppervlakte van ongeveer 2 vierkante kilometer wonen inderdaad meer dan 30.000 mensen, in een gebied dat een soort ring vormt rond het park. De twee eerste jaren van de uitbouw van dit park hebben , dank zij overleg met de lokale wijkverenigingen, heel veel bijgedragen aan de versterking van de gemeenschap en hebben de lokale bevolking de kans gegeven om hun noden kenbaar te maken. Gezondheidszorg bleek de grootste nood te zijn. Zo is FOKAL, in het kader van het mandaat dat het kreeg van de overheid, gestart met twee gemeenschapsprojecten, naast de voorziene projecten voor de uitbouw van het park.

Eind 2010 werd een eerste initiatief opgestart voor toegang tot rechten en tot gezondheid in de zone. Informatie voor en gemeenschappelijk overleg met de bewoners van de zone zorgde voor het oprichten van een gemeentelijk gezondheidsbureau. Er wordt nu vorming gegeven over preventie van de meest voorkomende ziektes en over gezonde voeding. Een student zal ook zijn eindwerk maken over gemeenschapsgezondheid vanuit de ervaring van dit project.

mobiele bibliotheek in Tap Tap die verschillende wijken aandoet
mobiele bibliotheek in Tap Tap die verschillende wijken aandoet

Een tweede initiatief startte in 2011 om werk te maken van het beheer van het afval. Er wordt gewerkt aan een systeem van afvalbeheer in de zone waarbij de lokale organisaties in de zone en de lokale gemeentelijke besturen betrokken zijn. Dit project kreeg ook steun van de Europese Unie.

De initiatieven van het park zelf gingen ook voort.
In één van de woningen van het park is een bibliotheek opgericht om de leescultuur te stimuleren bij de jongeren van de zone en omgeving en om hen toegang te geven tot boeken van diverse aard. Leescultuur is zeer zwak bij de Haïtianen.

De kennis van de rijke fauna en van biodiversiteit is in Haïti nog beperkt en zeer divers van niveau. Men kent sommige groepen vogels en dieren en planten, maar veel verder gaat het niet. Een student van de universiteit heeft recent een onderzoek gevoerd naar de diversiteit van vogels in het park en onderscheid gemaakt tussen enerzijds de sedentaire soorten en anderzijds de migratievogels. Bedoeling is van de namen van de vogels beter kenbaar te maken voor het publiek en respect te stimuleren voor de bestaande fauna en flora. Dus eigenlijk een initiatief van milieubewustwording.

Een evaluatie uitgevoerd in 2013 toonde aan dat het project van FOKAL in de zone een belangrijke invloed heeft op de inwoners van de wijk. De aanpak van afvalverwerking en reinheid heeft gezorgd voor een verandering in houding en mentaliteit van de mensen. Ze voelen zich zelf meer verantwoordelijk voor hun omgeving, en voor elkaar.

Dit initiatief kreeg steun van diverse bronnen : de Europese Unie voor de afvalverwerking, de Franse ontwikkelingssamenwerking; ministerie van gezondheid en ook van openbare werken van Haïti.

Na vier jaar is de zone uitgegroeid tot een mooi en interessant park dat tegelijk een ‘memorial’ is voor de vele slachtoffers van de aardbeving van 12 januari 2010. Het is open voor het publiek. Enkele gidsen begeleiden de bezoekers die op die manier een reis maken tussen de geschiedenis van de site en de symboliek die er van uitgaat. Het park is gelegen in de wijk Martissant 23, is alle dagen open van 10u tot 15u, behalve op maandag. In het weekend enkel op afspraak.

Greet Schaumans (op basis van documentatie FOKAL)
2 april 2015

Meer artikels uit deze rubriek