Vlaams Haïti Overleg

Op 12 maart had ik een gaatje kunnen reserveren in de drukke agenda van Sophie Vangheel tussen een reis naar Haïti en de Filipijnen in. De bedoeling was een interview, maar het werd eerder een gesprek waarbij we als een helikopter over het jonge leven van Sophie vlogen, over haar bruisend leven als mama en echtgenote van een succesvolle ondernemer en hoe ze vervulling zocht en vindt in het goede doelendepartement van deze wereld. Een leven dat liep en loopt als een HStrein, dat ik u hierbij ook boeiend hoop te serveren.

Onderwijs is voor Haïtiaanse ouders een erg belangrijk goed. Ondanks de magere inkomsten uit de landbouw en de informele straathandel, wellicht de twee belangrijkste beroepsactiviteiten in Haïti wordt veel geld gespendeerd om kinderen te laten school lopen of verder te laten studeren. De mensen zien het als de sleutel die veel deuren kan openen, vooral die op een waardig leven, weg uit de armoede. Het is dan ook verschrikkelijk dat die inspanningen in veel te weinig gevallen tot een positief resultaat leiden omdat de leerkrachten met te weinig zijn en onvoldoende of niet opgeleid zijn om de capaciteiten van de kinderen te laten ontbolsteren. Ook de overheid slaagt er niet in de hervormingen die al in de jaren ’80 werden beslist echt uit te voeren. Frans, een vreemde taal voor de Haïtianen, blijft nog teveel een slechte vertrekbasis voor het onderwijs. Voor veel afgestudeerden is in het onderwijs stappen, één van de zeldzame tewerkstellingskansen die gretig aangegrepen worden. Zuster Angèle, samen met veel Vlaamse Scheutisten en vrijwilligers leverden een bijdrage tot kwaliteitsverbetering en ijverden vooral voor een onderwijs in de eigen taal: het Creools dat zich alleen maar kan veralgemenen in de toekomst. Geniet van ons interview.

Piet Van Kampen leefde en werkte als Scheutist een halve eeuw in Haïti. Hij begon als ‘bouwbroeder’ en liet zijn atelier ten dienste van confraters en mensen in het bisdom Hinche uitgroeien tot een goeddraaiend KMO-tje (kleine en middelgrote onderneming) van deze departementale hoofdstad en omgeving. Hij verlegde meer dan één keitje in de Samana-rivier of beter nog, het waren enkele rotsblokken in de Gouyamouc.

Jules Van Looveren werkte ruim 24 jaar in Haïti als pater van Scheut. Intussen is hij al langer terug in België, 28 jaar om precies te zijn. Zijn interesse in de tumultueuze ontwikkelingen in Haïti en vooral zijn groot hart voor de Haïtiaanse mensen doofde nooit. In dit interview proberen we zijn ervaringen, zijn denken over en zijn gevoel voor Haïti te delen met onze lezers.

In Haïti, in het Departement van het Noordoosten, heeft Broederlijk Delen verschillende partnerorganisaties. Eén daarvan is het “Sant Kiltirel pou Devlopman Karis” (Cultureel Centrum voor de Ontwikkeling van Carice) of SKDK. SKDK werkt heel consequent met de lokale basisorganisaties. Eén van die basisorganisaties is het Mouvman Fanm Peyizan Karis (Beweging van Boerinnen van Carice) of MFPK. En binnen MFPK zijn er heel wat vrouwengroepen. Eén van die groepen runt een stockagecentrum, het Sant Katerin Flon of Centrum Catherine Flon. We hadden een gesprek met Jacqueline Sylfrard Phylidor (of man Mida voor de vrienden). Ze is 54 jaar en coördinatrice van het Centrum Catherine Flon in Carice.

Wie Haïti en zijn ontwikkelingen, vaak verwikkelingen, volgt, wordt daar niet altijd vrolijk van. Dat beperkt groepje van machtige families, dat uiteindelijk alles aanstuurt in Haïti, al dan niet onder invloed van andere machtige mensen in de internationale economisch-politieke wereld, maakt het leven van veel mensen tot een hel. Soms hoop ik, toegegeven zeer onchristelijk, dat zijzelf eens hard zullen branden om het Haïtiaanse volk echt te laten leven. Maar dan wordt die duistere gedachte ook wel eens weggebrand als je geëngageerde Haïtianen zoals ene Francesca Theosmy ontmoet voor een goed gesprek.

In januari 2010 verwoest een aardbeving Haïti en veroorzaakt 230.000 doden. Drie jaar later is de heropbouw mislukt en heeft de internationale hulp zijn belofte niet gehouden. Het is de vaststelling gemaakt door Raoul Peck in een ontluisterende documentaire. Arte Magazine had een onderhoud met een woedende cineast.

We vroegen dokter Gueilledana Paul, in navolging van de gruwelijke aardbeving in Haïti, hoe zij deze ramp als medisch personeel heeft beleefd en wat haar visie is als dokter op de organisatie van de eerste buitenlandse hulp en de situatie nu.

Sinds hij Haïti heeft verlaten – of werd hij “ontvoerd”? – en onderdak heeft gevonden in Zuid-Afrika, heeft de gewezen Haïtiaanse president zich op de achtergrond gehouden en de openbaarheid gemeden. De interviews die hij sindsdien heeft gegeven, zijn op één hand te tellen. Omdat we in dit nummer al met de vierde aflevering van ons historisch dossier “De Aristide-factor” uitpakken, leek het ons aangewezen u fragmenten uit één van die schaarse interviews aan te bieden.

Theater, het is niet meteen de eerste cultuurvorm die met Haïti geassocieerd wordt. Bekender zijn voor ons de schrijvers, de schilders, de filmmakers, de muzikanten of de beeldhouwers. Verwonderlijk toch hoe rijk en divers het culturele patrimonium van het armste land van het noordelijke halfrond wel is.