Vlaams Haïti Overleg

In december 2015 vond in Parijs de 21ste klimaatconferentie van de Verenigde Naties plaats. Er werden nieuwe akkoorden gesloten met als belangrijkste doel oplossingen te vinden om de opwarming van de aarde te beperken tot 2 graden. Maar terwijl er nog maar eens onderhandeld werd over de toekomst van onze planeet, betalen sommige landen nu reeds de tol van de klimaatveranderingen, zoals Haïti, dat alleen al omwille van zijn geografische ligging kwetsbaar is. In afwachting van echte oplossingen van de kant van de regering en van publieke instanties, heeft de Haïtiaanse civiele maatschappij reeds geprobeerd om duurzame aanpassingen te ontwerpen.

Op 8 september 2015 vertrok een Duitse cargoboot met de eerste bio-bananen uit de haven van Cap Haïtien richting Hamburg, Duitsland. De uitbouw van de bananenindustrie voor export was een plan waar al jaren over nagedacht werd. Het kreeg uiteindelijk vorm in september 2013 en ongeveer een jaar later werd in Trou du Nord, in het Noordoosten, gestart met de aanleg van de eerste 400 ha van een bananenplantage die in totaal tot 1.000 ha zou moeten uitgroeien. In september 2015 werden de eerste bananen geoogst.

Martissant, in het zuiden van de hoofdstad Port-au-Prince, is al sinds halfweg de jaren 2000 een probleemwijk, een overbevolkte volkswijk met veel sociale problemen en geweld, waar ook sommige bendes hun basis hebben. Midden in die zone lag een wijds park te verkommeren, een van de weinige groene zones langs de zuidelijke toegang tot de hoofdstad.
De haïtiaanse organisatie FOKAL maakt er een boeiend natuur- en cultuurpark van, in samenwerking met sociale werkers en met de lokale gemeenschap.

In Haïti, in het Departement van het Noordoosten, heeft Broederlijk Delen verschillende partnerorganisaties. Eén daarvan is het “Sant Kiltirel pou Devlopman Karis” (Cultureel Centrum voor de Ontwikkeling van Carice) of SKDK. SKDK werkt heel consequent met de lokale basisorganisaties. Eén van die basisorganisaties is het Mouvman Fanm Peyizan Karis (Beweging van Boerinnen van Carice) of MFPK. En binnen MFPK zijn er heel wat vrouwengroepen. Eén van die groepen runt een stockagecentrum, het Sant Katerin Flon of Centrum Catherine Flon. We hadden een gesprek met Jacqueline Sylfrard Phylidor (of man Mida voor de vrienden). Ze is 54 jaar en coördinatrice van het Centrum Catherine Flon in Carice.

Bonnet-Casson Alban maakte in 2005 als eindwerk aan het Franse Institut de Formation et d’Appui aux Initiatives de Développement (IFAID) een evaluatie van het project “Valorisatie van twee heuvelmeren”, waarin hij zelf van 2003 tot 2005 tewerkgesteld was als vrijwilliger van het Association Française des Volontaires de Progrès (AFVP) bij de boerenbeweging Mouvman Peyzan Papay (MPP) in het kader van het programma Steun aan de Voedselzekerheid gefinancierd door de Europese Unie via de Belgische NGO Protos.

Dit is een kans om te werken aan een NIEUW HAITI, zegden een aantal lokale organisaties nadat ze waren bekomen van de verbijstering na de aardbeving en moedig het werk terug opnamen. Vier jaar later is er ontgoocheling, in de beloofde massale hulp, in de aanpak van de heropbouw vooral, en in het feit dat er nog maar weinig terechtkwam van goed beleid in het land. Toch kon ik tijdens mijn recent bezoek vaststellen dat de organisaties en hun leiders ondanks alles blijven doorzetten. Ze hebben ook geen andere keuze dan te blijven ijveren voor een beter leven voor hun volk. ‘Chapo ba’ voor al die lokale mensen en organisaties die niet opgeven, ook niet nu de massa van hulporganisaties wegtrekt. Hieronder mijn indrukken over veel diverse aspecten.

Tijdens het droge seizoen in Haïti valt er 6 maanden lang geen druppel water. Het regenwater dat gedurende het regenseizoen valt, kan tienmaal in de behoeften van de bevolking voorzien. Jammer genoeg stroomt de grootste hoeveelheid van het water echter naar de oceaan. Slechts 10 % wordt gebruikt voor irrigatie en consumptie. Broeder Francklin Armand, stichter van de orde van de Broeders en Zusters van de Incarnatie, toonde zich de laatste jaren een voorloper in het propageren van de heuvelmeren, een relatief eenvoudige techniek om het regenwater op te slaan.

In Haïti is de voedselvoorziening de laatste decennia fel achteruit gegaan, de zelfvoorziening ligt nu tussen 40 en 45%. Voor melk is die zelfvoorzieningsgraad nog lager. In de zones van grote verse melkproductie, Cap Haïtien, les Cayes en Léogane zou locaal geproduceerde melk tussen 30 en 45% van de familieconsumptie uitmaken, de rest wordt ingevoerd. In andere streken en in Port-au-Prince is de consumptie van verse melk verwaarloosbaar, wegens niet beschikbaar en wordt vooral ingevoerde gecondenseerde melk verbruikt. Melk is in Haïti dus een schaarse, nochtans begeerde voedingscomponent. Het gemiddeld verbruik per familie en per dag zou niet meer dan 45 gram bedragen. In een land als Jamaica is dat 200 gram, het gemiddelde wereldverbruik ligt op 107 liter per persoon.

De Haïtiaanse Madam Sara’s, steunpilaren van de Haïtiaanse economie, werden al vereeuwigd in talloze schilderijen. In opdracht van Cordaid en IS Academy schreef Talitha STAM, antropologe en journaliste, nu ook een studie over hen. Zij deed het veldwerk gedurende 8 weken tussen augustus en november 2012, ondervroeg daarbij 163 Madam Sara’s en maakt een case study van drie van hen. De volledige tekst van de studie, in het Engels, is te vinden op: http://www.cordaid.org/en/publications/gardens-markets/. Deze studie moet bijdragen tot empowerment van deze moedige vrouwen. Hierna volgt een samenvatting.

Het jaar 2012 was een opeenvolging van rampen voor de landbouw in Haïti. Twee ongewone droogteperiodes, twee orkanen – Isaac op 24 augustus en Sandy op 24 et 25 oktober – en overstromingen hebben de oogsten zwaar aangetast. Zo staat in het rapport dat CNSA (Coordination Nationale de la Sécurité Alimentaire) onlangs publiceerde.