Actueel december 2019

Sinds 15 september is Haïti een ‘peyi lók’ (land op slot). Alles is er geblokkeerd. De scholen blijven dicht. Winkels, banken en bedrijven zijn veelal gesloten. Ziekenhuizen hebben geen medicatie. Vrijwel iedereen wil dat president Jovenel Moïse opstapt, maar deze laatste klampt zich vast aan de macht. Er is zo goed als geen brandstof meer en de weinige die er nog is wordt tegen woekerprijzen op de zwarte markt verkocht. Gewapende bendes dicteren hun wetten en de persvrijheid wordt bedreigd.

Op politiek vlak staan de regeringspartijen en de oppositie lijnrecht tegenover elkaar. Er is geen compromis mogelijk. President Jovenel Moïse roept op tot dialoog, maar er is niemand meer die nog met hem wil praten. Al maanden zijn er protesten en betogingen die zijn vertrek eisen. Nadat aan het licht kwam dat hij betrokken was bij de grootschalige fraude met geld van het PetroCaribe fonds, heeft hij alle geloofwaardigheid verloren. Daarbij komt nog dat het heersende regime verdacht wordt van medeplichtigheid bij de bloedbaden in La Saline en Bel Air, twee wijken van Port-au-Prince.

Tot op heden blijft Jovenel Moïse weigeren om op te stappen. Zijn positie is vrijwel onhoudbaar. Om zijn eigen veiligheid te garanderen doet hij beroep op een buitenlandse firma. Dat is niet nieuw. Ook de voormalige presidenten Aristide, Préval en Martelly engageerden buitenlandse veiligheidsagenten om hun persoonlijke veiligheid te garanderen. De publieke opinie wil vooral weten hoeveel dit allemaal kost. Volgens sommige bronnen zou Jovenel Moïse aan verschillende buitenlandse veiligheidsagenten 3 500 Amerikaanse dollar per dag betalen. Daarnaast zou hij voor zijn persoonlijke veiligheid 14 gepantserde voertuigen gekocht hebben voor een bedrag van 2,5 miljoen Amerikaanse dollar.

Onveiligheid

De president kan zich laten beveiligen door een buitenlandse firma, de gewone Haïtiaan heeft die mogelijkheid niet. Hij moet zien te overleven in een klimaat van onveiligheid. Sinds de ‘peyi lòk’ is er een toename van de criminaliteit. Gewapende bendes en bandieten bepalen wat er gebeurt. Overal in het land hebben ze wegblokkades opgeworpen met brandende autobanden, omgehakte bomen, rotsen, greppels, omgekantelde vrachtwagens… Er is geen doorkomen aan. Tenzij men betaalt. De bendes beslissen wie mag passeren en wie niet. Veel mensen gaan noodgedwongen te voet of blijven zoveel mogelijk binnen. Elke dag is er wel een andere zone die getroffen wordt en dit leidt tot onzekerheid omdat het op voorhand niet te voorzien is waar de bendes zullen toeslaan.

Het geweld eist ook veel dodelijke slachtoffers, zowel langs de kant van de bendes als aan de kant van de politie. Daarnaast worden ook veel onschuldige burgers gedood of verwond.

In de hoofdstad hangt er een voortdurende spanning in de lucht. De angst wordt aangewakkerd door het onophoudelijke en verontrustende geluid van geweerschoten.
Mensenrechtenorganisaties klagen dit aan en zien met lede ogen toe hoe de situatie verslechtert.

De autoriteiten tonen een flagrante incompetentie. Ze zijn niet in staat om de interne orde te handhaven en de veiligheid van de bevolking te garanderen.
Volgens de Nationale commissie voor ontwapening circuleren er naar schatting 500 000 illegale wapens in Haïti. In november werd er iemand onderschept op de luchthaven van Port-au-Prince die verschillende wapens het land wou binnensmokkelen. Het valt aan te nemen dat vele wapensmokkelaars nooit worden gevat. De wapens vinden hun weg naar de bendes.

De commissie voor ontwapening registreerde in 2019 bijna 100 gewapende bendes die in Haïti actief zijn.

Persvrijheid bedreigd

Op 25 september werd de privéwoning van de journaliste Liliane Pierre-Paul door tientallen gewapende personen aangevallen. Ze probeerden de woning in brand te steken. Dat lukte niet. Niemand van de familie van de journaliste raakte gewond.

Op 10 oktober werd de journaliste Néhémie Joseph vermoord. De weken voor haar dood werd ze bedreigd door enkele verkozenen, die nauwe banden hebben met de machthebbers. Het is al de derde moord van een journalist in anderhalf jaar. De veiligheid van de journalisten is niet langer gegarandeerd, stelt de Haïtiaanse vereniging van journalisten. Sinds 15 september kregen meer dan 50 journalisten te maken met geweld en doodsbedreigingen.

Amnesty veroordeelt politiegeweld

Amnesty International eist een snel en grondig onderzoek naar het gewelddadig optreden van de politie tegen betogers die het vertrek van de president eisen. Amnesty dringt er bij Jovenel Moïse op aan dat hij maatregelen neemt, zodat betogers niet langer hun leven op het spel moeten zetten als ze betogen tegen zijn regime. Amnesty veroordeelt het feit dat politieagenten tijdens betogingen echte kogels afvuren op de manifestanten. De mensenrechtenorganisatie beschikt over filmbeelden waarop te zien is dat politieagenten met semiautomatische wapens schieten op betogers. Tussen 16 september en 17 oktober stierven 35 mensen tijdens betogingen tegen het regime, waarvan er 9 omkwamen door politiegeweld. Het lijkt erop dat de machthebbers oorlog voeren tegen de bevolking.

Scholen bleven dicht

Sinds 15 september bleven de meeste scholen dicht omwille van de gespannen situatie. Zo’n twee miljoen kinderen konden niet naar school.
In juni eindigde het vorig schooljaar ook al chaotisch omdat er toen hevige protesten waren, waarbij het vertrek van president Jovenel Moïse werd geëist. Veel ouders hielden hun kinderen thuis uit angst voor de situatie van onveiligheid.
Op 2 december openden enkele scholen voorzichtig hun deuren. Het lijkt erop dat de scholen hun activiteiten hernemen, maar de situatie blijft gespannen en onvoorspelbaar.

Humanitaire crisis

Door de ‘peyi lòk’ verergerden de al precaire omstandigheden waarin vele Haïtianen moeten overleven. Veel mensen hebben dringend nood aan voedsel, drinkbaar water en basisbenodigdheden. Vooral in de hoofdstad is er gebrek aan drinkwater en propaangas. Er zijn lange wachtrijen aan winkels die deze producten nog aanbieden.
Veel winkels en supermarkten werden geplunderd door gewapende bendes. De bandieten schrikken er niet voor terug om de geplunderde handelszaken in brand te steken.
De weinige vrachtwagens die nog voedsel vervoeren, worden tegengehouden aan de wegblokkades. Tijdens het oogstseizoen van de voorbije maanden konden landbouwproducten niet vervoerd worden. De situatie is schrijnend. Mensen leven in een permanente nachtmerrie.

Gezondheidszorg

De Organisatie van de Publieke Gezondheidszorg van Haïti is ongerust over de nefaste gevolgen die de sociopolitieke en economische toestand heeft op de gezondheid en het dagelijks leven van de bevolking. Er is geen vooruitgang. De organisatie roept op om het recht op leven te respecteren en het recht van zieken op het ontvangen van alle noodzakelijke zorgen.
De organisatie roept betogers op de instellingen te respecteren die in dienst staan van de bevolking zoals hospitalen en gezondheidscentra. Door de ‘peyi lòk’ heeft het medisch personeel het moeilijk om zich te verplaatsen

De internationale gemeenschap

Op internationaal vlak wordt de Haïtiaanse crisis doodgezwegen. Op vraag van de Dominicaanse Republiek vond er op 3 oktober een informele bijeenkomst achter gesloten deuren plaats van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties in New York. Na de bijeenkomst werd er geen resolutie goedgekeurd, waarbij de Veiligheidsraad zich engageerde. Diplomaten zeiden dat er geen positie wordt ingenomen in verband met de Haïtiaanse crisis.
De Dominicaanse regering is ongerust over de situatie in haar buurland. Ze vreest voor negatieve gevolgen.

In een verklaring dringt de Veiligheidsraad erop aan dat de politieke, sociale en economische actoren van Haïti zich engageren om te dialogeren met als doel een regering te vormen die het Haïtiaanse volk dient. In Haïti werd de verklaring van de Veiligheidsraad gezien als een steunbetuiging aan de huidige machthebbers.

Op 20 november werd er betoogd toen de Amerikaanse ambassadrice bij de Verenigde Naties, Kelly Craft, een bezoek bracht aan Haïti. Haar bezoek had als doel om de steun van de Verenigde Staten uit te drukken voor een toekomstig Haïti dat vreedzamer, veiliger, welvarender en democratischer zou moeten worden. De betogers interpreteerden haar bezoek als een steunbetuiging aan president Jovenel Moïse. Ze riepen dat er al te veel bloed werd vergoten en dat Jovenel Moïse moet opstappen.

Het Europese parlement veroordeelde eind november het politiegeweld tegenover vreedzame betogers. De Haïtiaanse autoriteiten moeten het recht respecteren van het volk om vrij en vreedzaam te betogen. Het Europees parlement drukt zijn steun uit aan het volk dat zich verzet tegen de corruptie en de straffeloosheid.

Frankrijk raadt reizen naar Haïti af

Het Frans ministerie van Buitenlandse Zaken raadt reizen naar Haïti af, nadat op 24 oktober een Frans koppel vermoord werd. Het echtpaar was voor de eerste keer op bezoek in Haïti. Ze zouden voor het eerst een kind zien, waarvoor ze enkele jaren geleden een adoptieprocedure hadden opgestart. Volgens de eerste vaststellingen zouden ze gedood zijn tijdens een gewapende overval die uit de hand liep.

Overstromingen en een lichte aardbeving

Tijdens de nacht van 18 september zorgden onweersbuien voor overstromingen in Petit-Goâve. Daarbij vielen 2 doden en 5 personen werden vermist. Ongeveer 5000 mensen werden getroffen.
In Gonaïves waren er op 25 september overstromingen. Hulpgoederen geraakten moeilijk ter plaatse omwille van de toestand van ‘peyi lòk’.
In het zuiden van Haïti was er in september een aardbeving van 4.6 op de schaal van Richter. Gelukkig viel er geen enkel slachtoffer te betreuren en was er geen materiële schade.