Auteur: Bart Van Malderen
Het gaat in Haïti van kwaad naar erger. Er worden nog steeds mensen gekidnapt, meisjes en vrouwen verkracht, politieagenten vermoord. Sinds de moord op de facto president Moïse, op 7 juli 2021, wordt het land geleid door de facto eerste minister Ariel Henry. De machthebbers slagen er niet in om iets te verwezenlijken. Het geweld neemt alleen maar toe. Rivaliserende bendes vechten om de controle over bepaalde wijken. Burgers nemen het recht in eigen handen en gaan over tot lynchpartijen van vermoedelijke bendeleden. De helft van de bevolking kampt met honger. En of dit alles nog niet genoeg is, was er een aardbeving en waren er overstromingen na hevige onweders.
Op 23 en 24 mei werd door de Hoge Raad van de Transitie, die op 6 februari werd geïnstalleerd door de de facto regering van Ariel Henry, een forum georganiseerd over publieke veiligheid. Onmiddellijk waren er negatieve reacties op dit initiatief. Sommigen vonden dat over veiligheid niet in het openbaar moet worden gedebatteerd. Een voormalig legerkolonel zei dat het een misleidend maneuver was, bedoeld om te lachen met de bevolking. Het bureau dat het akkoord van 30 augustus 2021 opvolgt, beter gekend als het akkoord van Montana, vindt dat het forum een valse zet is om de mensen te laten geloven dat er iets in beweging gaat komen, terwijl de de facto regering niets anders doet dan zich vastklampen aan de macht. In tijden van een algemene crisis maakt de organisatie van zo’n forum de incompetentie en de onbekwaamheid van de machthebbers alleen maar duidelijker.
Er is geen enkele vooruitgang en geen enkele evolutie vast te stellen door de Hoge Raad van de Transitie, die de veiligheid in het land moet garanderen. Integendeel, het zijn de autoriteiten die mee werken bij de bevoorrading van de bendes met geld en wapens. Velen vinden het initiatief pure demagogie is. De politieke partij OPL beschouwt het als tijdverlies, ze betreurt het feit dat hier veel geld aan besteed wordt en ze noemt het een politieke maskerade. Anderen spreken van een slag in het water. Het platform van de Haïtiaanse mensenrechtenorganisaties zegt dat de unilaterale instelling van de Hoge Raad van de Transitie de sociaal-politieke crisis in Haïti nog kan verergeren.
Bendegeweld
Al vele maanden controleren gewapende bendes meerdere wijken van Port-au-Prince. Ze doen dit in een klimaat van straffeloosheid. Ook in veel departementen, vooral dan in de Artibonite, zwaaien zij de plak. Ze kidnappen, verkrachten en doden. De Hoge commissaris van de mensenrechten van de Verenigde Naties maakte bekend dat alleen al in de maand april meer dan 600 mensen werden gedood tijdens een nieuwe opstoot van extreem geweld in verschillende wijken van de hoofdstad. Tijdens het eerste trimester van dit jaar nam het geweld met 28% toe in vergelijking met het laatste trimester van 2022.
Politieagenten gedood
In mei werd er nog maar eens een politieagent gedood en werden twee gepantserde voertuigen van de politie in brand gestoken met Molotov cocktails. De Nationale Politie van Haïti verklaarde dat deze criminele daad niet onbestraft zal blijven. De agenten moeten de rangen sluiten in de strijd tegen de gewapende bendes en zich niet laten intimideren. De politie herhaalt dat ze vastberaden is om alle gewapende bendes, die verspreid zijn over het hele land, te ontmantelen.
Toch blijven gewapende bendes overal terreur zaaien. Ze vermoorden honderden mensen. Soms sluiten ze mensen op in hun huizen die ze nadien in brand steken. Anderen worden doodgeschoten.
Volgens het rapport van een mensenrechtenorganisatie werden 84 politieagenten gedood tussen juli 2021 en april 2023, tijdens de 21 maand dat de de facto regering van Ariel Henry aan de macht is. Gemiddeld worden er elke maand 4 politieagenten gedood. Sommige van hen worden op een gruwelijke manier om het leven gebracht. Video’s van de executie van agenten worden gepost op sociale media door criminelen die straffeloos kunnen handelen.
In de zone van de hoofdstad waar de Nationale Academie van de Politie, de Nationale School van de Politie en de School van de Magistratuur gevestigd zijn, zaaien gewapende bandieten al maandenlang terreur. Zo werd de directeur van de Nationale Academie van de Politie gedood door kogels van de criminelen.
Burgers tegen gewapende bendes
Een deel van de bevolking organiseert zich in burgerwachten die optreden tegen de bandieten. Zo werden meer dan 200 vermoedelijke bandieten en bendeleden gedood, verspreid over het hele land. De beweging van burgers die weerstand bieden tegen de gewapende bendes en het recht in eigen handen nemen is een fenomeen van de laatste maanden. De mensen zijn het beu geterroriseerd en verplicht te worden om have en goed achter te laten en elders een nieuw onderkomen te zoeken.
De verzetsbeweging van de burgers, genaamd Bwa Kale, treedt hard op tegen vermoedelijke bandieten. Ze worden vaak gelyncht en levend in brand gestoken. Gevreesd wordt dat de gewapende bendes terugslaan op een nog gewelddadigere manier.
Kidnappings op zee
De Haïtiaanse kustwacht maakte in juni bekend dat één persoon gedood werd en een 50 tal anderen gekidnapt en opgesloten werden, nadat 4 boten door piraten overvallen werden. Omwille van het steeds toenemend geweld kozen steeds meer reizigers en handelaars ervoor om zich via de zee van de ene plaats naar de andere te begeven. Dit is niet langer een veilige optie. De gewapende bendes opereren ook op zee, waar ze kidnappen, stelen en vernielen. Er wordt gevraagd aan de nationale politie om meer te patrouilleren en samen te werken met de kustwacht om een einde te maken aan de piraterij.
Algemene hongersnood
Op 29 mei publiceerde de Organisatie van de Verenigde Naties voor Voedsel en Landbouw, de FAO, en het Wereldvoedselprogramma een rapport waarin gewezen wordt op de toenemende hongersnood in Haïti en in drie Afrikaanse landen: Burkina Faso, Mali en Soedan. Het klimaat van terreur en de criminaliteit verergeren in deze landen de toenemende voedselonzekerheid.
Er is dringend humanitaire hulp nodig. De moeilijkheden hierbij zijn de onveiligheid en het feit dat mensen en goederen niet vrij kunnen circuleren.
Het rapport waarschuwt dat de voedselonzekerheid en de honger nog gaan toenemen als de gewapende conflicten, de extreme klimaatveranderingen en de economische schokgolven meer en meer plaatselijke gemeenschappen gaan treffen.
Op de website van de Nationale Coördinatie van de Voedselzekerheid staat dat 4,9 miljoen Haïtianen, of zowat de helft van de bevolking dringend nood heeft aan humanitaire hulp. Deze precaire situatie op het vlak van de voedselzekerheid wordt veroorzaakt door de stijgende voedselprijzen, de toegenomen waardevermindering van de gourde tegenover de Amerikaanse dollar (1 US Dollar = 137,767 HTG op 6 juli 2023 tegenover 114,311 HTG op 6 juli 2022) en het bendegeweld dat meer en meer economische activiteiten lamlegt.
Overstromingen
Op 2 en 3 juni waren er hevige onweders. De civiele bescherming telde 51 doden, 18 vermiste personen en 140 gewonden. Ongeveer 31 600 huizen liepen onder water en bijna 40 000 families verloren alles. Langsheen de kust kwamen 3 mensen om toen een overvolle boot zonk. Een twintigtal mensen kon worden gered. Heel wat signalisatiemateriaal voor de scheepvaart raakte beschadigd of werd meegesleurd door de overstromingen.
In verschillende gemeenten van de Plateau Central werden landbouwgewassen vernield en kwam er vee om. Ook elders werden velden vernield. Veel plattelandswegen werden beschadigd. Plantages van bananen gingen verloren. Daarnaast liepen veel velden met bonen schade op.
De mensenrechtenorganisatie RNDDH hekelde het gedrag van de autoriteiten die alleen maar vage beloftes doen en gewoon de schade opmeten in plaats van maatregelen te nemen die anticiperen op toekomstige natuurrampen zodat de schade kan worden beperkt.
De autoriteiten worden ook opgeroepen om de slachtoffers van de overstromingen te helpen en erop toe te zien dat ze voedsel, onderdak en medische zorgen krijgen.
Aardbeving
In de vroege ochtend van dinsdag 6 juni was er in het departement Grande Anse een aardbeving met een kracht van 5,5 op de schaal van Richter. Twee zusjes van 2 en 6 jaar en 2 andere personen raakten bedolven onder het puin toen hun huis instortte. Daarnaast waren er 36 gewonden die naar het ziekenhuis werden gebracht.
De ingenieur-geoloog riep de bevolking op om woningen te bouwen die bestand zijn tegen aardschokken. Verder riep hij de autoriteiten op om werk te maken van de sensibilisering en vorming van de bevolking zodat ze duidelijk weten hoe ze moeten reageren voor, tijdens en na een aardbeving.
Cassave immaterieel erfgoed?
Nadat de ‘soup joumou’ in december 2021 opgenomen werd in de lijst van cultureel immaterieel erfgoed van de mensheid, werd op 31 maart van dit jaar een dossier ingediend bij de Verenigde Naties om de cassave op te nemen in de lijst van cultureel immaterieel erfgoed van de mensheid. In december 2024 vernemen we het resultaat.
MPP 50 jaar
De ‘Mouvman peyizan Papay’ of MPP werd opgericht in maart 1973 en viert dit jaar haar 50 ste verjaardag. De organisatie zet zich in voor de boerenbevolking. Ze vormde meerdere generaties van landbouwers. Ze verdedigt het recht op soevereiniteit van Haïti en de vrijheid van het Haïtiaanse volk. De stichter van de MPP, Chavannes Jean-Baptiste riep op tot een nationaal reveil en een uitweg uit de crisis waarin Haïti zich bevindt. Hij hekelde de de facto regering van Ariel Henry die weigert om van de lokale landbouw een prioriteit te maken. In het verleden dekte de lokale landbouw 80% van de behoeften aan voedsel. Vandaag is dat cijfer gezakt tot minder dan 20%. De MPP blijft zich inzetten voor voedselsoevereiniteit in Haïti. Ze promoot de nationale landbouwproducten en is voorstander van natuurlijke meststoffen.
Oproepen tot meer veiligheid
De journalisten roepen de de facto regering op om werk te maken van de nationale veiligheid. Het gedrag van de regering is onaanvaardbaar. Er is een totale afwezigheid van de autoriteiten.
Ook de onderwijzers klagen over de moeilijke omstandigheden waarin zij moeten werken. Het klimaat van terreur van gewapende bendes leidt ertoe dat de scholen niet normaal kunnen functioneren. Ook scholen werden al overvallen en beroofd.
Toekomst
De secretaris generaal van de Verenigde Naties, António Gutierres stuurt aan op een robuuste internationale politiemacht die een einde kan maken aan het geweld van de gewapende bendes.