Auteur: La Commission Episcopale Nationale Justice et Paix – Haiti (Nationale Bisschoppelijke Commissie Rechtvaardigheid en Vrede). Vertaling: Rhoddy Petit
Dit is het trimestrieel rapport nr. 83 (april-juni 2022) van de Nationale Commissie Rechtvaardigheid en Vrede onder het motto ‘andere politieke praktijken zijn noodzakelijk’. Het rapport bestaat uit een open brief, een opsomming van geregistreerde misdaden en de bevindingen en aanbevelingen aan het beleid. De vertaling slaat op het eerste en het laatste deel van het rapport.
Open brief aan de uitvoerende, wetgevende, gerechtelijke en politionele autoriteiten van het land
De Nationale Bisschoppelijke Commissie voor Gerechtigheid en Vrede, samen met de Commissie voor Gerechtigheid en Vrede van het Aartsbisdom Port-au-Prince, begroet u met respect!
Met dit 83e observatieverslag over geweld en criminaliteit in het grootstedelijk gebied van Port-au-Prince wil de commissie de aandacht van nationale functionarissen, evenals de nationale en internationale gemeenschap, vestigen op het geweld, de misdaden, de bloedbaden en de moorden die de afgelopen maanden hebben plaatsgevonden in de 7 gemeenten die deel uitmaken van het grootstedelijk gebied van onze hoofdstad, volgens de informatie verzameld met de beperkte middelen waarover de Commissie beschikt.
In de periode van april tot juni 2022 maakte de hoofdstad van het land een periode van veel geweld door. De maand april werd gekenmerkt door een intense strijd tussen bendes om meer grondgebied te controleren. Ondertussen waren er momenten van intense gevechten tussen de bendes 400 Mawozo en Chen mechan en bondgenoten. De bevolking die in de vlakte (Plaine du Cul de Sac) woont, is daar het grootste slachtoffer van.
De maand juni eindigde met de bestorming van het justitiepaleis aan de Bicentenairelaan door de bende Village de Dieu. Ook al beweerden de hoogste autoriteiten van het land achteraf dat er niets was gebeurd van wat de pers daarover had gecommuniceerd. Maar het gaat niet alleen om de pers: ook justitie wordt door deze claim aangeklaagd, omdat het het gerechtsgebouw aan de bandieten zou hebben overgelaten, of het heeft leugens verspreid.
Dit alles kan dienen als illustratie voor de praktijken van de politici die het land besturen. De Commissie heeft het niet alleen over degenen die regeren. De Commissie nodigt iedereen die politieke macht nastreeft uit om hun praktijken te onderzoeken die tot de dood leiden en geen leven voor de natie inhouden.
De Commissie is niet van plan een lezing te geven. Het merkt echter op dat, als ethiek zijn plaats niet vindt in politieke praktijken, er niets positiefs mogelijk is. Zo gaat de Commissie in haar voorstellen achtereenvolgens in op:
- Politici, mannen en vrouwen;
- De Hoge Autoriteiten van het land;
- De politie en openbare veiligheidsfunctionarissen;
- Alle burgers van het land;
- De internationale gemeenschap, in het bijzonder de leden van de CORE-groep.
Het waarborgen van de veiligheid van de bevolking vereist dat het beleid voorziet in budgettaire middelen voor het werk van de politie. Maar het waarborgen van de veiligheid vereist ook dat de politiek dringend een reeks overheidsbeleidsmaatregelen uitvoert om de levensomstandigheden van de armsten in dit land te verbeteren. De bevolking kan niet langer wachten. Te veel ellende maakt de bevolking het slachtoffer van allerlei populistische voorstellen van mensen die de macht proberen te grijpen door middel van valse beloftes, die slechts tot teleurstelling leiden. De Commissie hoopt dat HAÏTI en zijn kinderen in staat zullen zijn om te LEVEN.
Ondertekend door:
Madame Jocelyne COLAS Monsieur Joel Joseph
Directrice nationale Secrétaire général
De Commissie heet u welkom en dankt u voor het onthaal dat u aan dit verslag zult geven.
Wat onze aandacht trekt in dit kwartaal
Het hoge aantal moorden gedurende deze 3 maanden illustreert duidelijk het geweld dat heerst in het grootstedelijk gebied in zijn meest wrede vorm. De moorden op gewone mensen die een leven in vrede zoeken, zijn toegenomen. Meer mensen zijn slachtoffer van bandieten en bendes, of ze zijn slachtoffer van afrekeningen; meer bandieten werden het slachtoffer van confrontaties met de politie. Elke dag komen minimaal 3 mensen om het leven, slachtoffers van vuurwapengeweld. De politie heeft zelfs het cijfer van 200 moorden in de afgelopen maand voor het hele land naar voor geschoven. Alleen al in de hoofdstad noemt de Commissie het cijfer van 330 slachtoffers voor het kwartaal.
• De gemeenten waar geweld heerst: Croix-des-Bouquets en Tabarre; dan komen de gemeenten Cité Soleil en Pétion ville / Route Frères.
Ook het geweld van ontvoeringen voor groot losgeld is toegenomen. Andere mensenrechten-organisaties geven daarover informatie. We hebben het over 4 ontvoeringen of gijzelingen per dag.
De Bendes blijven niet werkloos
Tijdens dit kwartaal ondervond het grootstedelijk gebied bendeoorlogen in de gebieden Croix-de-Mission en Croix-des-Bouquets, vooral in het district Butte Boyer, maar het hele gebied leed onder de gevolgen. Wat deze oorlog kenmerkte, is de hoge mate van wreedheid in de actie van de plegers: ze vallen het gebied binnen en steken huizen in brand, ze doden, onthoofden lichamen, verbranden lijken … onuitsprekelijke barbaarse daden. Er zijn er die zeggen: het zijn mensen die door een bende als verraders worden beschouwd die het slachtoffer zijn. Getuigenissen wijzen op het grote aantal onschuldige slachtoffers tijdens deze operaties: duizenden mensen werden gedwongen hun huizen te verlaten om hun toevlucht te zoeken bij vrienden, op openbare pleinen en in scholen.
Later, op vrijdag 10 juni, was het de Village de Dieu-bende die het gerechtsgebouw bestormde op de Bicentennaire-laan in Port-au-Prince. Ze bezette het pand, ze stalen de meubelen om op straat te koop aan te bieden. Dossiers ontbreken of werden vernietigd. Dit laatste zou een reactie zijn op een actie van de regeringscommissaris Jean Ernest MUSCADIN van Fonds des Nègres, die een bendeleider van Village de Dieu zou hebben vermoord in het openbaar. Eerst vielen gewapende mensen bussen van het openbaar vervoer aan in de zone Martissant, die de weg naar het zuiden namen. Vervolgens vielen ze het gerechtsgebouw binnen om rechters en gerechtelijke medewerkers eruit te zetten. Sommige commentatoren denken dat deze daad een signaal is van politici aan Justitie. Wat tot nadenken uitnodigt, is de opmerking van premier Ariel Henry, tijdens de herdenking van het eerste jaar van de moord op voormalig president Jovenel Moise op 7 juli 2022. Hij beweerde dat de zaak van het Justitiegebouw een uitvinding zou zijn van journalisten. Het feit zou nooit echt zijn gebeurd … Deze opmerking bevestigt wat veel mensen beweren: geweld en politiek zijn nauw met elkaar verbonden in het land, zoals kop en munt van een muntstuk. Nog een aanwijzing die de kracht illustreert van de bendes, die de gang van de samenleving bepalen in het land. De staat is de grote verliezer.
Het nieuwe kwartaal van 2022, dat begint met de maand juli, belooft voor de mensen die in Cite Soleil wonen moeilijk te worden door een nieuwe bendeoorlog. Dit zou opnieuw gaan over controle van het grondgebied, maar het niveau van geweld en wreedheden bereikt een ongekend niveau. In welke staat willen we het land brengen? Zou dit de manier kunnen zijn om je voor te bereiden op verkiezingen?
Rechtvaardigheid en de macht van de staat
Justitie werkt niet meer in het land. Bovendien is er geen enkele rechter benoemd volgens de bepalingen van de grondwet. Met de laatste gebeurtenissen bij en in het gerechtsgebouw zijn een aantal strafdossier verdwenen. Straffeloosheid viert hoogtij en is in het voordeel van degenen die geweld aanwakkeren. Bandieten, criminele politici, leden van de hogere burgerij zijn diep betrokken bij dit onrecht.
Op dit moment is er geen functionerend parlement of wetgevende macht meer. Zelfs degenen die beweren in de uitvoerende macht te zitten, hebben geen wettelijke basis. Er is niet eens een brede maatschappelijke consensus die hen deze basis zou bieden. De machthebbers zijn op zoek naar een vorm van immuniteit. Na de plundering van het gerechtsgebouw en verdwijnen van dossiers moet alles van nul worden opgestart. Maar met een justitie die onafhankelijkheid mist, wordt de hoop dat gerechtigheid zal zegevieren zeer klein.
De politie in dit alles
De politie was actiever in de strijd tegen de 400 Mawozo die het Butte Boyer-gebied wilden inlijven. Het is echter onduidelijk met welke partners de politie een alliantie aanging in de strijd tegen 400 Mawozo om de controle over Croix-de-Mission en Butte Boyer terug te krijgen.
De politie is bovendien vaak slachtoffer, ze wordt onder druk gezet en bedreigd. Soms komen bedreigingen van politici, ook worden politieagenten bedreigd die arrestaties verrichten.
- Volgens de Nationale Unie van Haïtiaanse politieagenten verloren tussen januari en juni 2022 tussen de 20 en 25 politieagenten het leven in het land. De rapporten van de Nationale Bisschoppelijke Commissie Rechtvaardigheid en Vrede (CE-JILAP) maken melding van 29 politieagenten die tussen 1 januari en 30 juni 2022 zijn gedood in het grootstedelijk gebied. RNDDH telde 44 politieslachtoffers voor een heel jaar van juni 2021 tot juli 2022.
- Het directoraat-generaal van de politie meldde 1.000 deserties van politieagenten binnen de instelling.
CE-JILAP deelt de bezorgdheid die CRAN (Cellulle de Réflection et d’Action Nationale) heeft geuit in zijn laatste persbericht (mei 2022), wanneer het schrijft: “Hoewel we de grote inspanningen van de politie waarderen, voelen we ons ongemakkelijk om te horen dat er een alliantie is geweest met andere bendes die ook vechten voor grondgebied, om de vrede te herstellen. Zouden de staatsautoriteiten een oorlog voeren tussen bendes in de wijken en misschien – later – in sommige gemeenten van het land? Onder deze omstandigheden lijkt de toekomst van het land zeer onduidelijk.”
Banditisme en politiek
Tijdens de viering van de politie (12 juni 2022) bracht monseigneur Dumas banditisme ter sprake toen hij zei: “Soms zijn het politieagenten die hen ondersteunen, soms zelfs kerkmensen, maffiosi, criminelen, zelfs mensen die banden hebben met transnationale misdaad, soms ondersteunen ambassades hen en politici zonder geweten beschermen hen.”1
Dit wanbeleid van het land is niet nieuw; het is al tientallen jaren duidelijk. Sinds de tijd van de dictatuur van Duvalier, en onder de regeringen die daarna aan de macht kwamen, is geweld gebruikt om aan de macht te blijven.2 Wie even de tijd neemt om te zien wat er de afgelopen jaren is gebeurd, ziet de kwade trouw en slechtheid van veel politici en degenen die proberen de besluitvorming te beheersen.
Een waarnemer die heeft geanalyseerd wat er tussen de jaren 2000 en 2002 in het land is gebeurd, schrijft bijvoorbeeld: “Deze jaren van onderhandelingen tussen de lavalas-regering en de oppositie zonder een oplossing te vinden, toonden de mate van cynisme van de Haïtiaanse politicus, of hij nu aan de macht was of in de oppositie. Hij is een anti-nationaal wezen, bezield door een gevoel van haat en onvoorstelbare wreedheid“. Er zijn geen aanwijzingen dat het land sinds die jaren een stap vooruit heeft gezet. De genadeloze strijd om de macht heeft zich altijd gemanifesteerd als het belangrijkste motief voor wat er in het land gebeurt.
Is er een lichtpuntje?
Als het land niet volledig wegzinkt in wanorde en wanhoop, is dat te danken aan het gezond verstand van de burgers die ervan houden en die streven naar een beter leven voor hun families.
Het is de hoogste tijd voor degenen die zich aan de politiek overgeven om begrip te tonen voor de betekenis van politiek en haar vereisten. Het is de hoogste tijd dat degenen die een plaats in de staat innemen, vooral werken voor het algemeen belang, dat voorrang moet krijgen op elk kleingeestig eigenbelang.
Le Nouvelliste schreef onlangs: “Gezien het cynisme van het beleid dat momenteel wordt gevoerd en haar geweld, lijkt het moeilijk voor te stellen dat de populistische demagogie zal afnemen”. In3 hetzelfde artikel wees de auteur op het gevaar van populistische tendensen die de samenleving doorkruisen op momenten van grote crises. Hij vraagt zich af: Waar zijn de krachten die dit vermogen hebben in onze samenleving? Er is zoveel teleurstelling over wat de naam democratie betekent, die steeds opnieuw wordt uitgedaagd in haar functioneren en legitimiteit. De noden en de behoeften van de mensen zijn enorm: de bevolking heeft behoefte aan een oplossing en een antwoord op haar problemen en die kunnen niet langer wachten. Alleen een nationaal impuls, zegt de auteur, zal in deze goedkope democratie een frisse wind doen waaien. Maar niets wijst erop dat we aan het hoofd van de staat en de nationale economie kennis hebben genomen van dit kwaad.
Het is absoluut noodzakelijk dat de levende krachten in de samenleving hun aanwezigheid manifesteren. Het is aan hen om een frisse wind aan te dragen. Monseigneur Dumas gaf onlangs aan: “Het is aan de levende krachten van de natie, en niet aan de vrienden van Haïti, om samen op te staan tegen het kwaad van banditisme en misdaad.”4
Inzetten op een andere toekomst voor het land
Inzetten op een andere toekomst voor het land
- De Commissie veroordeelt en veroordeelt met klem de politici die verdeeldheid zaaien, misdaad, wapenhandel en de dood in het land aanmoedigen, omdat ze die gebruiken om hun macht te vestigen.
- Justitie moet, zonder vooringenomenheid, al diegenen oproepen en horen van wie de namen in dit soort praktijken worden genoemd.
- De staat moet onpartijdig optreden tegen politici en criminelen die betrokken zijn bij wapenhandel.
- De staat moet de politie voldoende budget geven om de veiligheid van de burgers te waarborgen.
- De staat moet programma’s organiseren om de sociale toestand van de bevolking te verbeteren. Waar het om gaat is het maatschappelijke impact van de verschillende programma’s.
- CE-JILAP moedigt de politie aan om correct in te grijpen.
- De politie moet in alle omstandigheden de rechten van individuen respecteren. Ze moet altijd veel respect tonen voor het leven van mensen.
- De staatsbegroting moet voorzien in alles wat de politie nodig heeft om haar werk goed te kunnen doen. Politieagenten verdienen goede arbeidsomstandigheden die het respect van de samenleving voor hun missie en werk laten zien.
- CE-JILAP nodigt burgers uit om het algemeen belang boven persoonlijke belangen te stellen. Burgers moeten meer hun liefde voor het land tonen.
- Ze moeten proberen de plannen voor het leven en de vooruitgang te begrijpen die door politici en politieke partijen ten gunste van het land worden voorgesteld.
- De bevolking kent heel goed de politici die gangsterpraktijken in de verschillende wijken aanmoedigen. Het moet er nota van nemen, zodat ze wegblijven van de macht. Het mag niet toestaan dat het land in handen valt van politici zonder geweten.
- Burgers moeten jongeren laten zien dat ze zich gedragen als burgers die van hun land houden. Respect voor ieder leven en gewetensvol zijn, zijn de beste troeven om een nieuwe toekomst voor het land voor te bereiden.
- CE-JILAP roept het maatschappelijk middenveld en de kerken op om meer belang te hechten aan de burgerschapsvorming van de bevolking.
- Leiders van maatschappelijke organisaties en kerken moeten echt maatschappelijk gedrag vertonen in de samenleving. Ze moeten de wetten respecteren, niet toegeven aan vormen van corruptie en partijdigheid en allianties met de macht.
- Burgerschapsvorming moet de ware betekenis van politiek, staatsgezag, de rol van de politie en instellingen aanbrengen.
- De Commissie roept de vertegenwoordigers van de internationale gemeenschap, met name de diplomaten die deel uitmaken van de CORE-groep, op om transparanter en oprechter te zijn, zelfs als hun aanwezigheid in het land wordt gemotiveerd door de belangen van hun respectieve landen. Maar welk voordeel kunnen ze verwachten voor hun eigen land, als Haïti wegzinkt in beroving, corruptie en geweld als enige uitweg?
De Commissie is zich daar terdege van bewust: er zijn verkiezingen nodig zodra de omstandigheden het toelaten. Maar tegelijkertijd is de Commissie duidelijk: juist nu is het moment niet bevorderlijk voor het houden van overhaaste verkiezingen. De veiligheid van burgers, kiezers en kandidaten gaat boven alles. De enige manier om je voor te bereiden op een goede verkiezing is door serieus te werken, zodat jongeren weer hoop krijgen in het land en zijn toekomst.
Politici moeten laten zien dat ze echt in de democratie geloven en dat ze zich aan de regels kunnen houden.
augustus 2022
1 Haïti Information Libre, 13 juni 2022.
2 Haïti 1986-2016. Dertig jaar slecht bestuur, 2018, p. 180.
3 Dumas, Onveiligheid is een fragmentatiebom, in Le Nouvelliste, 6 juni 2022
4 Tijdens de viering van de 27eÞ jubileum van de HNP, zondag 12 juni 2022.