De situatie in Haïti blijft zeer gespannen. Er is veel geweld. Gewapende bendes zaaien terreur. Het aantal kidnappings neemt drastisch toe. Jovenel Moïse is nog steeds president. Hij verklaarde het parlement ‘caduc’ en ‘katapulteerde’ Joseph Jouthe naar de post van eerste minister. Verder wordt ook Haïti geconfronteerd met het corona virus.
Begin maart schoof Jovenel Moïse de minister van financiën, Joseph Jouthe, naar voor als nieuwe eerste minister. De keuze voor Jouthe vloeit volgens de president voort uit consultaties met de verschillende sectoren van het land. Hij roept zijn nieuwe premier op om zo vlug mogelijk een regering op de been te brengen die in staat is om antwoorden te formuleren voor de problemen van het moment.
Een voormalig volksvertegenwoordiger reageerde in een bericht dat Jovenel Moïse weeral een van zijn vertrouwelingen benoemt als de facto eerste minister. De keuze van een nieuwe premier gebeurt in een context van mislukte onderhandelingen, die begonnen waren in januari, met een deel van de politieke protagonisten. De gesprekken en discussies waren gericht op het vinden van oplossingen voor de actuele crisis.
Jovenel Moïse beloofde dat er eind december een nieuwe regering zou zijn, maar zoals zo vele van zijn beloftes kwam ook deze niet uit. Moïse belooft trouwens dat er vanaf mei 24 uur op 24 uur elektriciteit zal zijn in heel het land.
Joseph Jouthe is al de derde de facto premier in minder dan een jaar. Na de val van de regering van Jean Henry Céant, op 18 maart 2019, werd Haïti bestuurd door een regering die geleid werd door Jean-Michel Lapin. De regering van Lapin was ongrondwettelijk. Op 22 juli 2019 trad een nieuwe premier aan: Fritz William Michel. Deze laatste werd verdacht van corruptie. Hij werd aanvaard door de kamer van volksvertegenwoordigers, maar kreeg niet het vertrouwen van de senaat.
De senaat functioneert overigens niet zoals het moet, want in januari nam Jovenel Moïse unilateraal de beslissing om een einde te maken aan het mandaat van verschillende senatoren. Ook deze beslissing is ongrondwettelijk. De senaat telt nu nog maar 10 leden.
Geweld
De Haïtiaanse bevolking valt als het ware ten prooi aan gewapende individuen. Gewapende bendes zaaien meer en meer terreur. De onveiligheid leidt ertoe dat veel inwoners van Port-au-Prince weg vluchten uit wijken waar bandieten de wet dicteren. Ze zoeken hun toevlucht in andere zones van de stad, waar het rustiger is. Er zijn evenwel niet veel veilige wijken meer.
Verschillende bendes, die beschikken over illegale wapens, houden niet op met het veroorzaken van paniek. Ze doen dit met een vrijwel totale onverschilligheid ten opzichte van de plaatselijke autoriteiten en de veroordelingen van de internationale gemeenschap.
Het geweld situeert zich voornamelijk in de hoofdstad, maar het deint ook verder uit naar de rest van het land.
Mensenrechtenorganisaties roepen de verantwoordelijken van de politie op om dringend werk te maken van een efficiënt veiligheidsplan om zo de controle terug te krijgen. Politieke partijen roepen de autoriteiten op om ervoor te zorgen dat kinderen weer veilig naar school kunnen. Er moeten dringend maatregelen genomen worden zodat de bevolking bevrijd wordt van de dagelijkse terreur.
De gewapende bendes zijn een plaag. Sommigen beweren dat de bendes, die actief zijn in bepaalde volkswijken, gesteund worden door het huidige politieke regime en een aantal rijken. Wat waarschijnlijk waar is. De politieke oppositiepartijen spreken van een ‘zichtbaar huwelijk’ tussen de politie en de chefs van de bendes. Sommige bendeleiders verschijnen zelfs in het openbaar aan de zijde van president Jovenel Moïse.
De politie doet wel iets tegen het geweld. Bij razzia’s worden regelmatig bendeleden gearresteerd. Het gaat om bandieten die verantwoordelijk zijn voor verschillende moorden, ontvoeringen, diefstallen en het in brand steken van huizen en opslagplaatsen.
De politie treedt op, maar het blijft toch vooral dweilen met de kraan open.
Ontvoeringen
Tussen het einde van 2019 en begin februari waren er meer dan 70 ontvoeringen in de hoofdstad, Port-au-Prince. Mensenrechtenorganisaties vragen dat de staat haar verantwoordelijkheid neemt. De agenten van de nationale politie zijn gedemotiveerd en gefrustreerd. Ze zijn niet in staat om de veiligheid van de bevolking te garanderen. In januari werden 44 slachtoffers met kogelwonden afgevoerd door de ambulancediensten.
Een uitgebreid netwerk van de maffia, waarbij onschuldigen zogezegd werk in de informaticasector wordt aangeboden, is sinds enige tijd actief in Haïti. Kandidaten wordt wijsgemaakt dat ze een job krijgen als informaticus in een NGO, een Niet Gouvernementele Organisatie. Er wordt hen een salaris tussen de 1 500 en 2 000 Amerikaanse dollar beloofd. Ze moeten wel zelf zorgen voor materiaal, zoals een laptop. Daarnaast dient ongeveer 300 dollar betaald te worden om zeker te zijn van de job. Na een eerste gesprek wordt de kandidaten wijs gemaakt dat ze met de wagen gebracht gaan worden naar het bedrijf. Het is op dat moment dat de maffiosi ervan profiteren om hun slachtoffers te beroven van hun laptop, telefoon en geld, waarna de sollicitanten worden gekidnapt en opgesloten.
Wat de bevolking vooral verontrust is het gemak waarmee de gewapende bandieten opereren. Ze doen zelfs de moeite niet om hun vuurwapens te verbergen. Dit toont aan dat de verantwoordelijke autoriteiten de controle over wat er gebeurt in het land volledig aan het verliezen zijn.
Op 14 februari was er een mars van burgers die protesteerden tegen de toenemende onveiligheid. Het lijkt alsof gewapende bendes zich vermenigvuldigen en zich in steeds meer wijken verspreiden. Naast kidnappings maken ze zich ook schuldig aan afpersing en chantage. Wat opvalt is dat de bandieten zich gerust voelen. In de ogen van de bevolking lijkt het dat de nationale politie helemaal niet opgewassen is tegen het geweld dat van dag tot dag erger wordt.
Politiegeweld en geweld tegen de politie
De politie treedt vaak hardhandig op tijdens manifestaties. Mensenrechtenorganisaties en de internationale gemeenschap veroordelen dit geweld. De Europese Unie, Frankrijk en het Amerikaans parlement veroordeelden het politiegeweld dat gericht was tegen betogers.
Langs de andere kant is er ook veel geweld tegen de politie. Zo werd op 1 december een hoog kaderlid van de politie vermoord in de buurt van zijn huis. In totaal werden in 2019 maar liefst 44 politieagenten gedood. Ook dit cijfer wijst op een toename van de onveiligheid, want tijdens de drie voorgaande jaren werden er gemiddeld ‘maar’ 15 politieagenten gedood.
Op 17 februari betoogden de politieagenten in de hoofdstad Port-au-Prince en in verschillende andere steden. Ze eisten betere werkomstandigheden. Hun belangrijkste eis was dat ze het recht kregen om een politievakbond op te richten. Die zou dan hun belangen kunnen verdedigen.
Tijdens een betoging van misnoegde politieagenten op zondag 23 februari deden zich zware incidenten voor. Er vielen 3 doden en een tiental gewonden. Daarnaast was er heel wat materiële schade.
De Verenigde Naties
Op 15 oktober 2019 werd de BINUH geïnstalleerd. BINUH staat voor ‘Bureau Intégré des Nations Unies en Haïti’. Het is de zoveelste missie van de Verenigde Naties in Haïti. Sinds 1994 was er altijd een VN missie aanwezig in Haïti. De missies waren niet altijd even onbesproken. Zo hadden VN soldaten seksuele relaties met minderjarige Haïtiaanse meisjes. Ook de cholera epidemie, die nog steeds slachtoffers maakt, werd veroorzaakt door besmette blauwhelmen afkomstig uit Nepal.
De BINUH moet de Haïtiaanse regering raad geven en bijstaan om de politieke stabiliteit te bevorderen, goed bestuur te promoten en de rechtstaat te versterken. De BINUH moet een nationale dialoog op gang brengen en respect voor de mensenrechten promoten. Daarnaast moet de BINUH de Haïtiaanse regering bijstaan in al haar activiteiten zoals het plannen en houden van vrije, eerlijke en transparante verkiezingen, het versterken van de nationale politie en het bestrijden van de gewapende bendes.
Men kan zich de vraag stellen hoe de BINUH haar opdracht kan waarmaken, zeker nu er geen legitieme regering is, het parlement niet functioneert en justitie niet werkt zoals het zou moeten.
De speciale vertegenwoordigster van de secretaris generaal van de Verenigde Naties, de Amerikaanse Helen Meagher La Lime, verklaarde dat de moeilijke economische situatie en de politieke polarisatie riskeert de integriteit en efficiëntie van de politie te beïnvloeden. De chef van de BINUH zei verder dat ze het spijtig vindt dat de politieke leiders nog altijd niet tot een akkoord zijn gekomen over de keuze van een eerste minister en de vorming van een consensusregering. Ondertussen zakt de Haïtiaanse economie verder weg in een recessie en hebben 4,6 miljoen mensen humanitaire hulp nodig.
Het IMF roept op tot een nationale dialoog
Het Internationaal Monetair Fonds, dat bij de Haïtiaanse regering aandrong op een verhoging van de brandstofprijzen en daardoor gewelddadige rellen uitlokte, roept eveneens op tot een nationale dialoog, zodat de gigantische problemen waarmee het land worstelt aangepakt kunnen worden. Gedurende het jaar 2019 was er een inflatie van meer dan 20 %. Tijdens dezelfde periode is de nationale productie met 1,2% gekrompen en verloor de gourde 25% van zijn waarde. De ‘peyi lòk’, die volgde na de massale antiregeringsbetogingen, heeft alle activiteiten in het land platgelegd gedurende de maanden september, oktober en november 2019. De gevolgen ervan laten zich nu nog voelen. Het IMF vindt dat er dringend werk moet gemaakt worden van de strijd tegen de corruptie en dat er maatregelen moeten worden genomen om de bedrijven te ondersteunen.
Coronavirus
Sinds begin maart zijn er in Haïti 200 bedden beschikbaar om eventuele coronapatiënten op te vangen. Er zijn bedden zowel in openbare als in privé-ziekenhuizen. Uit veiligheidsoverwegingen worden de namen van de ziekenhuizen niet bekend gemaakt door het Ministerie van Volksgezondheid.
Sinds 12 februari is men in het nationaal laboratorium in staat om het coronavirus te detecteren. Als er iemand zou zijn die symptomen van Covid-19 vertoont, kunnen de resultaten van tests na 24 uur uitsluitsel geven.
Voorlopig werd nog niemand besmet met het coronavirus. In de Dominicaanse Republiek was er wel al een persoon met het coronavirus besmet is. Het ging om een Italiaanse toerist. Enkele dagen bleef het aantal besmette mensen op 5 staan, intussen zijn er nu 11!