Actueel maart 2023

Auteur: Bart Van Malderen

Het einde van de nietsontziende spiraal van geweld waarin Haïti terecht gekomen is, lijkt nog niet in zicht. Gewapende bendes regeren het land. Ze ontzien niets of niemand. Journalisten worden gedood. Medisch personeel wordt gekidnapt. Meisjes en vrouwen worden verkracht. Boeren moeten vluchten. Scholen sluiten de deuren. Mensen die het kunnen, emigreren.

Aan het hoofd van het land staat nog altijd de facto eerste minister Ariel Henry. Eind januari was hij in Buenos Aires op een bijeenkomst van de CELAC, de Gemeenschap van alle Latijns-Amerikaanse en Caraïbische landen. Haïtianen die in Argentinië wonen, protesteerden met slogans als: ‘Ariel Henry is illegaal en ongrondwettelijk.’ ‘Ariel Henry is incompetent.’ ‘Het Haïtiaanse volk wil vrede, veiligheid en werk.’ ‘Hou op met ons wapens te sturen.’ Ze vinden dat Ariel Henry niet mag spreken in naam van het Haïtiaanse volk. Hij is niet legitiem verkozen en hij onderneemt niets om de situatie in Haïti te verbeteren. Er heerst een klimaat van onveiligheid door nooit geziene terreur met als gevolg dat de socio-economische situatie van de bevolking dramatisch is.
De de facto regering laat alles maar betijen. Het enige wat ze deed, was op 7 oktober 2022 bij de
Verenigde Naties vragen om een multinationale troepenmacht te sturen die zou moeten zorgen voor veiligheid zodat er een einde komt aan de humanitaire crisis.

De politie

De politie slaagt er niet in om een einde te maken aan het geweld van de gewapende bendes. De inspanningen van de politie zijn soms zichtbaar – regelmatig worden er bandieten gedood – maar ze blijven onvoldoende.
Politieagenten worden vaak zelf gedood. Volgens het syndicaat van de politie werden in 2022 meer dan 50 agenten vermoord. Veel politieagenten houden het daarom voor bekeken en verlaten het korps. Eind 2021 waren er 16 000 politieagenten actief. Vandaag zijn er nog 10 000. Dat betekent dat er voor een bevolking van 12 miljoen er één politieagent is voor 1200 burgers. In de Verenigde Staten zijn er verhoudingsgewijs dubbel zoveel agenten.
In de rangen van de politie tiert corruptie welig. Zo was er de voorbije maanden heel wat verontwaardiging toen bleek dat agenten tot 500 dollar vroegen om personen te vervoeren in gepantserde voertuigen.
Een aantal politiemensen heeft banden met de gewapende bendes. Jimmy Cherizier, alias Barbecue, leider van de bende G-9, is een voormalig politieagent.

Canada en de Verenigde Staten leggen sancties op

Sinds oktober 2022 bestrafte Canada 17 en de Verenigde Staten 44 personen omdat ze betrokken waren bij bendegeweld, de financiering van bendes, corruptie, het witwassen van geld en drugshandel. Onder hen voormalig voorlopig president Jocelerme Privert. Daarnaast de oud directeur-generaal van de douane en een senator. Ex-president Michel Martelly en enkele zakenmensen werden al eerder gesanctioneerd. De sancties houden in dat hun visa worden ingetrokken. Daarnaast worden hun rekeningen geblokkeerd. Canada en de Verenigde Staten doen wat de taak is van de Haïtiaanse autoriteiten. Het Haïtiaans gerecht doet niets en laat de straffeloosheid regeren.
De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties keurde in december een aantal maatregelen goed waardoor personen die de vrede, de stabiliteit en de veiligheid in Haïti bedreigen, gesanctioneerd worden. De Veiligheidsraad eist dat er een einde komt aan het geweld, de criminele activiteiten en de schendingen van de mensenrechten. De ontvoeringen, de verkrachtingen, de executies en de rekrutering van kinderen door de gewapende bendes moeten ophouden. Alle politici worden opgeroepen tot constructieve onderhandelingen om het land uit de impasse te leiden.

Verdachten moord Jovenel Moïse

De Amerikaanse autoriteiten hebben op 14 februari in Florida 4 verdachten gearresteerd in het kader van het onderzoek naar de moord op voormalig de facto president Jovenel Moïse, die gedood werd op 7 juli 2021. Een van de beschuldigden wordt ervan verdacht het complot te hebben opgezet dat leidde tot de moord.
De arrestaties zijn een vervolg op de uitleveringen aan de Verenigde Staten van 4 andere verdachten in januari. Drie andere personen die betrokken zijn bij deze zaak zijn in staat van beschuldiging gesteld en worden vastgehouden in de Verenigde Staten. Het gaat om een voormalig Haïtiaans senator John Joël Joseph, een zakenman Rodolphe Jarr en de Colombiaan Mario Antonio Palacios.
In Haïti zijn er onderzoeksrechters aangesteld om de moord op te helderen, maar tot vandaag blijft het wachten op de eerste resultaten van het onderzoek.

Journalisten

In 2022 werden 9 journalisten vermoord. Op 3 februari van dit jaar werd een journalist van Radio Vision 2000 gekidnapt. Journalisten kunnen niet vrij circuleren in het land. Ze riskeren hun leven als ze informatie willen verkrijgen.
In 2022 werden 857 mensen gekidnapt, een lichte daling tegenover 2021 toen er 1009 mensen ontvoerd werden. Het aantal buitenlanders dat ontvoerd wordt gaat wel in stijgende lijn. In 2021 werden 53 buitenlanders gekidnapt. In 2022 werden 74 buitenlanders ontvoerd.

Scholen

Normaal begint het schooljaar in september, maar dit keer was het wachten tot november voor de eerste schoolpoorten weer opengingen. Het geweld en de onveiligheid belemmeren een normale gang van zaken.
Positief is dat de minister van onderwijs op 9 januari twee nieuwe scholen opende in Petionville, een wijk in de hoofdstad.
Minder goed is het toenemend gewapend geweld dat gericht is tegen scholen. In de steden leidde dit begin februari tot de sluiting van 30 scholen. Unicef veroordeelt dit met klem. Minstens 13 scholen waren de schietschijf van gewapende bendes. Verder werd een school in brand gestoken. Een leerling werd gedood en minstens twee personeelsleden werden gekidnapt.
Sinds oktober 2022 bleef één school op de vier dicht. Het klimaat van onveiligheid en geweld legt het onderwijs lam. Sommige scholen worden door bandieten geplunderd. Alles wordt vernield of meegenomen: bureaus, banken, borden, laptops, fotokopieermachines, zonnepanelen… Zakken rijst, bloem en maïs van de schoolkantines worden gestolen. Unicef zegt dat 60% van de hoofdstad Port-au-Prince gecontroleerd wordt door gewapende bendes. Het is duidelijk dat in een dergelijke situatie niet deftig les kan worden gegeven en dat de leerlingen een serieuze leerachterstand oplopen.

Dokters ontvoerd

Van januari tot maart van dit jaar werden al 10 dokters gekidnapt. In 2022 waren er dat 20 waarvan twee vermoord werden. De gewapende bendes kunnen ongestraft hun gang gaan. De autoriteiten doen niets. Dokters werken al dikwijls in moeilijke omstandigheden, als ze zich nu ook niet meer veilig kunnen voelen, komen ze terecht in onmogelijke situaties.
Het Rode Kruis vraagt dat iedereen het medisch personeel zou respecteren, zowel professionelen als vrijwilligers. Ambulances mogen niet gehinderd worden. De medische zorg voor de meest kwetsbaren moet worden gegarandeerd.
Op 26 januari werden 6 mensen met schotwonden opgenomen in een ziekenhuis van Artsen Zonder Grenzen in Port-au-Prince. Dezelfde dag drongen drie gewapende mannen binnen in het ziekenhuis. Ze namen een patiënt met een schotwonde van zijn brancard mee naar buiten en schoten hem daar een kogel door het hoofd. Geconfronteerd met dit onaanvaardbaar geweld zag Artsen Zonder Grenzen geen andere uitweg dan het tijdelijk sluiten van het ziekenhuis aangezien de veiligheid van het medisch personeel en de patiënten niet meer gegarandeerd kon worden.

Honger

In de streek van de Artibonite dreigt hongersnood. Door het gewapend geweld van gangsters gingen verschillende oogsten verloren, onder andere van rijst, tomaten en meloenen. Deze producten zijn quasi niet meer verkrijgbaar op de lokale markten. De vrouwelijke marktkramers, beter gekend als de ‘madan sara’, ondervinden veel moeilijkheden bij het ophalen van fruit en groeten. De wegen worden gecontroleerd door bendes die betaling eisen om door te kunnen. De vallei van de Artibonite heeft ook te kampen met droogte. De irrigatiekanalen werden niet goed onderhouden en omwille van het geweld zijn er ook geen meststoffen te verkrijgen.
In de Artibonite werden van oktober 2022 tot februari 2023 minstens 69 mensen vermoord en raakten er 83 gewond. Door het geweld verlieten duizenden mensen have en goed. Boeren laten hun akkers onbewerkt. Hun vee wordt systematisch gestolen. De terreur van de bendes ontwricht alles.

Bendegeweld

Een mensenrechtenorganisatie, de RNDDH, stelde vast dat van 28 februari tot 4 maart minstens 60 personen gedood werden tijdens gewapend geweld tussen twee rivaliserende bendes in de wijken Delmas en Bel Air van de hoofdstad. Verschillende huizen en moto’s werden in brand gestoken. Veel mensen zagen zich verplicht om hun huizen te ontvluchten. De mensenrechtenorganisatie verklaarde dat er banden zijn tussen de bendes en de machthebbers, die een klimaat van onveiligheid creëren om zelf aan de macht te blijven.
De leiders willen tot elke prijs aan de macht blijven, zonder zich in te zetten om een einde te maken aan de crisis, zegt de Commissie Rechtvaardigheid en Vrede van de katholieke kerk.


Emigreren

Het klimaat van onveiligheid en straffeloosheid leidt tot instabiliteit. Daardoor stijgen de voedselprijzen zo sterk dat veel mensen nog amper kunnen overleven. Veel mensen trachten dan ook Haïti te verlaten.
Sinds januari 2022 is er, door het programma ‘Humanitarian Parole’ van de Amerikaanse president Joe Biden, een stormloop om een paspoort voor de Verenigde Staten te bemachtigen. Dit is slecht georganiseerd en verloopt zeer chaotisch. Als men een peter vindt in de Verenigde Staten biedt het programma ‘Humanitarian Parole’ de mogelijkheid aan inwoners van 4 landen (Haïti, Cuba, Nicaragua en Venezuela) om naar Amerika te reizen. De mensen verdringen mekaar om de nodige papieren te krijgen. Zelfs de politie van Haïti installeerde in een commissariaat een centrum waar paspoorten afgehaald kunnen worden. Sommigen vragen zich af of dit een manier is om politieagenten aan te moedigen om te vertrekken. Vanaf 5 uur ’s morgens staan mensen aan te schuiven aan de centra die paspoorten uitreiken.
Sinds eind 2022 verhoogde de de facto regering de prijs voor een paspoort van 6 000 naar 8 000 gourdes, terwijl dit in 2017 maar 1600 gourdes was. Als men 8 000 gourdes heeft moet men nog ettelijke duizenden gourdes betalen aan een bemiddelaar. Ook hier tiert corruptie welig.

Voetbal

De Haïtiaanse vrouwenploeg won op 21 februari de match tegen Chili met 2-1 en plaatste zich zo voor de Wereldbeker van 2023 die plaatsvindt in Australië en Nieuw Zeeland. Met hun overwinning zorgen ze voor een moment van blijheid en fierheid in hun land dat al veel te lang gebukt gaat onder de criminaliteit van gewapende bendes.