Bron: FOKAL. Vertaling door Rhoddy Petit.
Meer dan een maand na de aardbeving van 14 augustus 2021 hadden boerengemeenschappen die afhankelijk waren van het grootste irrigatiekanaal in de gemeente Camp-Perrin geen toegang tot water voor hun plantages. Aardverschuivingen veroorzaakt door de aardbeving verhinderden de stroming van het water. Dankzij een interventie van de Vereniging van Bewoners van het Canal d’Avezac, ondersteund door FOKAL in het kader van haar solidariteitsprogramma na de aardbeving, vloeit nu al twee maanden water in dit kanaal? Het dateert van 1759 nog in het koloniale tijdperk. Een team van FOKAL en Ayiti Demen bezocht de site.
De aardbeving van 14 augustus verraste Eval Sylnéus, een gebruiker van het Canal d’Avezac, met één van zijn zonen in zijn tuin. Sinds 1970 gebruikt Eval water uit het kanaal voor zijn gewassen. Deze zeventiger teelt peulvruchten, knollen en andere gewassen, die hij lokaal verkoopt aan consumenten in Camp-Perrin en Les Cayes. Sinds de aardbeving en de afwezigheid van water in het kanaal heeft Eval zijn activiteiten moeten stop zetten. Het kanaal, een belangrijke landbouwinfrastructuur in de regio, irrigeert zo’n 3.500 hectare in de vlaktes van Camp-Perrin en Les Cayes en bevoorraadt tussen de 6.000 en 7.000 gezinnen zoals dat van Eval. Water wordt niet alleen gebruikt voor irrigatie van land en het drenken van dieren, maar ook voor de was en op sommige plaatsen, na behandeling, als drinkwater.
“Het kanaal is een gemeenschappelijk goed. Dit is een succes voor de gemeenschap. Veel jongeren werden agronoom, secretaresse, ingenieur… Het is dankzij dit kanaal, het stelde ons in staat om hun scholing te betalen. Als we het niet kunnen gebruiken, is dat een groot verlies voor ons allemaal”, zegt de boer, die met zijn vrouw op zijn galerij zit en maïs eet.
Interventie in het kanaal in de nasleep van de aardbeving
Om de werking van het kanaal beter te begrijpen en de scheuren en schade veroorzaakt door de aardbeving en het uitgevoerde werk te bezichtigen, liep het team meer dan twee kilometer langs het kanaal, van het punt van captatie van het water in de rivier tot aan de vertakking van de secundaire kanalen: de tak van Laborde, 14 kilometer lang en die van Pemel, 12 kilometer lang. Er worden zesentwintig (26) secundaire kanalen bevoorraad. Voor dit bezoek heeft de Vereniging van Irriganten van het Canal d’Avezac (AIDA) haar voorzitter, de heer Esio Charles, afgevaardigd. De vereniging had contact opgenomen met FOKAL om het eerste werk van het opruimen van het kanaal te ondersteunen. Dat was op zeven verschillende punten onderbroken door de aardverschuivingen.
“We zijn de eerste werken gestart met zo’n 70 vrijwilligers uit de stad. We motiveerden leden van de gemeenschap voor deze inspanning. Maar gezien de omvang van de schade hadden we steun nodig. Dankzij de steun van FOKAL en de Departementale Directie Van het Zuiden konden we een maand na de aardbeving het kanaal vrij maken en het water terugbrengen.” zegt Esio, wijzend op stapels aarde die uit het Kanaal zijn geëvacueerd. De aardverschuivingen blokkeerden niet alleen de waterstroom vanaf het punt van captatie, kon de rivier het kanaal niet voeden en delen van de keermuur zijn gebarsten of vernield. Van dichtbij kunnen we de risico’s van nieuwe verzanding zien, als deze niet wordt gerepareerd, omdat de beschadigde plaatsen aan de voet van kleine hellingen liggen (zie de foto).
Om dit werk uit te voeren, heeft de financiële steun van de stichting het mogelijk gemaakt om tientallen tijdelijke banen te creëren, om de gemobiliseerde vrijwilligers gedurende hun lange werkdagen te voeden, om machines zoals een graafmachine en een kipwagen, gereedschappen zoals schoppen, kruiwagens en een drilboor te huren.
“Dit kanaal is heel belangrijk voor de regio. Hiermee kunnen gebruikers tot vier gewassen per jaar oogsten. De geteelde producten blijven niet alleen in Les Cayes en Camp-Perrin, ze worden in het ganse land geleverd.” (Esio Charles)
Mensen rekenden echt op dit werk voor de continuïteit van hun economische activiteiten,” vervolgt Esio Charles, voormalig burgemeester van de stad Camp-Perrin. Metselwerk is nodig om gebarsten stukken te repareren, keermuren te versterken of secties te herstellen.
Een plantseizoen is gered, maar grotere autonomie is wenselijk
Met het water dat al meer dan een maand terug in het kanaal stroomt, is de wintercampagne van peulvruchten niet langer in gevaar. Deze campagne start elk jaar in de maand november. De gebruikers van het kanaal hopen echter dat de vereniging in de toekomst over eigen apparatuur kan beschikken om hun werkcapaciteit en hun reactietijd op dit soort verschijnselen te verbeteren. “Een van onze grootste behoeften binnen de vereniging is om onze eigen apparatuur ter plaatse te hebben om water terug in het kanaal te brengen zodra er een probleem is, […] want vaak kan de ravijn zich na een hevige regenbui verleggen, waardoor het water niet kan benut worden. Als we een eigen graafmachine zouden kunnen hebben om het kanaal regelmatig schoon te maken, zou het veel beter voor ons zijn“, zegt Esio Charles.
Voor Eval Sylnéus is dit meer dan nodig: “We willen dit kanaal niet graag missen. Materialen zijn ontzettend belangrijk. Dit kanaal is onze ziel, onze twee ogen.“
Over AIDA en het Canal d’Avezac
AIDA bestaat uit een netwerk van 180 leden en wordt bestuurd door een uitvoerend comité van 9 leden. Om rekening te houden met de behoeften van alle gebruikers, heeft de vereniging subcomités van het kanaal (SCC) opgericht. Zij zijn verantwoordelijk voor de secundaire kanalen van verschillende plaatsen die verbonden zijn met het Canal d’Avezac, evenals de Gebruikersgroep (GDU) van elk van de secundaire kanalen. Deze groepen zijn verantwoordelijk voor het reinigen van elk van de vertakkingen die door hun locatie komen.
Met Ayiti Demen lanceerde FOKAL een fondsenwervingscampagne die bijna $700.000 opleverde van meer dan 2750 personen en 8 stichtingen.
De ondersteunde projecten worden geleid door lokale organisaties die hun eigen behoeften identificeerden.
Tijdens de eerste fase van dit initiatief (augustus-november) werden de fondsen gebruikt om voedsel, drinkwater, medische benodigdheden, dekzeilen, gereedschap, hygiënekits, enz. te kopen en om arbeid te betalen voor het opruimen van irrigatiekanalen in de getroffen gebieden. In een tweede fase, na de verslagen van de organisaties, zal een investering op langere termijn worden gedaan die vooral betrekking zal hebben op de productie (interventie in de waardeketen van bepaalde veelbelovende landbouwsectoren), de ontwikkeling van andere sectoren (zoals de bijenteelt, visserij, veeteelt en opslag, fruitverwerking, tuinieren en kleine zuivelateliers die gepasteuriseerde melk produceren, yoghurt en kaas), waterbeheer, partnerinstellingen en sociale en solidaire ondernemingen, zelfhulpnetwerken, wederopbouw van gemeenschapscentra en infrastructuur.