Hoog tijd voor verzet tegen een ongrondwettelijk, corrupt en repressief regime in Haïti

Deze opdracht wees Evelyne Trouillot, schrijfster, dichteres en professor in een Tribune van “Le Monde” op 15 maart toe aan de vrienden van Haïti. Slechts de versterking van wat veel andere Haïtianen van middenveldorganisaties ons ook al een tijdje duidelijk proberen te maken. De landen en organisaties of unies van landen, die zich wel eens vrienden van Haïti durven noemen, laten het Haïtiaanse volk letterlijk in de steek. Het ontbreekt hen aan de poltieke wil en de sociale reflex om bij dit zoveelste bedrijf teveel een einde te stellen aan een jarenlange comedie die onder Jovenel Moïse ontaardt, maar reeds onder zijn voorganger Michel Martelly werd ingezet. Parti Haïtien Tèt Kale (Haïtiaanse Partij van de Kale), de bedenkelijke partijnaam van deze twee partijgenoten en genoemd naar de kaalgeschoren Michel Martelly, geeft een zekere politiek lichtheid of inhoudelijke onbenulligheid aan. Het is aan de vrienden, voortrekkers van een duurzame wereld met eerlijke verhoudingen onder de volkeren en mensen om aan te sluiten bij het Haïtiaanse middenveld en de internationale politieke klasse en haar diplomaten op hun verantwoordelijkheid te wijzen en niet meer te zwijgen. ‘Stop Silence Haïti’ is trouwens een campagne die reeds in oktober 2020 internationaal van start ging.

Jovenel Moïse, wiens presidentschap sinds 7 februari 2021 grondwettelijk illegaal is volgens de oppositie, veel organisaties uit het middenveld en niet in het minst volgens de ‘Hoge Raad van de Wetgevende Macht’, neemt zijn toevlucht tot praktijken van willekeur, die de mensen zich herinneren uit de Duvalier-periode [1957-1986]. Door de paleiswacht liet hij op 7 februari, net buiten mandaat dus, 23 burgers, mannen en vrouwen arresteren zonder respect voor enige procedure, onder het voorwendsel van ‘een staatsgreep’. Onder hen een rechter van het Hof van Cassatie. Op ongrondwettelijke wijze stelde hij met een eerste decreet als onwettig president, 3 rechters van het Hof van Cassatie op rust, rechters die hij verdacht van meer begrip te hebben voor de argumenten van zijn opposanten. In een tweede decreet kent hij 8.600 ha landbouwgronden toe aan een familie van de oligarchie om een agro-industriële vrijhandelszone te creëren voor de productie van stevia.

Reeds onder het vorig presidentschap was ‘Haïti is open for business’ de steeds terugkerende slogan waarbij in de heropbouwprojecten na de aardbeving van 12 januari 2010, stevige relaties werden gesmeed tussen de internationale en de Haïtiaanse ondernemerswereld. Megalomane projecten werden opgezet. Voorbeeld bij uitstek betrof het eiland Île La Vache, daar zou de toerismeinsdustrie zich vestigen met prachtige hotels. Een haven en een nieuwe internationale luchthaven zou de toeristen uit alle windstreken kunnen invliegen. Na 16 miljoenen dollar uitgaven en veel corruptie, bleef het bij megalomane dromen. Families die in functie van de plannen werden onteigend, blijven achter zonder vergoeding of een perspectief op een baan in het toerisme. Wat echt nodig is voor verandering en vooral verbetering van de levenssituatie van de mensen in Haïti, daar blijken enkel social profit organisaties van wakker te liggen.

Moïse zelf werd uitgeroepen tot winnaar van moeizaam georganiseerde verkiezingen met een verloop in twee rondes op 25 oktober 2015 en 20 november 2016 met 55,67 procent van de stemmen in de tweede ronde. De opkomst was amper 20% van de stemgerechtigden, een aanwijzing voor het wantrouwen van de bevolking in de kiesverrichtingen. In 2019 had Moïse zelf verkiezingen moeten uitschrijven omdat zijn mandaat en dat van 2/3 van de senaat ten einde liep net als dat van de volle kamer van volksvertegenwoordigers. Nu wil hij een jaar langer aanblijven om een referendum over de grondwet te kunnen organiseren, wat op zich ongrondwettelijk is en alsnog verkiezingen uitschrijven. De omstandigheden zijn evenwel niet vervuld om vrije en democratische verkiezingen te kunnen organiseren. Het vertrouwen van de mensen in de president en de instellingen is onder nul.

Het begon allemaal met de verhoging van de brandstofprijzen in juli 2018 op advies-vraag-eis van het Internationaal Muntfonds (IMF). Een golf van protest spoelde over het land, het was letterlijk de druppel teveel voor de mensen. Toenemende inflatie maakte het leven al zo duur en moeilijk, als nu ook nog verplaatsingen duurder werden, was het niet meer leefbaar. Het protest was stevig en leidde tot het nieuw begrip ‘peyi lok’ of ‘land op slot’.

Het protest werd nog grimmiger toen bleek dat enkele miljarden dollars van het Petrocaribefonds lichtzinnig en op corrupte basis werden uitgegeven, vaak verspild. Het Petrocaribefonds werd opgebouwd met de opbrengsten uit petroleumleveringen door Venezuela aan zeer voordelige betalingsvoorwaarden en was bedoeld als een fonds voor ontwikkeling. Het gaat om ruim 4.2 miljard dollar. De audit en rapporten van het Rekenhof, genereerden terechte boosheid en leidde tot een specifiek anticorruptie-protest onder de banieren ‘Petrochallengers’ en ‘Nou pap domi’ of ‘We zullen niet rusten’. Vooral jongeren engageerden zich mee in deze protesten.

Triest orgelpunt van 2018 werd de slachting van La Saline, een volkswijk van Port-au-Prince, waar een gangsterbende de dienst uitmaakt en op 13 november 73 mensen vermoordde. Het was een eerste uiting van repressie en intimidatie tegenover de mensen waarvan men kan aannemen dat ze niet pro-Moïse zijn. Andere gerichte aanvallen op wijken zouden volgen in Cité Soleil, Tokio en Bel Air. Intussen gingen negen gangsterbendes zich verenigen in de ‘G9 in familie’ onder leiding van een bendeleider, ex-politieman met de naam Barbecue. Deze bendes hebben aanwijsbare banden met politici. Zij bewegen zich helemaal vrij, zijn beter bewapend dan de politie zelf en hen wordt geen strobreed in de weg gelegd. Tijdens het plegen van hun misdaden treedt de politie niet op, ook niet als ze in de directe nabijheid zijn. Vreedzame betogingen of manifestaties tegen reële mistoestanden daarentegen worden met disproportioneel geweld door de poltie uit mekaar geslagen. Verschillende van de belangrijke volkswijken staan nu onder controle van een gewapende bende. Dit de facto bewind bestuurt eerder tegen zijn bevolking dan met en voor zijn burgers.

Zelfs als men zich zou tevreden stellen met het meest oppervlakkige formalisme om verkiezingen te laten doorgaan, zijn deze onmogelijk. De voorlopige kiesraad is ongrondwettelijk samengesteld en bestaat enkel uit presidentsgetrouwe leden. Praktisch 40% van de stemgerechtigden, 2.5 miljoen mensen, kunnen op dit moment niet deelnemen aan verkiezingen omdat zij nog niet in het bezit zijn van een geldige identiteitskaart. De toekenning van het contract aan Dermalog, het Duitse bedrijf dat de nieuwe identiteitkaarten aanmaakt wekte heel wat argwaan en discussie.

Het ‘Centrum voor Analyse en Onderzoek naar de Mensenrechten’ (CARDH) stelt dat er van januari tot maart 2021, 142 gevallen van kidnapping zijn geweest voor losgeld. Dit is voor het eerste trimester praktisch een verdriedubbeling tegenover het eerste trimester van 2020. Dit niettegenstaande de aangekondigde maatregelen van de regering om de criminaliteit te verminderen. Een compleet falende overheid, die net het omgekeerde beweert van wat ze eigenlijk doet. Toen zondagochtend 7 geestelijken werden ontvoerd voor losgeld, kwam Haïti nog eens sinds lang in de krant en helaas zonder enige duiding. Een situatie van feitelijke straffeloosheid sinds jaren heeft deze neergang in Haïti mee in de hand gewerkt.

Wat de ganse toestand voor Haïti en vooral voor zijn volk extra pijnlijk maakt zijn de handelingen van de internationale instellingen en landen, ook de EU, die de defacto Haïtiaanse overheid blijven steunen. De instemming van de Verenigde Naties met deze gang van zaken is tegen alle principes van het handvest. Zij blijken in woord en daad helemaal mee te gaan in de strategie van het huidige ongrondwettelijk persidentschap. Zo verklaarde de vertegenwoordigster van de VN secretaris de agenda te steunen van Jovenel Moise om het aangkondigde grondwettelijk referendum te houden en later in 2021 ook de verkiezingen. Daarvoor wordt technische, logistieke en financiële steun voorzien. Uit wat vooraf gaat komt dit neer op een totale ontkenning van de feitelijke toestand in het land ongrondwettelijk bestuurd door een regime dat straffeloos corrupt kan handelen door willekeur en repressie uit te oefenen. Een nieuwe dictatuur, gecreëerd met medeplichtigheid en instemming van de internationale diplomatie.

Zo worden ruim 10 miljoen Haïtianen in een verstikkende wurggreep gehouden door een regime dat enkel de belangen behartigt van een aantal traditionele handelsfamilies, de zogenaamde Haïtiaanse oligarchie. Doorheen de geschiedenis vertikten deze het steeds om enige meerwaarde te bieden aan de Haïtiaanse samenleving, integendeel ze zogen alles naar zich toe. Op deze wijze zinkt het land helemaal weg terwijl alle alarmen afgaan, alarmen inzake voedselproductie, voedszekerheid, levensduurte, ontoereikend onderwijs en gezondheidszorg, ontbossing en milieu, maatschappelijke ongelijkheid met extreme armoede voor 59% van de inwoners, respect voor mensenrechten, criminaliteit en straffeloosheid. Doe daar nog de gevolgen van de klimaatverandering bij, die de Haïtianen nu al goed voelen en de zoveelste door mensen gemaakte ramp zit in de steigers. Het Haïtiaanse volk verdient veel beter en wij zijn het Haïtiaanse volk ook veel meer verschuldigd dan het dood te zwijgen.

Meer info: